Μια εικόνα της παιδικής βίας!

Επτά στα δέκα παιδιά ηλικίας δημοτικού σχολείου διατρέχουν κάποιο κίνδυνο από τη χρήση του διαδικτύου, ενώ το 0,9% βρίσκεται στο «κόκκινο» για να πέσουν θύματα του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (cyberbullying). Τα αποτελέσματα αυτά αποτελούν ευρήματα ενδεικτικών ερευνών που πραγματοποίησαν ειδικές επιστημονικές ομάδες σε σχολεία, και τα οποία παρουσιάστηκαν σε ειδική ημερίδα που διοργάνωσε το Κέντρο Πρόληψης ''Πυξίδα'' με θέμα ''Ο εκφοβισμός στα ελληνικά σχολεία: Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά και τους εφήβους'', όπως είχαμε γράψει εδώ, με τους εισηγητές ψυχολόγους να καταθέτουν μια σειρά προτάσεων για την πρόληψη και την προστασία των παιδιών.



Σύμφωνα μάλιστα, με τα αποτελέσματα μιας πρώτης ενδεικτικής έρευνας σε σύνολο 314 μαθητών και μαθητριών της Β΄ Γυμνασίου, η οποία εντάσσεται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Tabby in internet» (www.tabby.eu/el), και την οποία παρουσίασε η επίκουρος καθηγήτρια ψυχολογίας στο ΑΠΘ Χριστίνα Αθανασιάδου:
• το 87,7% των παραπάνω μαθητών και μαθητριών έχει σελίδα σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο,
• το 49,3% δήλωσε ότι περνά καθημερινά 2-4 ώρες στο διαδίκτυο,
• το 9,4% δήλωσε ότι περνά στο διαδίκτυο πάνω από 6 ώρες καθημερινά,
• το 36,7 % δήλωσε ότι οι γονείς τους δεν τους μιλούν για την ασφάλεια στο διαδίκτυο, ενώ το 44,4% δήλωσε το ίδιο για τους εκπαιδευτικούς.

Με βάση τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου της έρευνας, προέκυψε ότι το 23,3% των παραπάνω μαθητών και μαθητριών βρίσκονται στο πράσινο προφίλ (δηλαδή δεν διατρέχουν κίνδυνο από τη χρήση του διαδικτύου), το 75,8% διατρέχει κάποιο κίνδυνο (58,6% στο κίτρινο προφίλ και 17,2% στο πορτοκαλί), ενώ το 0,9% βρίσκεται στο κόκκινο προφίλ αντιμετωπίζοντας άμεσα κάποιον κίνδυνο.

''Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός διαφέρει και είναι συχνά πιο καταστρεπτικός σε σχέση με το συμβατικό εκφοβισμό λόγω της ταχύτατης διάδοσης του επιζήμιου μηνύματος, της συνεχούς έκθεσης του θύματος στην απειλή, της διαθεσιμότητας της απειλής σε μεγάλο ακροατήριο, αλλά και της ανωνυμίας του θύτη'', ανέφερε η κα. Αθανασιάδου μεταξύ άλλων, για να καταλήξει: ''Η σημαντικότερη προληπτική δράση που μπορούν να εφαρμόσουν άμεσα τα σχολεία είναι να εκπαιδεύσουν τη σχολική κοινότητα, μαθητές-γονείς-εκπαιδευτικούς, σε σχέση με την υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου, αναπτύσσοντας κατάλληλες οδηγίες και ενημερώνοντας για τη σημασία της ασφαλούς χρήσης''.


Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσαν τα στοιχεία που παρουσίασε η ψυχολόγος Στέλλα Κασάπη, σύμφωνα με την οποία φαινόμενα εκφοβισμού καταγράφονται πλέον στα νηπιαγωγεία και στους παιδικούς σταθμούς.

Από την ενδεικτική έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 135 παιδιά ηλικίας 4-6 ετών από νηπιαγωγεία και παιδικούς σταθμούς της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης, το ποσοστό των θυμάτων φθάνει και στο 45,2% (σωματικός εκφοβισμός), ενώ το ποσοστό των δραστών κοινωνικού αποκλεισμού φθάνει στο 32,6%. Όπως τόνισε η κα. Κασάπη, ''στην προσχολική ηλικία οι εμπειρίες θυματοποίησης έχουν συνδεθεί με έλλειψη ευχαρίστησης από το σχολείο και αισθήματα μοναξιάς, ενώ οι πρώιμες εμπειρίες θυματοποίησης είναι πιθανό να έχουν σημαντικές συνέπειες στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών που συμμετέχουν στην έκφραση αδικαιολόγητης επιθετικότητας είτε με το ρόλο του θύτη είτε με το ρόλο του θύματος''.


Υψηλά θεωρούνται και τα ποσοστά σχολικού εκφοβισμού που καταγράφονται στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η Αναστασία Ψάλτη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Βρεφονηπιοκομίας στο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, 8-14% των μαθητών έχουν υποστεί λεκτικό και κοινωνικό εκφοβισμό στο δημοτικό σχολείο και 10-13% στο Γυμνάσιο, με τους δράστες να αποτελούν το 3-4% και 10% αντίστοιχα, αναλύοντας ταυτόχρονα τους παράγοντες που ''ενοχοποιούνται'' για την εικόνα αυτή.


Όπως επισήμανε, το φαινόμενο γίνεται πιο σοβαρό στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση όπου μειώνεται μεν ο αριθμός των θυμάτων αλλά σχεδόν διπλασιάζεται ο αριθμός των θυτών. Για την πρόληψη και αποτροπή τέτοιων φαινομένων επισήμανε την ανάγκη εφαρμογής παρεμβατικών προγραμμάτων σε μικρότερες ηλικίες με την απόλυτη συνεργασία όλων των πλευρών, όπως είναι η οικογένεια, οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί επιστήμονες.

Ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο των εκπαιδευτικών έδωσε η ψυχολόγος Μ. Παπαθανασίου. ''Οι κεραίες των εκπαιδευτικών πρέπει να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες και να παρεμβαίνουν όχι με καταστολή, που είναι αντιπαιδαγωγικό μέτρο, αλλά με δράσεις που προάγουν τις θετικές συμπεριφορές. Πρέπει συχνά να αναστοχάζονται για τις δικές τους στάσεις και να αναπτύσσουν στενή συνεργασία με τους γονείς'', ανέφερε μεταξύ άλλων, για τη στάση των οποίων αναλυτικότερα μίλησε η ψυχολόγος Ε.Νακοπούλου.
 
''Σήμερα γνωρίζουμε τις σοβαρές επιπτώσεις που έχει ο εκφοβισμός, οι οποίες αφορούν όχι μόνο τους θύτες και τα θύματα, αλλά και τους θεατές των περιστατικών'', τόνισε η καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας ΑΠΘ Β.Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, επισημαίνοντας ότι «''έχει γίνει συνείδηση πως η έλλειψη ανάληψης δράσης από τη μεριά των ενηλίκων και του σχολείου κάνει τους πάντες συνένοχους, δικαιολογεί την κοινωνική βία και καταστρατηγεί τις βασικές αρχές της δημοκρατίας''.



Απέναντι στην εικόνα αυτή, όπως εξελίσσεται διαχρονικά, κρίσιμος κι αποτελεσματικός αποδεικνύεται ο ρόλος του Κέντρου Πρόληψης «Πυξίδα», η οποία δραστηριοποιείται από το 1998. Τις δράσεις αυτές, όπως εκφράζονται μέσα από έναν μεγάλο αριθμό προγραμμάτων που καλύπτει το Δίκτυο Κοινωνικής Φροντίδας και Αλληλεγγύης, με έμφαση στην πρόληψη, παρουσίασαν αναλυτικά η Μάρω Βασσάρα, ψυχολόγος και επιστημονική υπεύθυνη του Γραφείου Κοινωνικής Πολιτικής του δήμου Νεάπολης-Συκεών, όπως επίσης και της «Πυξίδας», και η Μαρία Κυριακίδου, ψυχολόγος-αναπληρώτρια επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης.

''Σε μια εποχή αυξημένων κοινωνικών προβλημάτων, αναπόφευκτα τα φαινόμενα βίας και επιθετικότητας βρίσκονται σε έξαρση και απαιτούν την εγρήγορσή μας. Βέβαια, δεδομένου ότι είμαστε υπέρμαχοι της πρόληψης, χρειάζεται να επιδιώκουμε -εκτός από την άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών- και δράσεις που να αποσκοπούν στην αποφυγή της επιθετικότητας και στην καθιέρωση σχέσεων θετικής επικοινωνίας και αλληλεγγύης. Και στο δήμο Νεάπολης-Συκεών εδώ και αρκετά χρόνια προσπαθούμε μέσα από υπηρεσίες, μέσα από πρωτοποριακές δράσεις και κυρίως μέσα από την αμεσότητα των ενεργειών μας, να υφάνουμε ένα πλέγμα το οποίο να λειτουργεί προστατευτικά και να προλαβαίνει- αν μη τι άλλο - την κλιμάκωση και τον εκτροχιασμό καταστάσεων'', τόνισε μεταξύ άλλων η Μ. Βασσάρα.



Από την πλευρά της, η Μ.Κυριακίδου εστίασε στις παρεμβάσεις της ''Πυξίδας'' μέσα στα σχολεία, καλώντας ταυτόχρονα όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, γονείς κι εκπαιδευτικούς, σε στενή συνεργασία με την «Πυξίδα... Πέρα από τα οργανωμένα προγράμματα που υλοποιούμε απευθυνόμενοι σε σύνολα ή ομάδες, τα στελέχη μας είναι στη διάθεση των πάντων και δεν πρέπει να υπάρχει δισταγμός για προσωπική επίκληση συμβουλευτικής υποστήριξης'', ανέφερε μεταξύ άλλων για να ακολουθήσει στη συνέχεια διάλογος μεταξύ των παραβρισκόμενων και των επιστημόνων.





Όπως ανέφερε ο δήμαρχος Νεάπολης Συκεών, κ. Σ. Δανιηλίδης, κατά τον χαιρετισμό του, ''το σύνολο σχεδόν των προγραμμάτων των Κέντρων Πρόληψης απευθύνονται στην εκπαιδευτική κοινότητα, όπου ‘‘κτίζονται’’ οι αυριανοί πολίτες. Εκεί πρέπει να είναι παρόντα και σε συνεργασία με τα μέλη της κοινότητας να αναπτύσσουν δράσεις πρόληψης, ιδιαίτερα σε περιόδους που η βία και ο σχολικός εκφοβισμός βρίσκονται σε έξαρση''...

''Σε όλες τις πολιτιστικά και κοινωνικά προηγμένες χώρες της Ευρώπης, τα ζητήματα της πρόληψης και της πρωτοβάθμιας κοινωνικής φροντίδας είναι αποκλειστικά θέματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα διακονούν, τα στηρίζουν και τα εξυπηρετούν οργανωμένες δημοτικές δομές, με καλή στελέχωση και καλή λειτουργία. Αυτό είχαμε κατά νου και επιμείναμε η Τ.Α. να είναι ο πρωτεργάτης αυτής της προσπάθειας''.

Επίσης, τόνισε  την ανάγκη το μοντέλο σύστασης και λειτουργείας της ''Πυξίδας'', η οποία στηρίχτηκε στη λογική της αποκέντρωσης και της διευρυμένης εταιρικότητας, αυτό να θεσμοθετηθεί και να υιοθετηθεί σε ευρύτερη κλίμακα ''η προσπάθειά μας αυτή δικαιώθηκε από τα αποτελέσματα, με το σύνολο των επίσημων φορέων του κράτους να αναγνωρίζουν την ‘‘Πυξίδα’’ ως την καλύτερη δομή στον τομέα της πρόληψης. Η επιλογή μας δικαιώθηκε πανηγυρικά από το αποτέλεσμα και την εξέλιξη της υπόθεσης, κι αυτό το μοντέλο πρέπει να υιοθετηθεί ευρέως''.



Από την πλευρά του, ο αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής και αντιπρόεδρος της «Πυξίδας» Δημήτρης Απατσίδης, τόνισε την πλήρη στήριξη του δήμου ιδιαίτερα προς τις ευπαθείς κοινωνικά ομάδες μέσα από τα προγράμματα και την πλούσια δράση της «Πυξίδας», τα οποία συνεχώς διευρύνονται. ''Καθημερινά βρισκόμαστε στο πλευρό των συνδημοτών μας δίνοντας έμφαση στην πρόληψη. Κυρίως, όμως, θέλουμε να είμαστε στο πλευρό της κάθε σχολικής εκπαιδευτικής κοινότητας ώστε σε συνεργασία με τα στελέχη της να προλάβουμε και να αποτρέψουμε αρνητικά φαινόμενα εντείνοντας με κάθε τρόπο τις συντονισμένες προσπάθειές μας'', υπογράμμισε, θέση με την οποία συμφώνησε και ο π.Στυλιανός του Ι.Ν. Αγ.Χαραλάμπους, που εξέφρασε το δικό του μήνυμα στήριξης στην αποστολή της «Πυξίδας