Παγκόσμιο κύπελλο: Το περισσότερο δεν σημαίνει και καλύτερο

Δημήτρης Βαρσάνης


Όχι πολύ καιρό πριν ευρέως επικρατούσε η άποψη (ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη) ότι όλα τα προβλήματα της FIFA θα λυθούν με την εκδίωξη του προέδρου Sepp Blatter. 

Από τον Blatter ήρθε ο Gianni Infantino, ο πρώτος πρόεδρος της FIFA από την UEFA από το 1974. Και όμως, τώρα μερικά από αυτά τα ίδια άτομα φωνάζουν με οργή για την επέκταση του Παγκοσμίου Κυπέλλου από τον Infantino, μια ιδέα που είναι πολύ απίθανο να προταθεί από τον Blatter.

Γιατί το έκανε ο Infantino; υπάρχουν προφανή οικονομικά πλεονεκτήματα για ένα μεγαλύτερο Παγκόσμιο Κύπελλο (μια διοργάνωση που αντιπροσωπεύει ήδη περίπου το 90% των εσόδων της FIFA)όμως η ηγετική δύναμη εδώ ήταν λιγότερο οικονομική από πολιτική.

Υπάρχει ένας λόγος για τον οποίο η Ευρώπη έχασε τον έλεγχο το 1974. Αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ευρώπη αντιπροσώπευε περισσότερο από το ήμισυ τα μέλη της FIFA. Από το 1974 κατέβηκε στο 1/3. Η ποδοσφαιρική δύναμη της Ευρώπης με τη μορφή του Άγγλου προέδρου Sir Stanley Rous αποδείχτηκε ανίκανη να ανταποκριθεί στην μετα-αποικιακή εποχή. Το Παγκόσμιο Κύπελλο του Rous είχε χώρο μόνο για 16 χώρες, με πολύ λίγες ευκαιρίες για την Αφρική και την Ασία. Το 1966 αυτοί οι δύο τεράστιοι Ήπειροι αγωνίστηκαν για να έχουν μόνο μια χώρα στο Παγκόσμιο κύπελλο. Ο Βραζιλιάνος Joao Havelange νίκησε τον Rous στις εκλογές του 1974. Εκείνος επέκτεινε τη διοργάνωση με περισσότερες θέσεις για την Αφρική και την Ασία, μια πολιτική που συνεχίστηκε από τον Blatter, τον διάδοχο του εκ επιλογής του.

Το ποδόσφαιρο διοικείται από ανθρώπους με "γέρικα" μυαλά. Εν συνεχεία απαιτήθηκε να αναλάβει ο Infantino για να αποδείξει ότι ήταν διαφορετικός χωρίς αποκλεισμούς και έπρεπε να το κάνει γρήγορα. Η πρώτη θητεία του πρόκειται να είναι σύντομη ολοκληρώνοντας τη θητεία του αποκηρυγμένου Blatter. Ο Infantino είναι στη διαδικασία για την επανεκλογή του το 2019. Έπρεπε να προσφέρει κάτι στην Αφρική και στην Ασία (δύο Ήπειροι που μεταξύ τους αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ των μελών της FIFA) οι οποίες όμως έχουν λιγότερο από το 1/3 του διαθέσιμου χώρου στο Παγκόσμιο κύπελλο. Εξ ου και η ταχύτητα με την οποία ο ίδιος κατέθεσε την πρότασή του για επέκταση του θεσμού.

Ο Blatter είναι βέβαιο ότι δεν θα έπαιρνε αυτό το βήμα για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι δεν το χρειάζεται. Το επίπεδο στήριξης (ιδίως στην Αφρική) έκανε μια τέτοια κίνηση περιττή. Επιπλέον θα διέκρινε τις πιθανές παγίδες.

Η προφανής είναι η αραίωση της ποιότητας. Μέσα σε ζωντανή μνήμη το Παγκόσμιο Κύπελλο αντιπροσώπευε κάποτε το αποκορύφωμα του παιχνιδιού όσον αφορά τα πρότυπα του και τη τακτική καινοτομία. Αυτό το στέμμα έχει περάσει από τότε στα ποδοσφαιρικά κλαμπ της Ευρώπης, τα οποία συγκεντρώνουν τους καλύτερους παίκτες από τις τέσσερις γωνιές του πλανήτη και εργάζεται μαζί τους σε καθημερινή βάση επιτρέποντας τη τακτική καινοτομία. Η Εθνική ομάδα έχει ακόμα απαράμιλλη δύναμη να κινητοποιήσει τους ανθρώπους, να τους κάνει να αισθάνονται ότι συμμετέχουν στην διοργάνωση. Όμως η μάχη για τα πρότυπα έχει χαθεί και η ένταξη τόσων πολλών μέτριων και κακών ομάδων στο Παγκόσμιο Κύπελλο θα διευρύνει ακόμη περισσότερο το χάσμα μεταξύ του τουρνουά και του Champions League.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η επέκταση θα προσφέρουν ελάχιστα πράγματα για τα παιχνίδια των Εθνικών ομάδων σε επίπεδο μέρας με τη μέρα, τουλάχιστον σε δύο παραδοσιακές Ηπείρους του ποδοσφαίρου. Τα προκριματικά του Παγκοσμίου κυπέλλου στην Ευρώπη θα γίνουν ακόμα λιγότερο ενδιαφέροντα, ενώ θα υποφέρουν επίσης και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τα προκριματικά της Νότιας Αμερικής του Παγκοσμίου Κυπέλλου ήταν μία από τις επιτυχίες του Διεθνούς ποδοσφαίρου τα τελευταία χρόνια. Όμως με σχεδόν όλους να παίρνουν το εισιτήριο θα χάσουν αναπόφευκτα κάποια από την έκκληση τους. Σε αντιστάθμιση θα υπάρχει ένα τεράστιο πάρτι κάθε τέσσερα χρόνια. Μάλλον πάρα πολύ μεγάλο.

Δεδομένου του μεγέθους του είναι απαραίτητο να ρωτήσουμε ποιος θα πληρώσει για το τουρνουά. Θυμάστε όλες αυτές τις διαδηλώσεις στη Βραζιλία ένα χρόνο πριν από το τελευταίο Παγκόσμιο Κύπελλο; Οι άνθρωποι ήταν θυμωμένοι σχετικά με το επίπεδο δαπανών για το τουρνουά του 2014. Η νέα μορφή με 80 αγώνες σε αντίθεση με τα 64, θα σημαίνει περισσότερους πόρους διοχετευμένους προς την κατασκευή περιττών σταδίων. Κάνει το Παγκόσμιο Κύπελλο τόσο τεράστιο που πολύ λίγες χώρες θα είναι σε θέση να οργανώσουν τα δικά τους στάδια. 

Έτσι αφού φαινομενικά ξεχάστηκαν τα διδάγματα του 2002 όταν η διάσπαση μεταξύ της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας αποδείχθηκε προβληματική, η ιδέα της συνομοσπονδίας είναι πίσω στην ατζέντα. Γίνεται λόγος για το 2026 (το πρώτο εκτεταμένο Παγκόσμιο Κύπελλο) ότι θα διεξαχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Μεξικό και στον Καναδά. Αυτό δεν είναι ικανοποιητικό για πολλούς λόγους. Πρώτον για τους οπαδούς. Ενώ οι άνδρες της FIFA μπορεί αναμφίβολα να αντέξουν οικονομικά τα έξοδα να πάνε από το Μέξικο Σίτι στο Τορόντο και στη συνέχεια στο Λος Άντζελες για να ακολουθήσουν την χώρα τους, για το μέσο οπαδό δεν θα είναι τόσο ευχάριστο. Ακόμα φανταστείτε τα προβλήματα της βίζα. Οι οπαδοί θα πρέπει να περάσουν ένα "τοίχο" για να βρεθούν στις δύο διοργανώτριες χώρες; ούτως ή άλλως, εξαπλώνει πράγματα μια τόσο μεγάλη επέκταση και αραιώνει μία από τις καλύτερες πτυχές του τουρνουά: η συσπείρωση του κόσμου για να γιορτάσουν ένα κοινό πάθος.

Αυτό το πάθος επίσης υπονομεύεται από τη μελαγχολική επιστήμη των μαθηματικών. Οι αριθμοί δεν λειτουργούν καλά. Μια διοργάνωση με 48 χώρες αναπόφευκτα θα είναι δυσκίνητη. Το μουσικό πεντάγραμμο έχει πέντε γραμμές για έναν λόγο. Υπάρχει ένα όριο στην ποσότητα των πληροφοριών που μπορεί να επεξεργαστεί ο εγκέφαλος και οι 16 όμιλοι σίγουρα υπερβαίνουν αυτό το όριο. Ποιος στη γη θα είναι σε θέση να ακολουθήσει τη δράση σε 16 γκρουπ; οι τρεις ομάδες ανά όμιλο είναι ένα άλλο πρόβλημα μιας και ο κάθε όμιλος δεν θα μπορεί να τελειώσει με όλες τις ομάδες στη δράση ταυτόχρονα. Ακόμη και αν κάθε παραθυράκι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα χειραγωγημένο αποτέλεσμα δημιουργείται ένα άλλο ελάττωμα.

Πολλοί θα πουν ότι η φάση των ομίλων είναι λίγο περισσότερο από τα δοξασμένα προκαταρκτικά, και ότι η πραγματική ουσία θα είναι όταν μείνουν 32 - ένας τεράστιος αριθμός - οι οποίες στη συνέχεια θα συναντηθούν στην ευθεία μορφή των νοκ-άουτ. Πράγματι αυτή η φάση δεν σας ανοίγει την όρεξη όπως επίσης δεν μπορεί να λάβει χώρα και με ίσους όρους. Εκείνες οι χώρες που έδωσαν τα δύο πρώτα παιχνίδια του ομίλου τους θα έχουν περισσότερο χρόνο να ξεκουραστούν για την αποφασιστική σύγκρουση από τους αντιπάλους που έπαιξαν το τελευταίο παιχνίδι του ομίλου τους. Η φάση των νοκ-άουτ μοιάζει ελαττωματική από την αρχή.

Ετσι φαίνεται ότι το διευρυμένο Παγκόσμιο κύπελλο με τις 48 ομάδες είναι ένα λαμπρό παράδειγμα της σοφίας μιας παλιάς φράσης: πρόσεχε τι εύχεσαι γιατί μπορεί να γίνει πραγματικότητα.