Serie A: Η γέννηση της Zemanlandia

Δημήτρης Βαρσάνης


Εδώ και χρόνια οι ομάδες που ανεβαίνουν στην Serie A παίζουν παθητικά. Τα μεγάλα κλαμπ, εκείνα με τα χρήματα και την εξουσία είναι απλά πάρα πολύ ισχυρά για αυτές και έτσι κάνουν το καλύτερο για τον εαυτό τους για να περιορίσουν τη ζημιά.

Γίνονται χειρότερα τα πράγματα όταν οι ξένοι παίκτες έρχονται στο Ιταλικό πρωτάθλημα. Οι μεγάλοι σύλλογοι (και όχι μόνο) μπορούσαν να προσελκύσουν μερικά από τα καλύτερα ταλέντα του κόσμου διευρύνοντας το χάσμα ακόμα περισσότερο. Ελλείψη παρόμοιων πόρων, οι μικρές επαρχιακές ομάδες που βρέθηκαν στην Serie A συχνά έπαιζαν παθητικά τοποθετώντας την πίστη τους σε μια οργανωμένη και καλά επανδρωμένη άμυνα με την ελπίδα να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερες βλάβες. 

Έτσι ανέμεναν όλοι από τη Foggia να παίξει από τη στιγμή που ανέβηκε από την Serie B το 1991. Ήταν μια μικρή ομάδα που διαχειρίζονταν από έναν άγνωστο και με ένα ρόστερ γεμάτο άπειρους παίκτες, κανένας από τους οποίους ήταν καν εξ αποστάσεως ένα γνωστό όνομα. Όμως αντί να κάνει ό, τι πολλοί άλλοι είχαν κάνει πριν από αυτούς και να κρυφτούν μπροστά από την πανίσχυρη ελίτ του ιταλικού ποδοσφαίρου, η Foggia συνέχισε να επιτίθεται με ένα υπεροπτικό στυλ ποδοσφαίρου που όμοιό του δεν είχε παρατηρηθεί νωρίτερα. 

Η Foggia ήταν μια μεσαίου επιπέδου ομάδα στα 15 έτη της στη Serie A μεταξύ του 1964 και του 1978, μια περίοδο που τη μοιράστηκε εξίσου μεταξύ των δύο μεγαλύτερων κατηγοριών. Το 1978 όμως ήρθε ο υποβιβασμός από τον οποίο δεν μπόρεσε να ανακάμψει και αντί να επανέλθει έπεσε τη Serie C1. Ακόμα κινδύνευσε και με υποβιβασμό στην Serie C2 λόγω των στημένων παιχνιδιών. 

Στη συνέχεια δύο άνδρες άλλαξαν τα πάντα. Ο πρώτος ήταν ο Pasquale Casillo - ένας επιχειρηματίας από τη Νάπολι ο οποίος είχε βγάλει τα χρήματά του από τη βιομηχανία σιταριού και μάλιστα του δόθηκε το ψευδώνυμο "βασιλιάς του σιταριού" - ο οποίος όπως πολλοί πλούσιοι άνδρες εκείνης της εποχής θέλησαν να ικανοποιήσει το πάθος του στο ποδόσφαιρο με την αγορά ενός κλαμπ. 

Το 1986 κατάφερε να το κάνει αυτό με τη λήψη της Foggia με τη προσωπικότητα του να πυροδοτείται αμέσως από υποστήριξη αφού έκανε γνωστό ότι είχε μεγάλα σχέδια για τον σύλλογο. Αυτά τα σχέδια συμπεριλάμβαναν ένα νέο προπονητή αλλά όταν στράφηκε στον Διευθυντή  ποδοσφαίρου Peppino Pavone για τις προτάσεις του ποιος θα μπορούσε να είναι ο ιδανικός, η απάντηση του τον άφησε σαστισμένο.Εκείνη την εποχή πολύ λίγοι άνθρωποι γνώριζαν τον Zdeněk Zeman όμως ακόμα κι αν ο Pavone ήταν ακόμη νέος - στα 36 του χρόνια έβαλε ένα τέλος στη καριέρα του που διήρκεσε για 19 χρόνια - ήταν ένας πονηρός δικαστής, ο οποίος είχε δει από κοντά το τι θα μπορούσε να πράξει ο Zeman.
 
Εκείνο που είχε δει ο Pavone και πολύ λίγοι το είχαν παρατηρήσει, ήταν το πώς ο Zeman έσυρε τη Licata - ένας μικρός σύλλογο της Σικελίας με μια ελάχιστη ιστορία - από τα ερασιτεχνικά πρωταθλήματα στη τρίτη κατηγορία με μια ομάδα που δεν κόστιζε τίποτα. Για τον ίδιο ήταν ένα τεράστιο επίτευγμα, αλλά για αυτό που εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα ο Pavone ήταν το ύφος στο οποίο ο Zeman έχτισε την επιτυχία του. 

Τα έφερε η μοίρα έτσι ώστε ένα από τα τελευταία παιχνίδια της σεζόν της Licata του Zeman να είναι κόντρα στη Foggia. Για τον Casillo ήταν η τέλεια ευκαιρία να μετρήσει τις ικανότητες του ανθρώπου που είχε μόλις προταθεί. Στο τέλος η Licata έχασε με τέσσερα γκολ διαφορά ωστόσο ο Casillo είχε εντυπωσιαστεί από τον επιθετικό και συναρπαστικό τρόπο με τον οποίο έπαιξε το νεανικό σύνολο του Zeman και με την ενέργειά τους σπάνια φάνηκε να τα παρατάνε κατά τη διάρκεια των ενενήντα λεπτών. 

Εκείνο το καλοκαίρι έχοντας περάσει μια-δυο εβδομάδες για να λάβει μια απόφαση, ο ίδιος ενημέρωσε τον Pavone ότι έχει το "πράσινο φως" να πάει και να πάρει τον άνθρωπο που πρότεινε. Ο Zeman ήταν ο νέος προπονητής της Foggia και ο δεύτερος κεντρικός χαρακτήρας στην ιστορία του συλλόγου.

Η δύσκολη αρχή

Ενώ υπήρχε ένας νέος προπονητής στη θέση του λίγοι παίκτες ήρθαν στον σύλλογο, έτσι τις πρώτες του ημέρες συνάντησε μια αγωνία για να υπογράψει νέους παίκτες. Το ρόστερ συναρμολογήθηκε βιαστικά και προσπάθησε να ακολουθήσει τις οδηγίες του Zeman και το μοναδικό στυλ παιχνιδιού του όμως δεν υπήρχε η ποιότητα. 

Ωστόσο ο Casillo ήταν αρκετά ευχαριστημένος με την επιλογή του και σε αντίθεση με πολλούς άλλους προέδρους ήταν στην ευχάριστη θέση να δώσει στον άνθρωπο του το χρόνο που χρειάζεται για να πλάσει την ομάδα του. Και τότε ξαφνικά ο Zeman έφυγε.

Η ιστορία του τι συνέβη είναι μπερδεμένη όμως στη καρδιά του ο Casillo έμαθε ότι ο ατζέντης του πήγε έξω για φαγητό με ορισμένους αξιωματούχους της Parma. Εξοργίστηκε μόνο από τη σκέψη ότι ο άνθρωπος στον οποίο του έδωσε τόση πίστη ήταν έτοιμος να τον προδώσει και έτσι τον απέλυσε. "Είναι το ίδιο με το να ανακαλυπτείς ότι η σύζυγός σου σε απατά" δικαιολόγησε αργότερα τις ενέργειές του.
 
Ο Zeman πάντα αρνιόταν ότι "απάτησε" τον Casillo όμως λίγες εβδομάδες αργότερα πράγματι τέθηκε επικεφαλής της Parma αντικαθιστώντας τον Arrigo Sacchi. Η διαμονή του εκεί ήταν σύντομη αν και κατάφερε να νικήσει τη Real Madrid σε ένα φιλικό προετοιμασίας. Μετά γύρισε στη Σικελία αναλαμβάνοντας τη Messsina και αφήνοντας το σημάδι του για το επιθετικό του ποδόσφαιρο που είχε ως αιχμή του δόρατος τον Salvatore «Toto» Schillaci, ο οποίος έβαλε 23 γκολ και έπεισε τη Juventus να στοιχηματίσει πάνω του.

Η επιστροφή στη Foggia

Τα πράγματα όδευαν καλά για τη Foggia και κάτω από την κηδεμονία του Giuseppe Carramanno κερδίζοντας την άνοδο στην Serie B. Όμως ακόμα ο Casillo σκεφτόταν το Zeman και το συναρπαστικό ποδοσφαίρου που ευαγγελίζεται. Αφού τον συγχώρησε για την "αμαρτία" του, τον έπεισε τελικά να επιστρέψει. 

Ωστόσο και πάλι η αρχή δεν ήταν τόσο ευχάριστη με τους παίκτες για άλλη μια φορά να δυσκολεύονται να αφομοιώσουν την τακτική του Zeman. Σε εκείνο το σημείο οι οπαδοί δεν ήταν τόσο ερωτευμένοι με το προπονητή τους και δεν καταλάβαιναν γιατί ο ιδιοκτήτης τους τον κρατούσε ακόμα στη δουλειά. Η πίεση παγιώθηκε και ένα παιχνίδι στη Monza έγινε κρίσιμο. Οι φήμες έλεγαν ότι μια ήττα και ο Zeman θα ήταν παρελθόν για δεύτερη φορά. Όμως η Foggia δεν έχασε - ο νεαρός Beppe Signori έβαλε το γκολ της ισοφάρισης - και ο προπονητής παρέμεινε. 

Εκείνη η ισοπαλία αποδείχθηκε ότι είναι το σημείο καμπής. Από τότε τα αποτελέσματα άρχισαν να βελτιώνονται και ήταν έτοιμοι να τα πάνε ακόμα καλύτερα την επόμενη σεζόν. Η Zemanlandia μόλις γεννήθηκε.

Η Zemanlandia

Η Foggia κυριάρχησε το πρωτάθλημα κόβοντας στα δύο τις αντιπάλους με το επιθετικό στυλ ποδοσφαίρου της. Τελείωσε τη σεζόν με έξι βαθμούς μπροστά από τη δεύτερη Verona (σε μια εποχή που ακόμα η νίκη μετρούσε για δύο βαθμούς) έχοντας βάλει 67 γκολ, 19 παραπάνω από κάθε άλλη ομάδα που ανέβηκε. Σε ένα πρωτάθλημα όπου έσχιζε στα δύο τις αντίπαλες άμυνες η Foggia ήταν από άλλο πλανήτη.

Το ρόστερ είχε συναρμολογηθεί από τη σοφή ικανότητα του Pavone να βλέπει την αξία σε ένα παίκτη όπου οι άλλοι δεν τη διέθεταν. Στη τελική ο αθλητικός τους Διευθυντής ήταν εξίσου σημαντικός στην ιστορία της Foggia μαζί με τους Casillo και Zeman.

Ο Signori πάρθηκε για ένα σημαντικό ποσό παρά το γεγονός ότι υπέστη τον υποβιβασμό από την Serie B με τη Piacenza σε μια χρονιά όπου είχε σκοράρει μόλις πέντε φορές. Ο Signori δεν είχε καμία εμπιστοσύνη στις ικανότητές του όμως αυτή τελείωσε μόλις συνάντησε τον Zeman:"Καλώς ήρθες μπόμπερ" θυμάται από εκείνη την αρχική συνάντηση:"Είχε περισσότερη εμπιστοσύνη σε μένα από ότι έγω στον εαυτό μου. Ήταν ένα μεγάλο συναίσθημα. "

Μαζί με τον Signori στην επίθεση κατά τη διάρκεια εκείνης της χρονιάς που ανέβηκε ήταν ο  Roberto Rambaudi, άλλη μια προσθήκη που είχε περάσει τα προηγούμενα δύο χρόνια του στη Serie C1 με τη Perugia. Το τρίτο μέλος της επιθετικής τριάδας της Foggia ήταν ο Francesco Baiano. Ένας επιθετικός από τη Napoli που πάντα ονειρευόταν να παίξει μαζί με τον Maradona, αλλά πάντα διαπίστωνε ότι ο σύλλογος προτιμούσε άλλους από αυτόν, στέλνοντας τον δανεικό κάθε χρόνο μέχρι κινηθεί μόνιμα στη Foggia.
 
Ο άλλος παίκτης που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο σύστημα του Zeman και ο οποίος αριστοτεχνικά εντοπίστηκε από τον Pavone ήταν ο Francesco Mancini. Με δεδομένο το επιθετικό πρέσινγκ και την υψηλή αμυντική γραμμή που απαιτούσε ο Zeman χρειαζόταν έναν τερματοφύλακα ο οποίος δεν θα ήταν απλά καλός στα αντανακλαστικά του, αλλά να είχε επίσης την ταχύτητα και την παρουσία του μυαλού για να βρίσκεται πίσω από τους αμυντικούς του. Μόλις στα 19 του όταν εντάχθηκε στη Foggia έγινε γρήγορα βασικός - ήταν ήδη εκεί όταν κέρδισε την άνοδο από τη Serie C1 - και στη συνέχεια επιδέξια τροφοδοτήθηκε από τον Zeman. Ο Mancini μπορούσε να εκτελέσει το ρόλο του στην τελειότητα καθιστώντας τον έναν από τους πρώτους τερματοφύλακες - "σκούπες". Μια μοναδικότητα στο ποδόσφαιρο εκείνης της εποχής όμως τελικά μια πρωτοπορία ενός νέου τρόπου παιχνιδιού σε αυτό το ρόλο.

Λίγα άλλαξαν κατά την άνοδο της με εξαίρεση την εισαγωγή ξένων παικτών που εκείνη την εποχή είχαν το δικαίωμα ελάχιστοι να παίζουν στη Serie A. Όπως και νωρίτερα η Foggia κατευθύνθηκε στη ποιότητα σε μειωμένη τιμή και με προτροπή του Zeman έφερε τρεις παίκτες από την Ανατολική Ευρώπη: τους Igor Shalimov, Igor Kolyvanov και Dan Petrescu.

Ο Zeman αρνήθηκε να αλλάξει τις μεθόδους προπόνησης του σπρώχνοντας τους παίκτες του στο όριο. Το τρέξιμο σε μακρινές αποστάσεις κουβαλώντας βάρη ήταν ένα σύνηθες χαρακτηριστικό μιας και ο ίδιος ήθελε να διασφαλίσει ότι είχε τους καλύτερους παίκτες του πρωταθλήματος. Δούλεψε πάρα πολύ παρότι η Foggia δεν είχε δικές της εγκαταστάσεις.

Τις περισσότερες φορές διέθεταν μόνο ένα υποτυπώδες γήπεδο σε ένα κοντινό κλαμπ ακαδημίας και αυτό δεν ήταν πάντοτε διαθέσιμο, αναγκάζοντας τα αστέρια της Foggia στη Serie A να προπονούνται εκπαίδευση σε χώρους πάρκινγκ έξω από το γήπεδο τους. Μια άλλη αγαπημένη μέθοδος προπόνησης του Zeman ήταν να βάζουν παίκτες τρέχουν πάνω-κάτω την αναβαθμισμένη κατασκευή του σταδίου Pino Zaccheria.

Όλη αυτή η σωματική εργασία ήταν απαραίτητη για να δουλέψουν τα συστήματα του Zeman. Ένας λάτρης του 4-3-3 με την άμυνα ζώνης και το πρέσινγκ σε όλο το γήπεδο, έχοντας απαραιτήτως παίκτες των οποίων η αντοχή θα μπορούσε να τους κρατήσει σε λειτουργία και στα 90 λεπτά ενός αγώνα. Απαιτούσε επίσης πράγματα από τους παίκτες που ήταν πεινασμένοι για μια ευκαιρία και πρόθυμοι να κάνουν ότι χρειαστεί για να βγάλουν και το τελευταίο τους ταλέντο. Ίσως είναι και αυτός ο λόγος που ο Zeman έχει τόσο μεγάλη επιτυχία στη συνεισφορά των ποδοσφαιριστών ώστε να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους. Μερικές φορές βλέπουμε και ικανότητες που ούτε οι ίδιοι οι παίκτες γνώριζαν ότι τις κατείχαν. 

Μια ακομπλεξάριστη ομάδα

Ήταν αυτοί οι εξαιρετικά ιδανικοί παίκτες όπως και το μοναδικό στυλ παιχνιδιού του που εξαπολύθηκε στην υπερ-συντηρητική Serie A. Ακόμα και τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά. Μια ατρόμητη πίστη στο επιθετικό παιχνίδι που καμία ομάδα δεν το είχε δείξει ποτέ, ούτε καν οι ομάδες του Sacchi. Συνολικά πέτυχε 58 γκολ - το δεύτερο καλύτερο ποσοστό στο πρωτάθλημα μετά τη πρωταθλήτρια Milan - και συχνά συγκλόνισε ομάδες με την αγριότητα και την ένταση του πρέσινγκ της.

Ο τρόπος που κυνηγούσε τους αντιπάλους για την μπάλα ήταν αμείλικτος, ένας πρωτοποριακός τρόπος παιχνιδιού που ήταν δύο δεκαετίες μπροστά από την εποχή τους. Προσθέστε σε αυτό και το συμπαγές στάδιο του Pino Zaccheria που ήταν συνήθως γεμάτο με πάθος και δυνατούς οπαδούς και γίνεται ακόμη πιο μαγευτικό.

Η Inter υπέπεσε σε μια ισοπαλία στο Giuseppe Meazza στην πρεμιέρα του πρωταθλήματος, ενώ αργότερα εκείνη την χρονιά έφερε 4-4 με την Atalanta και διέλυσε τη Verona με 5-0. Τέσσερις αγωνιστικές πριν από το τέλος της σεζόν είχε ακόμα και τη δυνατότητα να βγει στην Ευρώπη όμως μια εντός έδρας ήττα από την Napoli σκόρπισε αυτές τις ελπίδες.

Ακόμα κι έτσι ήταν μια εκπληκτική σεζόν. Οι σύλλογοι που ανεβαίνουν και ιδίως εκείνοι από την επαρχία απλά δεν κάνουν ότι είχε καταφέρει η Foggia. Ήταν προσεκτικοί και δειλοί, ήξεραν τη θέση τους στην ιεραρχία. Όχι όμως η Foggia και σίγουρα όχι ο Zeman.

Η νέα πρόκληση και το τέλος της Zemanlandia στη Foggia

Υπάρχει μια εγγενής τεμπελιά στο ποδόσφαιρο όπου αυποτίθεται ότι οι παίκτες είναι ο κύριος λόγος για την επιτυχία. Έτσι ήταν λοιπόν με τη Foggia και τα μεγαλύτερα κλαμπ που γρήγορα μεγάλωναν.

Παρά τις διαμαρτυρίες του Casillo όπου υποστήριξε ότι:«Δεν είμαι εδώ για να πουλάω παίκτες, είμαι εδώ για να κάνω την ομάδα ακόμα ισχυρότερη», εκείνο το καλοκαίρι ο Signori έφυγε για τη Lazio, ο Shalimov πήγε στην Inter, η Fiorentina πήρε τον Francesco Baiano και ο Roberto Rambaudi κινήθηκε στην Atalanta. Ένα χρόνο αργότερα, ήταν η σειρά του Petrescu να αποχωρήσει όταν μετακόμισε στη Genoa. Η ομάδα πλέον είχε διαλυθεί. Στην πραγματικότητα ο Zeman δεν παραπονέθηκε. Γνώριζε ότι αυτοί οι παίκτες τώρα άξιζαν περισσότερα από το να μείνουν στη Genoa.

Το μόνο που έμεινε για να κάνουν οι Pavone και Zeman ήταν να βγουν και να ανακαλύψουν νέους παίκτες για να αντικαταστήσουν αυτούς που είχαν φύγει και το έπραξαν σε μεγάλο βαθμό για μία ακόμη φορά από κατώτερα πρωταθλήματα.

Αναπόφευκτα η νέα σεζόν ξεκίνησε καλά με πέντε ήττες στα πρώτα επτά παιχνίδια. Για άλλη μια φορά οι εντάσεις ήταν υψηλές φτάνοντας στο σημείο όπου οι οπαδοί εισέβαλαν στο γήπεδο μια νύχτα και έκαναν βανδαλισμούς  στον αγωνιστικό χώρο. Στο τέλος του πρώτου γύρου βρισκόταν δύο βαθμούς πάνω από τη ζώνη του υποβιβασμού όμως σιγά σιγά η ομάδα άρχισε να βρίσκει τα πόδια της. Οι παίκτες δεν ήταν τόσο καλοί όσο εκείνοι που είχαν εγκαταλείψει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά με το χρόνο αφομοίωσαν τα μαθήματα του Zeman και άρχισαν να παίζουν όπως εκείνη η ομάδα τη προηγούμενη χρονιά.

Η επόμενη χρονιά ήταν ακόμα καλύτερη. Χάρη στην επίτευξη τερμάτων του Bryan Roy - ο οποίος είχε έρθει από τον Ajax -  και την ωρίμανση των μετέπειτα Διεθνών με την Ιταλία Gigi Di Biagio και Giovanni Stroppa άρχισαν να υφαίνουν τα μαγικά τους για μια ακόμη φορά. Το παιχνίδι τους ήταν τόσο επιθετικό και δυναμική όσο ποτέ΄άλλοτε, ακόμη και αν τα γκολ ήταν ελαφρώς χαμηλότερα.Τελικά όμως δεν κατάφεραν να βελτιώσουν την ένατη θέση που είχε επιτευχθεί δύο χρόνια νωρίτερα.

Υπήρχε ακόμη και η πίκρα της ήττας τη τελευταία αγωνιστική - από τη Napoli για μια ακόμη φορά - που τους αρνήθηκε μια ιστορική πρόκριση στο Κύπελλο UEFA. Το όνειρο τελείωσε. Ο Casillo συνελήφθη, κατηγορήθηκε για διαφθορά και για συμφωνίες με την Καμόρα αλλά περισσότερο από αυτό, ο Zeman αποφάσισε ότι οδήγησε το σύλλογο στο "ταβάνι" του.

Ακόμα κι έτσι ότι είχε πετύχει σε αυτά τα πέντε χρόνια στη Foggia δεν θα ξεχαστεί ποτέ ούτε και μάλλον θα επαναληφθεί ποτέ. Οι παίκτες της κατάφεραν να γίνουν αστέρια και το ατρόμητο στυλ παιχνιδιού τους θα μπορούσε μόνο να επιτευχθεί με τον Zdeněk Zeman. Η Zemanlandia στη Foggia είχε τελειώσει.  

Ωστόσο χάρη στα επιτεύγματα της εν λόγω ομάδας το ποδόσφαιρο ζωντάνεψε με τις δυνατότητες του τι θα μπορούσε να κάνει μια φιλόδοξη, επιθετική ομάδα ανεξάρτητα από το μέγεθος της και τους παίκτες που διέθετε. Μέσα από αυτή την πεποίθηση η Zemanlandia δεν θα πεθάνει ποτέ.