« Ίασις: Υγεία – Νόσος – Θεραπεία από τον Όμηρο στον Γαληνό»

Έκθεση για την ίαση και την εξέλιξη των αρχαίων θεραπευτικών πρακτικών από τη μαγικο-θρησκευτική θεραπεία στην ορθολογική, επιστημονική ιατρική, με τον τίτλο:« Ίασις: Υγεία – Νόσος – Θεραπεία από τον Όμηρο στον Γαληνό», θα πραγματοποιηθεί από τον Νοέμβριο 2014 ως τον Μάιο 2015 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Μετά και τη σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, 282 αρχαία αντικείμενα από 41 μουσεία της Ελλάδας, της Κύπρου, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Δανίας, και της Ολλανδίας θα πλαισιώνουν την πανανθρώπινη θεματολογία της έκθεσης, που δεν είναι άλλη από την προσπάθεια του ανθρώπου να διατηρήσει την υγεία του.

Η έκθεση είναι συνέχεια της τριλογίας «Έρως – Υγεία – Θάνατος», της οποίας το πρώτο σκέλος πραγματοποιήθηκε το 2010, ενώ το τελευταίο, που έχει ήδη πάρει την έγκριση του ΚΑΣ, θα παρουσιαστεί αρχικά στο Ίδρυμα Ωνάση της Νέας Υόρκης και από την άνοιξη του 2015 στο Μουσείο.

Η «Ίασις» διαρθρώνεται στις τρεις θεματικές ενότητες «Υγεία», «Νόσος» και «Θεραπεία», οι οποίες θα εκτυλίσσονται στις έξι αίθουσες του Μουσείου. Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται αντικείμενα που εικονογραφούν τους τρόπους υγιεινής διαβίωσης (διατροφή, αθλητισμός), αλλά κι όσα σχετίζονται τόσο με την ατομική υγιεινή (όπως αγγεία με αθλητές που πλένονται), όσο και με τη δημόσια υγιεινή, όπως για παράδειγμα τα πήλινα στελέχη από τον Πεισιστράτιο υδρευτικό αγωγό της Αθήνας του τέλους του 6ου αι. π.Χ. Οι εξωτερικοί και εσωτερικοί παράγοντες που διαταράσσουν την αρμονική ισορροπία του οργανισμού και οδηγούν στη νόσο εξετάζονται στη δεύτερη ενότητα, η οποία εμπλουτίζεται με εκθέματα, όπως απεικονίσεις ασθενών ή προσβεβλημένων μελών του σώματος πάνω σε μαρμάρινα ανάγλυφα και πήλινα ειδώλια, αλλά και ιστορικές μαρτυρίες, όπως η αναφορά του Θουκυδίδη στον λοιμό που ξέσπασε στην Αθήνα στις αρχές του Πελοποννησιακού πολέμου (430 π.Χ.).

Η τρίτη ενότητα αποτελείται από τρεις υπο-ενότητες, με τίτλους «Ομηρική ιατρική», «Θεουργική ιατρική» και «Επιστημονική ιατρική». Η πρώτη ξεκινά από τα Ομηρικά έπη, που περιλαμβάνουν τις αρχαιότερες μαρτυρίες για τις μεθόδους αντιμετώπισης και περιποίησης των πολεμικών τραυμάτων με διάφορα φυτικά φάρμακα και επιδέσεις. Την πλαισιώνουν παραστατικά οι δύο πήλινες πινακίδες της Γραμμικής Β στις οποίες βρίσκονται καταγεγραμμένες οι λέξεις i-ja-te (ιητήρ) και pa-ma-ko (φάρμακο), αλλά και αγγεία, μαρμάρινα και πήλινα ανάγλυφα όπου απεικονίζονται σκηνές περιποίησης των τραυματισμένων ομηρικών ηρώων.

Οι κυριότεροι εκπρόσωποι της Θεουργικής ιατρικής, όπως ο Ασκληπιός και τα μέλη της οικογένειάς του (Υγιεία, Τελεσφόρος κ.λπ.), καθώς και άλλοι ήρωες-θεραπευτές, όπως ο Αμφιάραος και ο Άμυνος, περιλαμβάνονται στη δεύτερη υποενότητα η οποία κάνει ιδιαίτερη αναφορά και στα Ασκληπιεία, μέσα από την παρουσίαση αντικειμένων που βρέθηκαν στα ιερά αυτά. Η τελευταία υποενότητα παρουσιάζει τη θεραπεία έτσι όπως επιχειρείται μέσα από την ορθολογική, επιστημονική ιατρική, απαλλαγμένη από τις θρησκευτικές αντιλήψεις και όπως τεκμηριώνεται μέσα από αντίστοιχα εκθέματα: παραστάσεις αγγείων και αναγλύφων με σκηνές ιατρικής εξέτασης, κρανία με ίχνη χειρουργικών επεμβάσεων, ενεπίγραφα πήλινα και μετάλλινα δοχεία που περιείχαν φυτικά φάρμακα, μετάλλινα ιατρικά εργαλεία, όπως νυστέρια, άγκιστρα και κολποσκόπιο, που βρέθηκαν σε τάφους ιατρών και πολλά ακόμη. Η έκθεση θα κλείνει με την τιμητική παρουσίαση μνημείων που απεικονίζουν ιατρούς ή αναφέρονται σ’ αυτούς και στο έργο τους.