Η κατάρρευση της Parmalat και η μετέπειτα αρνητική επίδραση της στην Parma

Δημήτρης Βαρσάνης

Ξεκίνησε σαν ένα κατάστημα οικογενειακής επιχείρησης και τελείωσε με μια 17ετής φυλάκιση. Μεταξύ αυτών των δύο μοιραίων γεγονότων, ο χρόνος θα δει την άνοδο και την πτώση της μεγαλύτερης εταιρείας γαλακτοκομικών στην Ιταλία, μαζί με την ποδοσφαιρική ομάδα που ακολούθως χρεοκόπησε.

Parma 1961: ο 22χρονος Calisto Tanzi μόλις κληρονόμησε την οικογενειακή επιχείρηση ζαμπόν λιανικής μετά το θάνατο του πατέρα του. Κατά τα επόμενα 40 χρόνια, ο Tanzi θα μετατρέψει αυτή την οικογενειακή επιχείρηση σε μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες γαλακτοκομικών προϊόντων στον κόσμο. Το όνομα που της έδωσε είναι Parmalat. Καθ 'όλη τη δεκαετία του '80 και του '90 οι επιχειρήσεις του εκρήγνυνται πάνω στη σκηνή, εξαπλώνοντας τα φτερά τους σε όλο τον κόσμο. Με τη σειρά του γίνεται ένα από τα κοσμήματα του βιομηχανικού εμπορίου της Ιταλίας, ένα πρότυπο για όλους τους άλλους να ακολουθήσουν.

Μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, η Parmalat έχει πάνω από 36.000 υπαλλήλους σε όλο τον κόσμο και ελέγχει ένα επιβλητικό μερίδιο του 50 στην Ιταλία. Ο Tanzi και η οικογένειά του έχουν γίνει πλούσιοι πέρα ​​από τα πιο τρελά τους όνειρά. Αναγνωρίστηκε ως η πρώτη οικογένεια της Parma παράλληλα με την οικογένεια Barilla - γνωστοί για τα ζυμαρικά τους - που διαμένουν επίσης στην πόλη.

Ωστόσο, ενώ η επιτυχία των Barilla είναι χτισμένη σε ένα σταθερό θεμέλιο, η αυτοκρατορία των Tanzi είναι ένα ψέμα. Ένα ψέμα που τελικά θα εκραγεί και θα οδηγήσει σε ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα στον κόσμο.

Έως τότε όμως, οι καλές εποχές συνέχιζαν να κυλούν. Όπως κάθε Ιταλός που σέβεται τον εαυτό του, ο Tanzi κατείχε μια βαθιά αγάπη για το ποδόσφαιρο και το 1991 αποφάσισε να αγοράσει την τοπική ποδοσφαιρική ομάδα, την AC Parma μετά τον πρόωρο θάνατο του τότε προέδρου Ernesto Ceresini.

Υπάρχει μια κλασσική σκέψη στην Ιταλία ότι δεν έχεις κάνει κάτι πραγματικά μεγάλο μέχρι να αγοράσεις ένα ποδοσφαιρικό σύλλογο. Η οικογένεια Tanzi και κατ 'επέκταση η Parmalat είχε το μερίδιο του 98 τοις εκατό στο κλαμπ, με έναν από τους τρεις γιους του Ceresini να κρατάει ένα μικρό ποσοστό.

Η Parma εκείνης της εποχής δεν θεωρούνταν με κανένα τρόπο ένας "γίγαντας" του Ιταλικού ποδοσφαίρου. Ναι, είχε μια μακρά ιστορία που υπήρχε από το 1913, αλλά ο σύλλογος δεν έπαιξε ποτέ Serie A και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του στη Serie C και στη Serie Β.

Ένα χρόνο πριν από την άφιξη της Parmalat, ο σύλλογος υπό την καθοδήγηση του θρυλικού προπονητή Nevio Scala, τελικά έφτασε στη Γη της Επαγγελίας. Μη ικανοποιημένη στο να συμμετέχει απλά στο Campionato, η Parma υποστηριζόμενη από τα χρήματα του Tanzi του ήταν έτοιμη να πετάξει στον ουρανό.

Το 1992, οι Crociati κατέκτησαν το πρώτο σημαντικό τους τρόπαιο με τη μορφή του Coppa Italia, νικώντας τη Juventus στον τελικό. Η σεζόν 1992-1993 έφερε περαιτέρω επιτυχία καθώς σήκωσαν και το Κύπελλο Κυπελλούχων και το Super Cup Ευρώπης.

Ο Tanzi δαπάνησε εκατομμύρια για να τροφοδοτήσει το πάθος του και μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα στο Παγκόσμιο ποδόσφαιρο πήραν τις μεταγραφές τους στο Stadio Ennio Tardini κατά τη διάρκεια της εποχής Parmalat. Οι Asprilla, Dino Baggio, Fabio Cannavaro, Chiesa, Crespo, Stoichkov, Thuram, Verón και Zola είναι μόνο μερικοί να αναφέρουμε που φόρεσαν τις πλέον διάσημες Gialloblu φανέλες.

Το σύστημα της νεολαίας δεν ήταν ούτε και αυτό κακό, βγάζοντας ταλέντα όπως ο Gianluigi Buffon και αργότερα ο Giuseppe Rossi. Το 1995 η Parma κέρδισε το Κύπελλο UEFA για πρώτη φορά, νικώντας ξανά τη μισητή Juventus στον τελικό. Τη σεζόν 1996-97 θα τερματίσει δεύτερη στην Serie A, η υψηλότερη βαθμολογική θέση που πέτυχε ποτέ. Χρηματοδοτούμενος από τη Parmalat, αυτός ο μικρός επαρχιακός Ιταλικός σύλλογος, προερχόμενος από μια πόλη με πληθυσμό 170.000 κατοίκων, εξελίχθηκε σε ένα γίγαντα του Ιταλικού και Ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου σε ένα διάστημα λίγο περισσότερο από πέντε χρόνια.

Ακολούθησαν και άλλες επιτυχίες και το 1999 ο σύλλογος κέρδισε και το Coppa Italia και το Κύπελλο UEFA, επιβεβαιώνοντας πραγματικά την κληρονομιά τους στα χρονικά του Ιταλικού ποδοσφαίρου. Φυσικά όμως, όταν τα λεγόμενα μικρότερα σωματεία αρχίζουν να κερδίζουν οι μεγάλες ομάδες έρχονται και αγοράζουν τους καλύτερους παίκτες του.

Ο αγαπημένος των οπαδών Hernan Crespo έφυγε το 2000 για 40 εκατομμύρια ευρώ οδεύοντας στη Lazio και ο Buffon αποχαιρέτησε την επόμενη χρονιά για τη Juventus για 35 εκατομμύρια ευρώ. Ο Lilian Thuram τον ακολούθησε το 2002 για 41,5 εκατομμύρια ευρώ και από τότε, πολλοί από τους βασικούς παίκτες διασκορπίζονταν από την ομάδα. Τη χρονιά που έφυγε ο Thuram παρεμπιπτόντως ήταν η πρώτη χρόνια που η Parma τερμάτισε έξω από την πρώτη εξάδα του πρωταθλήματος.

Τούτη η καταπληκτική της πορεία την έλαβε μια θέση στο να γίνει μια από τις "επτά αδελφές" του Ιταλικού ποδοσφαίρου μαζί με τις Milan, Inter, Juventus, Fiorentina, Lazio και Roma. Ωστόσο, ενώ οι οπαδοί της Parma απολάμβαναν την επιτυχία του ποδοσφαιρικού τους συλλόγου, σκοτεινά σύννεφα μαζεύονταν γύρω από το περιβάλλον.

Το.2003 προέκυψε ότι η Parmalat δυσκολεύονταν να εξοφλήσει ένα ομόλογο της τάξης των 150 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα αινιγματικό σε πολλούς ειδικούς καθώς η εταιρεία υποτίθεται ότι κατείχε 3,9 δις ευρώ σε λογαριασμό της Bank of America.

Αρχικά η εταιρεία κυμάτιζε ότι δεν είναι τίποτα σοβαρό, εξασφαλίζοντας σε όλους ότι θα ταξινομηθούν τα πάντα σε εύθετο χρόνο. Εν τέλει δεν διευθετήθηκαν. Στην πραγματικότητα τα πράγματα πήραν μια στροφή προς τα βράχια. Αργότερα τον ίδιο μήνα, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι τα 3,9 δις ευρώ δεν υπήρξαν ποτέ. Η Parmalat βρίσκονταν σε αναταραχή.

Το περαιτέρω σκάψιμο από την Bank of America εμφάνισε ότι όλα τα έγγραφα μεταφοράς προς και από το λογαριασμό ήταν πλαστά. Οι μετοχές της εταιρείας αμέσως έπεσαν πριν η διαπραγμάτευση στη Parmalat παγώσει όλη. Ο Calisto Tanzi, μαζί με έναν αριθμό μελών της οικογένειας και στελεχών της εταιρείας, σύντομα συνελήφθησαν για απάτη, υπεξαίρεση και ψευδή λογιστικά στοιχεία. Αφού προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από το σκάνδαλο, ο Luca Sala ( Επικεφαλής της Bank of America με οικονομικά συμφέροντα στην Ιταλία) παραδέχθηκε επίσης ότι έλαβε μέρος σε μια σκευωρία.

Ως μέρος της υπόθεσης εναντίον του Tanzi, οι ερευνητές έσκαψαν βαθύτερα στους λογαριασμούς. Αυτό που ανακάλυψαν ήταν μια από τις μεγαλύτερες απάτες που είδε ποτέ η Ευρώπη. Τα € 3,9 δις ευρώ ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Στην πραγματικότητα η εταιρεία είχε μια μαύρη τρύπα 14,3 δις ευρώ στους λογαριασμούς της, σχεδόν τέσσερις φορές από αυτά που παραδέχθηκε τη πρώτη φορά.

Οι πιστωτές των ΗΠΑ ξεκίνησαν γρήγορα μια δράση της τάξης των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά της κατεστραμμένης εταιρείας. Η κρίση έγινε τόσο κρίσιμη που το Δεκέμβριο του 2004, η Ιταλική κυβέρνηση έπρεπε να παρέμβει και να εξαναγκάσει μέσω της νομοθεσίας έκτακτης ανάγκης, η οποία θα επιταχύνει τη διαδικασία πτώχευσης και την προστασία σε μισθωτές, πωλητές και της βιομηχανικής δραστηριότητας.

Για μερικούς όμως, το συγκεκριμένο σκάνδαλο τους στοίχειωσε πάρα πολύ. Ο Alessandro Bassi, ένας συνεργάτης του Fausto Tonna αυτοκτόνησε στις αρχές του 2004. Ο Tonna, ο οποίος ήταν ο οικονομικός διευθυντής της εταιρείας για δεκαέξι χρόνια, θεωρήθηκε ως το δεξί χέρι του Tanzi σε όλη την υπόθεση και το 2008 έλαβε μια ποινή φυλάκισης δυόμιση χρόνων για τη συμμετοχή του.

Περιγράφεται από τους συναδέλφους του τραπεζίτες του ως "ένα κομμάτι ενός αγρότη στα ήθη του, αλλά ένα εξαιρετικά κοφτερό μυαλό στα οικονομικά". Ο Tonna ήταν ο ιθύνων νους πίσω από το σύνθετο πλέγμα των υπεράκτιων θυγατρικών.

Είναι περιττό να πούμε ότι η πλέον τοξική φύση της Parmalat είχε αρνητικές συνέπειες για την πόλη και την ποδοσφαιρική ομάδα. Το 2003 η AC Parma ανακοίνωσε λειτουργικές ζημίες ύψους 77 εκατομμυρίων ευρώ. Ίσως ο καλύτερος τρόπος για να περιγράψει την κατάσταση στο σύλλογο και να είναι συγκρίσιμη κάπως με εκείνη της Leeds United πριν από λίγα χρόνια, μόνο που αυτή ήταν ανεβασμένη στα στεροειδή και έλαβε χώρα στη σκιά μια από τις μεγαλύτερες απάτες της Ευρώπης

Η πώληση των κορυφαίων ποδοσφαιριστών του ρόστερ ήταν υποχρεωτικά να γίνει για να διατηρηθεί στη ζωή η ομάδα. Το διοικητικό συμβούλιο παραιτήθηκε μαζικά και αναζητήθηκαν νέοι ιδιοκτήτες. Αυτό αρχικά αποδείχθηκε μάταιο, μιας και η οικογένεια Barilla δεν ενδιαφερόταν για την ανάληψη και δεν μπορούσαν να βρεθούν άλλοι αγοραστές. Ο σύλλογος κηρύχθηκε σε πτώχευση.

Ωστόσο, οι Gialloblu κατάφεραν να βρουν ένα νομικό κενό που έλεγε ότι θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να αγωνίζονται ως ομάδα της Serie A.  Ο σύλλογος έκανε μια μικρή αλλαγή στο όνομά του και μετονομάστηκε από AC Parma σε FC Parma. Ήταν αρκετό για να παραμείνουν στην κορυφαία κατηγορία και να διατηρήσουν τα τηλεοπτικά εισοδήματα, ενώ προσέλκυαν παίκτες αρκετά καλούς για να συνεχίσουν να είναι ανταγωνιστικοί.

Περιέργως, ενώ συνέβαιναν όλα αυτά εκτός αγωνιστικού χώρου, μέσα αυτό η ομάδα κατάφερε να φτάσει στα ημιτελικά του κυπέλλου UEFA. Τα πράγματα στη Serie A όμως ήταν εντελώς διαφορετικά, καθώς πάλευε για την παραμονή. Στην πραγματικότητα ο υποβιβασμός κρίθηκε σε δύο αγώνες πλέι-οφ ενάντια στη μεγάλη της αντίπαλο στη περιοχή της Emilia - Romagna Bologna για να δούμε ποιος θα έμενε στη Serie A τη σεζόν 2005-06.

Με τον φόβο του υποβιβασμού να είναι πολύ ορατός, ο σύλλογος χρησιμοποίησε τη δεύτερη ομάδα στα ημιτελικά του Κυπέλλου UEFA κατά της μετέπειτα νικήτριας του θεσμού CSKA Moscow και μάζεψε όλη την ενέργεια του για τους δύο αγώνες εναντίον της Bologna.

Αρχικά τα πράγματα δεν πάνε καλά και η Parma ηττήθηκε με 1-0 στο πρώτο παιχνίδι στην έδρα της. Ωστόσο, με μια τεράστια υποστήριξη από πίσω της και τις μεγάλες επιδόσεις των Alberto Gilardino και Sebastian Frey, οι Crociati κέρδισαν με 2-0 και εξασφάλισαν τη συμμετοχή τους στη Serie A για άλλη μια χρονιά.

Η Serie A είχε διατηρηθεί, αλλά μια νέα εποχή λιτότητας ερχόταν. Η Parma που διεκδικούσε τον έναν τίτλο μετά τον άλλο δεν υπήρχε πια. Ο σύλλογος τέθηκε υπό τον έλεγχο της προσωρινής διοίκησης. Ο πρώην πρόεδρος της Real Madrid Lorenzo Sanz ενδιαφέρθηκε δήθεν για την αγορά του κλαμπ όμως ποτέ δεν παρουσίασε κάποια σοβαρή πρόταση. Ο σύλλογος τελικά πωλήθηκε σε δημοπρασία τον Ιανουάριο του 2007, όταν ο Ιταλός επιχειρηματίας Tommaso Ghirardi τον αγόρασε για 30 εκατομμύρια ευρώ.

Από τότε ο σύλλογος έχει υποστεί αμέτρητα σκαμπανεβάσματα. Στα τέλη του 2014 πουλήθηκε ξανά, αυτή τη φορά σε ένα Ρωσσοκυπριακό όμιλο, μέχρι να πτωχεύσει οριστικά και να την αναλάβουν πέρυσι από τη Serie D ντόπιοι επιχειρηματίες (μεταξύ άλλων και ο Guido Barilla) έχοντας ξανά τον Nevio Scala, στο προεδρικό θώκο όμως τη συγκεκριμένη φορά. Εν τω μεταξύ ο Calisto Tanzi, τώρα στα 77 του, αδύναμος και αποκηρυγμένος από μεγάλα τμήματα της οικογένειάς του, περνά το χρόνο του κλειδωμένος πίσω από τα κάγκελα εκτίοντας ποινή φυλάκισης 17 χρόνων. Η αυτοκρατορία του δεν είναι τίποτα τώρα παρά μόνο μια μακρινή ανάμνηση.

Εκτός γηπέδου, το παραμύθι της Parma ήταν μια απάτη και ψέμα. Μέσα σε αυτό όμως, το παραμύθι ήταν μια ξεχωριστή πραγματικότητα. Αυτή η μικρή επαρχιακή ομάδα είχε ανέλθει σε απρόβλεπτα ύψη και κατέλαβε εκείνους που βρίσκονταν στο δρόμο της. Κοίταξε τον θάνατο κατάματα και επέζησε για να εξιστορεί ο κάθε οπαδός της αυτή την αξιοσημείωτη ιστορία.

Μέσα από μια λεπτή και παχιά γραμμή κανένας άνθρωπος, ούτε καν o Calisto Tanzi δεν είναι μεγαλύτερος από το σύλλογο, καθώς η Parma αποδείκνυε τη πραγματική της αξία.