Louis Van Gaal: Το αντίο ενός "παππού" του ποδοσφαίρου

Δημήτρης Βαρσάνης


Φαίνεται ότι άλλη μια εποχή στο ποδόσφαιρο έχει λάβει πλέον τέλος. Μισό χρόνο μετά την απόλυσή του ως προπονητής της Manchester United και μόλις δύο ημέρες μετά την κατάκτηση του FA Cup στο Wembley φαίνεται ότι ο Louis van Gaal ήρθε η ώρα να τα αφήσει όλα αυτά πίσω του.

Η φημολογία τον είχε συνδέσει με τις άλλοτε κενές θέσεις στην Inter και στη Wolfsburg σε Ιταλία και Γερμανία, όπως ακόμη και με μια επιστροφή στον Ajax ή στην Εθνική ομάδα της Ολλανδίας για τη θέση του Διευθυντή του ποδοσφαίρου, αλλά μοιάζει ότι έχει έρθει η ώρα για τον Aloysius Paulus Maria "Louis"van Gaal να κάνει επιτέλους πράξη την υπόσχεσή του προς τη σύζυγό του Truus.

Μετά από μια καριέρα 25 ετών στην προπονητική, αποσύρεται σχεδόν μια δεκαετία ύστερα από τη στιγμή που η ιδέα του να αφήσει το άθλημα και όλα τα άγχη του για να υποχωρήσει στη βίλα του ζευγαριού στο Algarve - μια τοποθεσία που περιέγραψε ως έναν παράδεισο - έμεινε μόνο στο μυαλό του. Δυστυχώς για την Truus αφού ξανάχτισε τη φήμη του στην Alkmaar κατευθύνοντας μια ομάδα της επαρχίας στο τίτλο της Eredivisie το 2009, τον κάλεσε η Bayern. Ήταν μια πρόταση που ο Van Gaal δεν μπορούσε να την απορρίψει.

Φεύγει από τους πάγκους ως ένας από τους πιο διακοσμημένους και σημαντικούς προπονητές όλων των εποχών, του οποίου η επιτυχία στον Ajax, στη Barcelona, στην AZ, στη Bayern ακόμη και στη Manchester United συνεχίζει να επηρεάζει πολλούς διαδόχους, τους μελετητές και συνάδελφους του. Το στυλ ποδοσφαίρου που παρουσίαζαν οι ομάδες του δημιούργησαν το σύγχρονο ποδόσφαιρο όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Ένα ελεγχόμενο "φρικιό" και κατά κάποιο τρόπο αντιφατικός ως προπονητής, δεν ήταν μόνο ένας μαθητής του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου όμως και ένας πιστός στον ολοκληρωμένο παίκτη και άνθρωπο επίσης. Για έναν άνδρα που προσπάθησε τόσο σκληρά για να καταργήσει το χάος και την αστάθεια για το πώς να παίζει και να κερδίζει αγώνες ποδοσφαίρου, ήταν παραδόξως ανοιχτός στην ιδέα της δικής του "σύλληψης" για το πώς να άλλαζε τη τυχή των παιχνιδιών με τρόπους που η δική του τακτική ποτέ δεν θα μπορούσε.

Ο Van Gaal ήταν ανέκαθεν ιδιαίτερα απόμακρος και αιχμηρός μπροστά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εν μέρει λόγω ότι ο ίδιος πιστεύει ότι είναι ανώφελο να δέχεται κριτική και ερωτήσεις από τους ειδήμονες και τους δημοσιογράφους πάνω στη δουλειά του. Ένας έντονα υπερήφανος και εξαιρετικά σοβαρός άνθρωπος, είναι η μεγάλη του πίστη στην δική του ικανότητα και οι ιδέες του που τον έκαναν εύθραυστο και εύκολο να υποστεί τις προσβολές. Ο ίδιος περίφημα διαβάζει μόνο μυθιστορήματα και πάντα προσπαθεί να μάθει και να μελετά καινούργια και εξειδικευμένα πράγματα. Η ψυχολογία είναι ένας από τους κύριους τομείς του ενδιαφέροντός του.

Ακόμα και στην πατρίδα του, ένα μέρος όπου οι προσβολές, οι καυγάδες και οι προσωπικές βεντέτες είναι εδώ και καιρό τα σημαντικά χαρακτηριστικά της χώρας η στάση του θεωρείται πέρα από συνηθισμένη.

Ο τεράστιος αριθμός ποδοσφαιριστών που έχουν πραγματοποιήσει το ντεμπούτο τους κάτω από αυτόν και πήγαν έπειτα για μεγάλα πράγματα ίσως να είναι η πιο σημαντική κληρονομιά του. Συγκεκριμένα οι Patrick Kluivert, Edgar Davids, Clarence Seedorf, Xavi, Andres Iniesta, Carles Puyol, Victor Valdes, Thomas Muller, David Alaba και Holger Badstuber. Στη United ανακάλυψε παίκτες όπως οι Marcus Rashford, Jesse Lingard, Paddy McNair και Cameron Borthwich-Jackson από τη σχετική αφάνεια στις τάξεις της ακαδημίας του. "Μεταμόρφωσε" παίκτες με τις ιδέες του πάνω στις θέσεις τους και πώς να τα παίξουν.

Ο Bastian Schweinsteiger μεταφέρθηκε από τα φτερά στη "κουκέτα" της μεσαίας γραμμής. Ο Jari Litmanen έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο με την ισχύ του να παίζει ως δεύτερος επιθετικός στον Ajax, στη νεαρότερη ομάδα που πήρε το Champions League. Ήταν ο λεγόμενος επιθετικός "σκια", μια ετικέτα που του χορηγήθηκε λόγω της ικανότητάς του να τιμωρεί τις αντίπαλες  άμυνες από το πουθενά.

Το 2014 ο Van Gaal κατεύθυνε την Ολλανδία στην τρίτη θέση στο Παγκόσμιο Κύπελλο παίζοντας με ένα σύστημα του 3-5-2 που έρχονταν σε αντίθεση με πάρα πολλά από αυτά που παρουσίαζαν οι ομάδες του στις αρχές της καριέρας του, αλλά κατάφερε να κάνει μια ομάδα η οποία θεωρούνταν εξαντλημένη και αποδυναμωμένη λόγω των τραυματισμών σε μία από τις πιο ανταγωνιστικές ομάδες του τουρνουά.

Η χρήσιμοποίηση των τριών αμυντικών πίσω για να αντμετωπίσει την κατοχή του ποδοσφαίρου  καθόρισε το άθλημα σε εκείνο το σημείο προκαταλαμβάνοντας τη τρέχουσα τάση για την προσθήκη ενός ακόμα ατόμου στα σέντερ μπακ απελευθερώνοντας έτσι τα δύο φουλ μπακ να σαρώνουν στο Αγγλικό ποδόσφαιρο. Σε κάποιο βαθμό το έφερε μαζί του στην Premier League όταν συμφώνησε με τη United εκείνο το καλοκαίρι.

Ένας δάσκαλος παλαιότερα σε σχολεία, η προσέγγιση του και η  διαχείριση του στα άτομο δεν πήγαινε το ίδιο καλά στα πιο έμπειρα αποδυτήρια. Οι ιστορίες είναι άφθονες για τις ήσσονες ανταρσίες και εξεγέρσεις μεταξύ του ρόστερ του στο Old Trafford, όπως και στην πρώτη του πολύ καταστροφική του θητεία ως προπονητής της Εθνικής του ομάδας μετά την αποχώρηση του από τη Barcelona το 2000. Υπήρχαν πολλοί παίκτες στο Camp Nou που δεν εκτιμούσαν τις ιδέες του ή τον τρόπο με τον οποίο τις παρουσίαζε.

Στη Barcelona η εστίαση του στη συλλογικότητα και όχι στην ατομικότητα απομάκρυνε παίκτες όπως ο Rivaldo, ο Romario και ο Juan Roman Riqulme όμως προανήγγειλε τις προσαρμογές που θα γίνονταν αργότερα από τον Frank Rijkaard και τον Pep Guardiola ως διάδοχοι του.

Για τον Ajax ήταν ένας επαναστάτης που ανακαίνισε τη σχολή της Ολλανδίας. Ένας τακτικός "μηχανικός" ο οποίος μετέτρεψε τη τεχνική συνυφασμένη με τον Johan Cruyff σε μια πιο σύγχρονη, μηχανοποιημένη και επιθετική προσέγγιση, ικανη να αξιοποιηθεί πάνω από το βάρος της σε μια εποχή κατά την οποία το άθλημα είχε έρθει για να εξουδετερώσει την ικανότητα και την ισορροπία.

Η Εθνική ομάδα της Ολλανδίας που έφτασε μέχρι τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 1974 μπορεί να "βαπτίστηκε" ως ένα "κουρδιστό πορτοκάλι", ωστόσο ήταν ο Van Gaal ο οποίος δημιούργησε μια ομάδα που πραγματικά έζησε με εκείνο το ψευδώνυμο με κάθε λογική. Πολύ πριν από τον Marcelo Bielsa και τους ακολούθους του, άρχισε να κάνει τακτικές βάρδιες στο σχηματισμό εναλλάσοντας τις ενδεκάδες του ανάμεσα στο σύστημα του 4-3-3 και του 3-4-3, ανάλογα με τον αντίπαλο και τοποθετώντας τον αυτοματισμό μπροστά από τον ατομικισμό.

Ήθελε πάντα έναν επιπλέον άνδρα ελεύθερο για να υπαγορεύσει το παιχνίδι ώστε οι παίκτες να μπορούν να πασάρουν γρήγορα και με ακρίβεια και να κινούνται με πειθαρχία για το πώς θα κουβαλούν τη μπάλα μπροστά.

Μπορεί να ήταν ένα παλιό "καπέλο" τη στιγμή που έφτασε στο Old Trafford για να πάρει τη σκυτάλη από τον David Moyes, αλλά οι άλλοι προπονητές και κλαμπ έκαναν πάρα πολλά για να προσπαθήσουν να πάρουν τις ιδέες του και να αφομοιώσουν τις πεποιθήσεις του.

Ο Pep Guardiola και ο Jose Mourinho, δύο από τις πιο επιτυχημένες και εικονικές φιγούρες της τελευταίας δεκαετίας οι οποίοι τώρα βρίσκονται στις δύο πλευρές του Μάντσεστερ μπορούν και οι δύο να υπολογίζονται ως οι πρώην προστατευόμενοι του. Ίσως ακόμα να μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ο καθένας έχει πάρει από το χαρακτήρα και τη φιλοσοφία του. Ο Καταλανός κληρονομεί την εμμονή του με την τακτική της επιβολής στον αντίπαλο, ο Πορτογάλος την αποφασιστικότητά του να εξαγνίζει τις μεμονωμένες ατέλειες και να προσπαθεί να κυριαρχεί στη ψυχολογία των αποδυτηρίων του.

Ο Van Gaal αποσύρεται ως ο "παππούς" του σύγχρονου ποδοσφαίρου και ένας προπονητή ο οποίος κατέκτησε ένα σημαντικό τρόπαιο σε οποιαδήποτε ομάδα προπόνησε. Τώρα ήρθε η ώρα για αυτόν να απολαύσει τη ζωή του μακριά από τη λάμψη και το φακό των μέσων μαζικής ενημέρωσης.