Στο φως το νεολιθικό χωριό του Κλήμονα - Η αρχαιότερη ένδειξη γεωργικής δραστηριότητας παγκοσμίως

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου οι φετινές έρευνες στη θέση Άγιος Τύχωνας-Κλήμονας της επαρχίας Λεμεσού έφεραν στο φώς κατάλοιπα τουλάχιστον 20 κυκλικών κτισμάτων, διαμέτρου μεταξύ 3 και 6 μέτρων. Οι έρευνες ολοκληρώθηκαν στις 4 Ιουνίου 2016 και διεξήχθησαν από τη Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή υπό τη διεύθυνση των Jean François Briois (EHESS) και Jean-Denis Vigne (CNRS – Muséum national d’Histoire naturelle).

Οι ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν με τη στήριξη του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, της Γαλλικής Σχολής στην Αθήνα, του Υπουργείου Εξωτερικών και Διεθνούς Ανάπτυξης της Γαλλίας, του CNRS, του Muséum National d’Histoire Naturelle, του French Institute for Rescue Archaeological Research (INRAP) και του Κοινοτικού Συμβουλίου του Αγίου Τύχωνα.

Τα κτίσματα είχαν ανεγερθεί πάνω σε μικρές αναβαθμίδες σε μια μικρή πλαγιά με κατεύθυνση προς τη θάλασσα. Οι τοίχοι ήταν κατασκευασμένοι με χώμα και ενισχυμένοι με ξύλινους πασσάλους, ενώ τα δάπεδα ήταν συχνά επιχρισμένα. Στα περισσότερα κτίρια διατηρούνται τα κατάλοιπα μεγάλης εστίας συνοδευόμενης συνήθως από μυλόπετρα 30-50 κιλών. Τα κτίσματα αυτά φαίνεται ότι ανακατασκευάζονταν κατά τακτά διαστήματα, όπως δείχνουν τα πολλαπλά, αλλεπάλληλα στρώματα αρχιτεκτονικών καταλοίπων πάνω στις αναβαθμίδες.

Τα κτίσματα περιβάλλουν ένα μεγαλύτερο, κεντρικό, δημόσιο κτίριο, διαμέτρου 10 μέτρων, το οποίο είχε ανασκαφεί μεταξύ του 2011 και του 2012. Το κτίριο αυτό χρονολογείται σε μια περίοδο 10.600-11.200 χρόνων πριν από σήμερα. Οι επισκοπήσεις και οι ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί στο χώρο έχουν δείξει ότι το νεολιθικό αυτό χωριό κάλυπτε μια έκταση τουλάχιστον μισού εκταρίου. Πρόκειται για τον αρχαιότερο γνωστό οικισμό στην Κύπρο, ο οποίος είναι περισσότερο από 20 αιώνες αρχαιότερος από αυτόν της  Χοιροκοιτίας.

Ανασκάφηκε επίσης μεγάλος αριθμός λίθινων εργαλείων, λίθινα αγγεία, χάντρες και άλλα κοσμήματα από λίθο και όστρεα. Τα ζωικά κατάλοιπα φανερώνουν ότι οι κάτοικοι στο χωριό αυτό διατηρούσαν εξημερωμένα ζώα, όπως σκύλους και γάτες, ενώ κυνηγούσαν μικρούς κυπριακούς αγριόχοιρους και πτηνά. Κατά το κοσκίνισμα του χώματος προέκυψαν βάσιμες ενδείξεις για την καλλιέργεια σιταριού emmer, ενός ιδιαίτερα αρχαίου δημητριακού το οποίο εισήχθη από τον ηπειρωτικό χώρο της Μέσης Ανατολής. Κατά την περίοδο αυτή οι κάτοικοι στον Άγιο Τύχωνα-Κλήμονα ήταν κυνηγοί-καλλιεργητές και δεν παρήγαν κεραμική.

Η οργάνωση του χώρου, η αρχιτεκτονική, τα λίθινα εργαλεία όπως και οι ενδείξεις για γεωργικές δραστηριότητες και κυνήγι στον Άγιο Τύχωνα-Κλήμονα αποτελούν στοιχεία που μοιάζουν με αυτά των πρώιμων οικισμών της Ακεραμικής περιόδου στη Μέση Ανατολή (10.600-11.200 χρόνια πριν από σήμερα). Πρόκειται για την αρχαιότερη μέχρι σήμερα ένδειξη για γεωργική δραστηριότητα, παγκοσμίως. Οι έρευνες στη θέση Άγιος Τύχωνας-Κλήμονας έχουν δείξει ότι, παρόλο που μεταξύ της Κύπρου και του ηπειρωτικού χώρου υπάρχει θαλάσσια έκταση μεγαλύτερη των 70 χλμ., εντούτοις το νησί αποτελούσε μέρος των γενικότερων διεργασιών που συνέβαιναν στη Μέση Ανατολή κατά τη Νεολιθική περίοδο.