Εγκρίθηκαν οι πρώτες μελέτες συντήρησης του Τύμβου Καστά

Με θετικό πρόσημο «πέρασαν» από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο οι μελέτες για την εξασφάλιση των πρανών, την αποστράγγιση των υδάτων, τη συντήρηση επιχρισμάτων, αλλά και των τριών δαπέδων του ταφικού μνημείου στον λόφο Καστά στην Αμφίπολη.

Κυρίως, όσον αφορά τη μελέτη για την εκτέλεση των χωματουργικών εργασιών που θα εξασφαλίσουν τα πρανή γύρω από τον λόφο-τύμβο, τα μέλη του ΚΑΣ τη χαρακτήρισαν «άρτια και ταχύτατη», δεδομένου και του χρόνου σύνταξής της, καθώς η αρμόδια ομάδα εργασίας για την εκπόνηση του έργου προστασίας, αποκατάστασης και τελικής ανάδειξης του μνημείου συστάθηκε τον Μάιο του 2015.

Στη συνεδρίαση δεν παρευρέθηκε η ανασκαφέας του μνημείου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών, Κατερίνα Περιστέρη, λόγω ξαφνικής αδιαθεσίας που την οδήγησε σε τριήμερη αναρρωτική άδεια. Ωστόσο, η ίδια, με έγγραφό της, ζήτησε να αναβληθεί η συζήτηση για τις χωματουργικές εργασίες και τη διευθέτηση απορροής των ομβρίων, καθώς, όπως διατύπωσε, επιθυμούσε να τοποθετηθεί καλύτερα στα παραπάνω. Ταυτόχρονα, εξέφρασε τις επιφυλάξεις της στην προτεινόμενη κατάχωση τμήματος του περιβόλου (που δεν αφορά το μαρμάρινο τμήμα, αλλά 100 μ. πωρόλιθου στα δυτικά του μνημείου).

Όμως, τόσο ο αρχιτέκτονας του μνημείου, Μιχάλης Λεφαντζής, όσο και η συντονίστρια της ομάδας εργασίας για το μνημείο, γενική διευθύντρια Αναστήλωσης του ΥΠΠΟ, Ευγενία Γατοπούλου, έκαναν σαφές ότι το θέμα δεν χωράει αναβολή.

«Δεν πρέπει να καθυστερήσουμε, δεν έχουμε περιθώριο. Οφείλουμε να προλάβουμε τον χειμώνα και να στηρίξουμε το μνημείο, αλλιώς δεν θα αντέξει», δήλωσε, μεταξύ άλλων, η κα Γατοπούλου, η οποία επεσήμανε ότι η ομάδα εργασίας έχει ενστερνιστεί την αγωνία της κας Περιστέρη για την προστασία του μνημείου και γι’ αυτόν τον λόγο έχει επιδοθεί σε «αγώνα δρόμου» για να προλάβει. «Με βάση τα στοιχεία που θα τεκμηριώσουμε με τις μελέτες αυτές, θα μπορέσουμε να εκπονήσουμε τις οριστικές, οι οποίες στοχεύουν στην ανάδειξη του μνημείου. Η συγκεκριμένη μελέτη, που είναι πλήρης από πλευράς τεκμηρίωσης και υπολογισμών, θέλουμε να εξεταστεί στο ΚΑΣ για να κερδίσουμε χρόνο. Δεν πρέπει να αναβληθεί», τόνισε.

Στο μεταξύ, είχαν προηγηθεί κάποιες διαπιστώσεις ως προς το μνημείο, τις οποίες διατύπωσε η αναπληρώτρια γγ ΥΠΠΟ, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη: «Το μνημείο του λόφου-τύμβου Καστά είναι εξαιρετικό, μοναδικό μνημείο της Μακεδονίας, όπως αποδέχονται όλοι οι επιστήμονες, αλλά και οι πολιτικές ηγεσίες μέχρι σήμερα, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός και η νέα υπουργός.

Ανεξάρτητα από την ανασκαφική προσέγγιση και την ταχύτητα αποκάλυψής του, καλούμαστε σήμερα να γνωμοδοτήσουμε για άμεσα μέτρα προστασίας, μετά τις πολύ εκτεταμένες εργασίες αποχωμάτωσης για την αποκάλυψη όλου του περιβόλου και τη διατάραξη της ισορροπίας του μνημείου», ανέφερε η κα Βλαζάκη, κάνοντας, παράλληλα, μία αναδρομή στις μέχρι τώρα ενέργειες οι οποίες, όπως επεσήμανε, έγιναν «σύμφωνα με τις αρχές της εθνικής δεοντολογίας και τη διεθνή εμπειρία που διέπουν τις επεμβάσεις σε μνημεία και με ορθή διοικητική διαδικασία τηρώντας το νομικό πλαίσιο».

Επίσης, κατέστησε σαφές ότι το έργο που απαιτείται για την προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη του μνημείου είναι συνολικά τεράστιο, πως μέλημα του ΥΠΠΟ είναι η ολοκληρωμένη προστασία του σε μόνιμη βάση και όχι η εφήμερη αντιμετώπισή του και ότι τα μέτρα που λαμβάνονται δεν έχουν εντελώς προσωρινό χαρακτήρα, αλλά αφορούν μελέτες υψηλής εξειδίκευσης, με ιδιαίτερες απαιτήσεις, πολύ αναλυτικές και εμπεριστατωμένες. Πληροφόρησε, δε, ότι έχουν εξασφαλιστεί 260.000 ευρώ, ποσό που άρχισε να εκταμιεύεται μετά την άρση της αδυναμίας πληρωμών. Για την κα Περιστέρη –στην οποία ευχήθηκε «περαστικά»– τόνισε ότι «διατηρεί όλα τα δικαιώματα αλλά και όλες τις ευθύνες» που απορρέουν από τη θέση της ως ανασκαφέα του μνημείου, ενώ σημείωσε πως αναμένεται σύντομα η αναλυτική έκθεσή της σχετικά με την ανασκαφή.

Επίσης, έγινε λόγος για την εξαιρετική συνεργασία με τον δήμαρχο Αμφίπολης, ο οποίος θα συνδράμει στην υλοποίηση των επειγουσών εργασιών με απαραίτητα μηχανήματα και εργατικό δυναμικό, καθώς και για το καλό κλίμα που υπάρχει με τον περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, ο οποίος έχει δείξει προθυμία για συμβολή στο έργο.

Σύμφωνα με τη μελέτη για τις χωματουργικές εργασίες και την αποστράγγιση των υδάτων, που παρουσίασε με λεπτομέρεια ο πολιτικός μηχανικός Δημήτρης Εγγλέζος, άμεσος στόχος είναι να εξασφαλιστούν τα πρανή του τύμβου, αλλά και των πρανών στο εξωτερικό μέρος του αρχαιολογικού χώρου από ολισθήσεις και καταρρεύσεις, να προστατευτεί ο περίβολος από ωθήσεις γαιών και να διευθετηθούν τα όμβρια ύδατα. Απώτερος στόχος είναι, κάποια στιγμή, ο λόφος να αποκατασταθεί, όσο είναι δυνατόν, στην αρχική μορφή του. Επίσης, η μελέτη στοχεύει στην προστασία των αναλημματικών τοίχων που βρίσκονται στην κορυφή του λόφου, καθώς και των «μαρτύρων», δηλαδή οπών, από την ανασκαφή του αείμνηστου Δημήτρη Λαζαρίδη, που έσκαψε τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 φέρνοντας στο φως ασύλητους τάφους από την Εποχή του Σιδήρου ως και τους κλασικούς χρόνους, αλλά και στη βελτίωση της υποδομής της εργοταξιακής οδού πάνω στον λόφο που θα επιτρέψει μελλοντικές εργασίες.

Μεταξύ των προτεινόμενων μέτρων είναι και η προσωρινή κατάχωση τμήματος του πώρινου περιβόλου (100 μ. από συνολικά 300 πώρινου περιβόλου), που κινδυνεύει άμεσα από πιθανές καταρρεύσεις. Πάντως, τονίστηκε ότι, αφού προηγηθούν και εφαρμοστούν όλες οι απαιτούμενες μελέτες για τη συντήρηση των λίθων, στόχος είναι, στην τελική φάση της ανάδειξης, να είναι ορατός όλος ο περίβολος. Το έργο, η συνολική δαπάνη του οποίου υπολογίζεται στα 800.000 ευρώ, θα υλοποιείται σταδιακά, με τις πρώτες εκταμιεύσεις να καλύπτονται από το ήδη υπάρχον ποσό, ενώ προβλέπεται να γίνουν και δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές σε διάφορα σημεία του τύμβου-λόφου που πιθανόν δώσουν σημαντικές πληροφορίες για το φυσικό και αρχαίο έδαφος, τα φερτά υλικά και ό,τι άλλο μπορεί να αποκαλύψει μία τέτοια έρευνα.

Το «πράσινο φως» πήραν και οι μελέτες για τη συντήρηση των επιχρισμάτων από τα μαρμάρινα τμήματα του θριγκού της τρίτης αίθουσας του ταφικού μνημείου, που φυλάσσονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφίπολης, καθώς και για τα τρία δάπεδα που αποκαλύφθηκαν: Το βοτσαλωτό στην είσοδο του τύμβου με τα γεωμετρικά σχέδια, το ψηφιδωτό από μικρά ακανόνιστα κομμάτια λευκού λίθου, σε κόκκινο φόντο, πίσω από τον τοίχο των Σφιγγών και το βοτσαλωτό με θέμα την Αρπαγή της Περσεφόνης. Όπως ειπώθηκε στη συνεδρίαση, και τα τρία δάπεδα βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση, με ελάχιστες απώλειες και επικαθήσεις, ενώ όσον αφορά τη «στρογγυλή» απώλεια από το τελευταίο δάπεδο, έχουν βρεθεί σπαράγματα που θα μπορέσουν να αποκαταστήσουν το σημείο σε ποσοστό πάνω από 80%.

Τέλος, έγινε γνωστό ότι θα ακολουθήσουν, σε επόμενες συνεδριάσεις του ΚΑΣ, οι μελέτες που αφορούν την υποστήλωση του μνημείου, καθώς και τη συντήρηση δομικών λίθων, των επιχρισμάτων και του γραπτού διακόσμου του.