Διασχίζοντας τον Δνείστερο: Πώς το ποδόσφαιρο γεφυρώνει το πολιτιστικό χάσμα της Μολδαβίας

Δημήτρης Βαρσάνης


Η Ευρασιατική στέπα έρχεται να ξεκουραστεί στις όχθες του ποταμού Δνείστερου, μια σαρωτική έκταση διακανονισμού μεταξύ των απαλων μπλε καμπύλων. Κατά μήκος του ποταμού η Μολδαβική πεδιάδα εκτείνεται προς τα δυτικά. Πρόκειται για μια σκηνή γεωλογικής συμβίωσης: δύο κόσμοι συναντιώνται σε μια γραφική, ξεχασμένη γωνιά της Ευρώπης.

Ωστόσ, αυτό το ταπεινό τοπίο δεν προσφέρει καμία υπαρξιακή ανάπαυση. Αντ 'αυτού αντιπροσωπεύει μια θλιβερή αντιπαράθεση, μια απατηλή και προκλητική αναλήθεια. Αυτοί οι δύο κόσμοι, αυτές οι δύο όχθες υπάρχουν σε δύο εριστικές πραγματικότητες. Το ιδεολογικό χάσμα του Δνείστερου μπορεί κάλλιστα να φουσκώσει τόσο πλατιά όσο το νερό που ρέει στη Μαύρη Θάλασσα.

Στη Δυτική όχθη του Δνείστερου είναι η παραδοσιακή Βεσσαραβία, στην Ανατολική η Υπερδνειστερία. Η Μολδαβία διατηρεί την αναγνωρισμένη Διεθνής δικαιοδοσία και για τις δύο τοποθεσίες. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση της ρουμανόφωνης Μολδαβίας ελέγχει μόνο τη Δυτική όχθη. Μια μικρή ποσότητα που διέπει τη Ρωσία κατοικοεδρεύει στην Υπερδνειστερία.

 Η Μολδαβία είναι μια ενδιαφέρουσα χώρα, μια περικοπή της κοινωνίας των Φράγκων από την παλιά Σοβιετική Ένωση. Κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, το Μολδαβικό Εθνικιστικό κίνημα σάρωσε το σύνολο της Μολδαβικής Σοβιετικής Ενωσης, καλύπτοντας τόσο τη Βεσσαραβία της Μολδαβίας όσο και την ετερογενή Υπερδνειστερία. Τα Ρώσικα μέλη του Σοβιετικού κοινοβουλίου δέχθηκαν επίθεση και τα Ρωσικά καταργήθηκαν ως Εθνική γλώσσα για τα Ρουμάνικα.

Οι Ρώσοι συμπαθούντες - δηλαδή οι μειονότητες των Ουκρανών και των ρωσόφωνων - κατέφυγαν σε όλο τον Δνείστερο και εγκαταστάθηκαν στην Υπερδνειστερία. Διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους από τη Μολδαβία το 1990 με την ελπίδα να διατηρήσουν τους δεσμούς με τη Μόσχα. Οι εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης της μικρής ποσότητας της Υπερδνειστερίας και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας - η οποία ισχυρίστηκε ότι η Υπερδνειστερία είναι μέρος του νέου κράτους της Ρουμανίας - εμφανίστηκαν το 1992 καθώς η βία στα σύνορα κλιμάκωσε το πόλεμο μεταξύ των δύο πλευρών.

Τεσσεράμισι μήνες μάχης δεν έδωσαν καμία πρόοδο ούτε μια  παύση πυρός που είχε συμφωνηθεί. Μετά από δύο δεκαετίες καμία επίσημη ειρήνη δεν έχει επιλυθεί μεταξύ των δύο κρατών με την Υπερδνειστερία να λειτουργεί αυτόνομα μέσα στη Μολδαβία χωρίς Διεθνής αναγνώριση. Όμως ενώ η σχέση μεταξύ αυτών των δύο πλευρών είναι "κατεψυγμένη", ο Δνείστερος συνεχίζει να ρέει και να συνδέει τη ρομαντική άδω του Μολδαβικού κάμπου με τις αιχμηρά κυριλλικές στέπες της Υπερδνειστερίας.

Το λεωφορείο διασχίζει μια κακοποιημένη γέφυρα από την ανατολική όχθη του Δνείστερου προς τα δυτικά. Κατεστραμμένη πριν από δύο δεκαετίες στον πόλεμο της Υπερδνειστερίας, αυτή η γέφυρα υποστηρίζει τώρα τη λεπτή λωρίδα που συνδέει την αποσχισθείσα πρωτεύουσα του Τίρασπολ με το Κισινάου, την έδρα της Μολδαβικής κυβέρνησης. Οι φρουροί στα σημεία ελέγχου και στις δύο πλευρές του ποταμού ελέγχουν τα διαπιστευτήρια του λεωφορείου. Στα ανατολικά χαμογελούν όταν βλέπουν το σήμα που κοσμεί την πλευρά του οχήματος, ένα αστέρι συνώνυμο με την Υπερδνειστερία και με το ποδόσφαιρο. Στα δυτικά το αστέρι συναντά ατσάλινα μάτια. Είναι το σύμβολο της ομάδας της FC Sheriff Tiraspol.

Η Sheriff Tiraspol είναι η "βασίλισσα" του Μολαδαβικού πρωταθλήματος, ένας αντίθετος τίτλος για μια ομάδα που εδρεύει στην πρωτεύουσα ενός αποσχισθές κράτους. Είναι κάτι σαν μια ομάδα της Αμπχαζίας να κατακτά το πρωτάθλημα Γεωργίας. Ωστόσο αυτή η σουρεαλιστική κατάσταση έχει αποφέρει καρπούς για τη Sheriff προς μεγάλη λύπη των Εθνικιστών της Μολδαβίας. Η ομάδα που εδρεύει στο Τιρασπόλ κυριαρχεί στο ποδόσφαιρο της Μολδαβίας όντας πρωταθλήτρια στις 14 από τις 16 τελευταίες χρονιές.

Ιδρύθηκε το 1997 από την Υπερδνειστερία εταιρεία Sheriff, μια τοπική εταιρεία μετόχων (ιδρύθηκε από πρώην πράκτορες της KGB Victor Gushan και της Ilya Kazmaly) που διατηρεί μονοπώλια πάνω στις περισσότερες βιομηχανίες εντός του κράτους και η ομάδα προσφέρει στην Υπερδνειστερία μια δημοσιότητα και ένα πολιτιστικό σημείο εστίασης σε ένα κατά τα άλλα ζοφερό έδαφος. Η Sheriff χρησιμοποιεί την ομάδα ποδοσφαίρου ως μέσο συγκάλυψης των φαυλών δραστηριοτήτων, δηλαδή τις παράνομες οικονομικές συναλλαγές και τους διεφθαρμένους πολιτικούς δεσμούς με τις φατρίες της περιοχής.

Το Καθεστώς της Υπερδνειστερίας ως μια οικονομική μαύρη ζώνη καθιστά παράνομη την επιχείρησή μιας κερδοφόρας επιχείρησης. Ενώ οι εταιρείες της Υπερδνειστερίας πρέπει να επεξεργάζονται τις διασυνοριακές συναλλαγές μέσω των τελωνειακών αρχών της Μολδαβίας, η περιοχή παραμένει γεμάτη με τη διαφθορά τόσο σε εγχώρια όσο και σε Διεθνή κλίμακα και η Sheriff είναι η "βασίλισσα" σε αυτό το εγχείρημα.

Ωστόσο παρά το μολυσμένο όνομα της Sheriff στο χώρο των επιχειρήσεων διατηρεί μια αξιόπιστη ομάδα ποδοσφαίρου. Χρηματοδοτούμενος από την ίδια την εταιρεία, ο σύλλογος διαθέτει εγκαταστάσεις που μοιάζουν περισσότερο σε Αγγλικές και Γερμανικές παρά της Ανατολικής Ευρώπης. Το στάδιο της Sheriff είναι το "τοστ" της Υπερδνειστερίας, ένα βελούδινο γήπεδο δίπλα στα περιποιημένα γηπεδάκια προπονήσεων και ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων. Είναι τέτοια η ποιότητα του σταδίου που η Εθνική Μολδαβίας το χρησιμοποιεί περιστασιακά για τις Διεθνείς υποχρεώσεις της. Όχι ότι πολλοί παίκτες της Sheriff δεν ξοδεύουν χρόνο στο συγκεκριμένο έδαφος για το σύλλογο και τη χώρα.

Η Sheriff προτιμά να αγοράζει από το εξωτερικό και όχι από τη Μολδαβία και το ρόστερ της αποτελείται από Διεθνείς της Μπουρκίνα Φάσο, Βραζιλιάνους τεχνίτες, νεαρούς Ελβερούς και  περιστασιακά Διεθνείς Μολδαβούς. Είναι παράξενο το ότι η πιο σημαντικη και επιτυχημένη ομάδα της χώρας δεν έχει σχεδόν κανένα παράγοντα στην εγχώρια ανάπτυξη της ακαδημίας της. Στην ομάδα της Μολδαβίας που κλήθηκε για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου τον Οκτώβριο, μόνο τέσσερις από τους 26 παίκτες πήγαζαν από το σύλλογο της Υπερδνειστερίας και από αυτούς μόνο ένας (Vladislav Ivanov) βγήκε από την ακαδημία της Sheriff.

Ενώ η Sheriff Tiraspol παίζει ένα μεγάλο μέρος των αγώνων της Δυτικά του Δνείστερου, τα παιχνίδια τους δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα διαμορφωτικά βήματα προς μια απόψυξη εντάσεων. Το ποδόσφαιρο είναι η διατήρηση ενός διαλόγου μεταξύ της Μολδαβίας και της Υπερδνειστερίας όμως χρησιμεύει επίσης και ως υπενθύμιση των διαφορών τους. Στο γήπεδο της Sheriff άσματα του τύπου "Ρωσία! Ρωσία! "βγαίνουν προς τα έξω με λαιμαργία κατά τη διάρκεια των αναμετρήσεων με κλαμπ από το Κισινάου.

Το στυλ παιχνιδιού της Sheriff αλλάζει ανάλογα με το περιβάλλον τους. Στη Μολδαβία τείνουν να κυριαρχούν στους αντιπάλους, χρησιμοποιώντας τέσσερις ικανούς μεσοεπιθετικούς στο σύστημα του 4-2-3-1. Ο Βραζιλιάνος εξτρέμ Ricardinho είναι ένα αναπόσπαστο εξάρτημα της ομάδας από το 2013 και είναι ο κύριος δημιουργικός κόμβος από τα αριστερά και από τους τρεις μεσοεπιθετικούς. Το στυλ παιχνιδιού του συνδυάζεται καλά με εκείνο του Βόσνιου Διεθνή εξτρέμ Zoran Kvržić. Οι δύο τους είναι μια δημιουργική ιδιοφυΐας, κάτι σπάνιο σε μια χώρα γεμάτη με έντονες συγκεκριμένες ομοιότητες του Lenin.

Το αστέρι της Sheriff είναι ο Κροάτης αμυντικός μέσος Josip Brezovec. Παρέχει ισορροπία στην μεσαία γραμμή δημιουργώντας βάθος και τα τελειώματα του μοιάζουν με εκείνα του Lampard μέσα στο κουτί. Αυτή τη σεζόν ήταν ακαταμάχητος βάζοντας πέντε γκολ και παρέχοντας άλλες επτά ασίστ στα πρώτα 12 παιχνίδια.

Ωστόσο παρά την εγχώρια κυριαρχία τους και την ελεύθερη ροή ποδοσφαίρου, υιοθετούν μια πιο προσεκτική προσέγγιση στην Ευρώπη με ανάμεικτα αποτελέσματα. Αποκλείστηκε στον τρίτο προκριματικό γύρο του Champions League από την Ισραηλινή Hapoel Be'er Sheva τη φετινή χρονιά, ωστόσο η Sheriff πέτυχε σύντομα την Ευρωπαική αναγνώριση όταν έφτασε στην φάση των ομίλων του Europa League το 2013.

Εκείνη την χρονιά βρέθηκε αντιμέτωπη με τις Tottenham, Anzhi και Tromsø στον ενδέκατο όμιλο. Ενάντια στο σύλλογο του Βόρειου Λονδίνο έσωσε την εικόνα της χάνοντας μόνο με 2-0 και 2-1, διατηρώντας σχετική αμυντική σταθερότητα παρότι παραχώρησε το 70% της κατοχής και στους δύο αγώνες. Τρεις ισοπαλίες, οι δύο με την Anzhi και η μία με τη Tromsø καθώς και άλλη μια νίκη επί της Νορβηγικής ομάδας στους άλλους τέσσερις αγώνες του ομίλου σήμαινε ότι η Sheriff θα τερμάτιζε στην αξιόπιστη τρίτη θέση του ομίλου και εδραίωσε την ιδιότητά της ως πεισματάρα αν και κοινότοπη ομάδα.

Ενώ το ποδόσφαιρο έχει δώσει την αναγνώριση στην Υπερδνειστερία πέρα ​​από τις συναλλαγές στη μαύρη αγορά, επίσης έχει διαιωνίσει τη θλιβερή πραγματικότητα της αποσχισθείσας περιοχής. Υπάρχει ένα προφανές δυναμικό, ένας απτός αέρας μεγαλείου για μια ομάδα που απομακρύνεται από την εν γένει αξιοθρήνητη κατάσταση του Μολδαβικού ποδοσφαίρου. Ωστόσο υφίσταται για να αψηφά και να καταστέλλει, όχι για να εμπνεύσει.

Η Sheriff Tiraspol είναι είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της εταιρείας του Sheriff. Μια που εκθειάζει την οικονομική δύναμη και την υπεροχή της Υπερδνειστερίας έναντι της Μολδαβίας συγκαλύπτοντας στη θεσμοθετημένη διαφθορά της εταιρείας. Θέλουν να νικήσουν τη Μολδαβία στο δικό τους παιχνίδι, στο Εθνικό τους παιχνίδι με μια ομάδα αλλοδαπών που εμφανίζονται σε έναν γυάλινο πύργο που είναι το Sheriff Stadium. Αυτά αποδεικνύουν την ανωτερότητα τους και όμως η επιτυχία τους είναι άδεια.

Οι υποστηρικτές τους χλευάζουν τους Μολδαβούς Διεθνείς καθώς δεν έχουν δει ακόμα την άνοδο ενός αφοσιωμένου σούπερ σταρ της Υπερδνειστερίας. Πολλοί παίκτες που γεννήθηκαν στο Τιρασπόλ παίζουν για τη Μολδαβία παρά τα όξινα υπονοούμενα των κατοίκων της Υπερδνειστερίας. Εκείνοι επιμένουν στην επιτυχία ως ένα τέλος, όχι ένα μέσο προς την κατεύθυνση της πολιτιστικής κινητικότητας ή της κοινωνικής ενότητας.

Είναι ένας διεστραμμένος κόσμος Ανατολικά του Δνείστερου όπου τα κύματα συναντούν τη στέπα. Η στέπα υψώνεται ανατολικά προς την Ουκρανία, τη Ρωσία, τη γη του Ράσο και τα Τάρταρα, γεμάτα με πολιτικές αναταραχές και βίαιη πολιτιστική ετερογένεια. Η Υπερδνειστερία βρίσκεται στους πρόποδες αυτών των λόφων, διεγραμμένη από το δυτικό κόσμο και κατεψυγμένη κατά την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Οι άνθρωποι προσκολλώνται σε παλιές υποσχέσεις με τα έθιμα.

Σήμερα η Sheriff είναι μια τοπική εταιρεία με μονοπώλια στις περισσότερες υπηρεσίες της Υπερδνειστερίας και κατέχει τον ονομαστικό έλεγχο της κυβέρνησης, μιας και είναι ο δεσπότης μεταμφιεσμένος σε ρόμπα ελεύθερης αγοράς. Η ομάδα τους κυριαρχεί στο Μολδαβικό ποδόσφαιρο με τους ξένους, αναφλέγει τα αντι-Μολδαβικά πάθη, ενδυναμώνει τα εθνικιστικά συναισθήματα και όμως δεν προσφέρει κανένα βήμα προς τα εμπρός. Αυτοί υπάρχουν για να καταστέλλουν, να μην προωθουν, να διατηρούν τη εξουσία, όχι τον κανόνα της πλειοψηφίας.

Η Sheriff κατακτά το πρωτάθλημα κάθε χρόνο. Αυτός είναι ένας νόμος της ζωής που έχει προσβληθεί μόνο δύο φορές από τους υπόλοιπους του Μολδαβικού ποδοσφαίρου. Αυτη τη χρονιά πιθανότατα να μην αλλάξει παρά το κάπως ασταθές ξεκίνημα της. Όμως ενώ η Sheriff προετοιμάζει ένα χώρο στην τροπαιοθήκη της για τον αριθμό "15" στα πρωταθλήματα θα πρέπει και πάλι να καταπιεί ένα πικρό χάπι.

Χαραγμένα το τρόπαιο θα γραφτεί με τη λέξη Campioni όχι στα ρωσικά αλλά στα Ρουμάνικα. Να τους υπενθυμίσουμε ότι παρά αυτή την "εξαπάτηση" τους είναι κάτι με το οποίο δεν έχουν καμία σχέση και κανένα αληθινό σκοπό. Έχει απαξιωθεί από τις αθλητικές αξίες: μια σαδιστική εμμονή.