Mircea Lucescu: Η δική του σχολή "σάμπα" στη Shakhtar Donetsk

Δημήτρης Βαρσάνης

Από το 1990 η Ουκρανία είναι συχνά ένα πολιτικά ασταθές Έθνος. Από το να γίνει ένα ανεξάρτητο κράτος το 1991 έως την τρέχουσα συνεχιζόμενη εδαφική μάχη με τους φιλορώσσους αυτονομιστές στη περιοχή του Ντόνμπας.

Η διαμάχη και η βολιδοσκόπηση είναι λέξεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν μερικά από τα πράγματα σχετικά με το Ουκρανικό ποδόσφαιρο. Εντός και εκτός γηπέδου η πολιτική κατάσταση προκαλεί τριβή μεταξύ των οπαδών και των αντίπαλων ποδοσφαιριστών, καθώς και σύλλογοι που σταματούν να λειτουργούν όπως η Metalurg Donetsk λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ανατολή.

Ένα άλλο κλαμπ του Ντόνετσκ η Shakhtar επίσης δονείται από την πρόσφατη σύρραξη. Δια της βίας κινήθηκε έξω από την περιοχή και εδώ και δυόμιση χρόνια πρέπει να αγωνίζεται εκτός έδρας, κυρίως στο Λβιβ και στο Χάρκοβο.

Ενώ ο σύλλογος έχει χάσει το σπίτι του, το αριστοτεχνικό Donbass Arena και το πιο σημαντικό τους οπαδούς της, αγωνιστικά δεν της λείπει τίποτα χάρη στην υποστήριξη και τη σταθερότητα του ιδιοκτήτη Rinat Akhmetov, ενός πλούσιου μεγιστάνα που δραστηροποιείται στο χάλυβα .

Ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Ουκρανίας και γιος του Ντόνετσκ, ο Akhmetov ανέλαβε τα ηνία του συλλόγου το 1996 μετά το θάνατο του πρώην προέδρου του συλλόγου Akhat Bragin ο οποίος σκοτώθηκε σε βομβιστική επίθεση στο στάδιο τον Οκτώβριο του 1995. Ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης υποσχέθηκε να χρησιμοποιήσει τους πόρους του για να μετατρέψει το κλαμπ στο καλύτερο της Ανατολικής Ευρώπης. 22 χρόνια και εκατομμύρια Εθνικά νομίσματα αργότερα, κράτησε παραπάνω από το φυσιολογικό το λόγο του και όλος ο κόσμος ξέρει τη Shakhtar Donetsk. Αναφέρω όλος ο κόσμος και όχι η Ευρώπη εξαιτίας ενός βασικού λόγου: η συγγένειά τους με τη Βραζιλία.

Ακούγεται παράξενο όμως μια άμυνα από την Ανατολική Ευρώπη και μια Βραζιλιάνικη επίθεση κατέκτησε το Κύπελλο UEFA το 2009. Εκείνη η ομάδα ήταν η Shakhtar Donetsk: μια σχολή “σάμπα” στο Ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας.

Με ένα πρωτάθλημα στην Ουκρανική Premier League από τότε που ανέλαβε το σύλλογο, ο Akhmetov ήθελε να διορίσει έναν προπονητή με το κίνητρο του να χτίσει μια δυναστεία. Το πρώην αφεντικό της Beşiktaş Mircea Lucescu προσλήφθηκε ως νέος προπονητής του συλλόγου το Μάιο του 2004 και το όραμα του Ρουμανού έγινε η μεγαλύτερη εμμονή του: το Βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο.

Αυτή η εμμονή ξεκίνησε το 1970 όταν η Εθνική ομάδα της Ρουμανίας - στην οποία ο Lucescu ήταν αρχηγός της - περιόδευσε στη Βραζιλία για μια σειρά από φιλικά με κορυφαίους συλλόγους της χώρας συμπεριλαμβανομένης της Fluminense.

Στο χείλος μιας μεγάλης εποχής για την Fluminense, οι “γίγαντες” του Ρίο ήθελαν να πάρουν τον πρώην επιθετικό δανεικό από τη Dinamo Bucharest από το Μάιο. Δυστυχώς το κομμουνιστικό καθεστώς στη Ρουμανία κατέστησε αδύνατο γι 'αυτόν να εγκαταλείψει τη χώρα του, έτσι έπρεπε να θαυμάσει το ποδόσφαιρο που του αρέσει από μακριά και να γίνει κατά δική του ομολογία ένας οπαδός της Fluminense.

34 χρόνια αργότερα από αυτά τα φιλικά στη Βραζιλία δόθηκε η ευκαιρία στον - άπταιστα ομιλητή των Πορτογαλικών - Lucescu για το Βραζιλιάνικο όνειρο του στην Ουκρανία. Σε αντάλλαγμα για το όραμα του Lucescu, ο Akhmetov πρόσφερε οικονομικά την ελευθερία και το χρόνο στο Ρουμάνο για να μετατρέψει τη Shakhtar στην κυρίαρχη δύναμη της Ουκρανίας.

Τα θεμέλια για την οικοδόμηση μιας δυναστείας ήταν στη θέση τους όμως ο Lucescu δεν θα μπορούσε να τα κάνει όλα μόνος του. Το 2000 ο Lucescu υπέγραψε τη “μηχανή” των γκολ Mário Jardel από την Porto. Με τον τρόπο αυτό ο Lucescu θα ανταποκριθεί σε μια γνωριμία που θα τεθεί στο επίκεντρο της δυναστείας του: το Γαλλο-Βραζιλιάνο ατζέντη Franck Henouda.

Περιγράφοντας το όραμά του και τους στόχους του για τους “ανθρακωρύχους” ο Henouda συμφώνησε να βοηθήσει τον Lucescu για να το κάνει το πιο Βραζιλιάνικο κλαμπ στην Ευρώπη. Ο πρώτος που πέρασε την πόρτα ήταν πιθανότατα ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες στην ιστορία του συλλόγου. Ο Jadson στα 21 του είχε έρθει από την Atletico Paranaense τον Ιανουάριο του 2005 και ο Fernandinho (συμπαίκτης του Jadson στην Furacão) υπέγραψε τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Αυτοί οι δύο θα είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι της ομάδας και το πρόσωπο της νέας Shakhtar Donetsk: σκληρή στην αμυντική γραμμή, ζωντανή με το Βραζιλιάνικο ταλέντο στην επιθετική της γραμμή

Ο Lucescu ουσιαστικά διαμόρφωνε ένα επιχειρηματικό σχέδιο για τον σύλλογο. Οι νεαροί Βραζιλιάνοι όχι μόνο θα ήταν το όφελος της ομάδας στον αγωνιστικό χώρο αλλά και μακροχρόνια. Η τιμή πώλησης για κάθε παίκτη θα είναι υψηλή δεδομένου ότι οι εμφανίσεις τους πήγαιναν σε υψηλότερο επίπεδο από το Ουκρανικό πρωτάθλημα.

Για να πείσουν αστέρια της εθνικής ομάδας της Under 20 της Βραζιλίας για να κινηθούν προς ένα προορισμό όπως η Ουκρανία δεν επρόκειτο ποτέ να είναι εύκολο, αλλά δεδομένου ότι οι παίκτες πίστευαν αρχικά ότι η παραμονή τους στην Ουκρανία δεν θα είναι μεγάλη η δυνατότητα να παίζουν στην Ευρωπαϊκή σκηνή σταθερά ενώ θα έπαιρναν και πολλά εγχώρια τρόπαια έδωσε στη Shakhtar το πάνω χέρι. Ο σύλλογος κατανοούσε ότι θα είναι ένα σκαλοπάτι για αυτούς λόγω του διαμετρήματος του ταλέντου που διαθέτει, έτσι ώστε να προσφέρουν την ευκαιρία της ανάπτυξης σε αντάλλαγμα για τη πώληση τους δεν ήταν πρόβλημα.

Μετά τα τρία πρωταθλήματα σε τέσσερις χρονιές τη σεζόν 2008-09 οι “ανθρακωρύχοι” διέθεταν έναν πλούτο ταλέντου από τη Νότια Αμερική συμπεριλαμβανομένων του Ilsinho (ένας αριστεροπόδαρος μέσος για όλες τις θέσεις), του Willian (ένας συναρπαστικός μεσοεπιθετικός που αποκτήθηκε κάτω από τη μύτη της Λυών για 14 εκατομμύρια ευρώ και του Luiz Adriano (ένας επιθετικός ο οποίος βρήκε τελικά τα πόδια του στην Ουκρανία μετά από μια περίοδο προσαρμογής).

Ενώ η ομάδα αποκλείστηκε από το Champions League αφού βγήκε τρίτη στον όμιλο της, έφυγε με ένα κτύπημα και ένα σημάδι των καιρών που θα έρχονταν. Μια νίκη με 3-2 απέναντι σε μια Barcelona με πολλές αλλαγές στο Camp Nou την τελευταία αγωνιστική της φάσης των ομίλων του Champions League, έδωσε στον Lucescu την πεποίθηση ότι μπορούσαν να κάνουν κάτι στο Κύπελλο UEFA.

Με τη μεγάλη αντίπαλο της Dynamo Kyiv να μην χάνει με τίποτα το πρωτάθλημα εκείνη τη χρονιά, ο Lucescu τοποθετούσε όλα τα “αυγά” του μέσα στο “καλάθι” του Κύπελλο UEFA με την ελπίδα να θέσει τη Shakhtar και τα Βραζιλιάνικα ταλέντα κάτω από το ραντάρ των εκατομμυρίων.

Ξεκινώντας με μια συνολική νίκη με 3-1 επί της Tottenham στο γύρο των “32”, οι “ανθρακωρύχοι” διένυσαν όλη τη διαδρομή προς τον τελικό της Κωνσταντινούπολης ξεπερνώντας την CSKA Moscow, τη Marseille και τη Dynamo Kyiv σε έναν Ουκρανικό “εμφύλιο” με τον Ilsinho να πετυχαίνει το γκολ πρόκρισης στο 89’ στο εντός έδρας παιχνίδι.

Οι θαυμαστές τους άρχισαν να αυξάνονται. Ιδιαίτερα στην περίπτωση του Fernandinho ο οποίος ήταν ένας εξαιρετικός παίκτης σε όλους τους αγώνες των “Ανθρακωρύχων” στο δρόμο για τον τελικό, βάζοντας τέσσερα γκολ σε εννέα αγώνες και κυριαρχώντας στις εντός και εκτός έδρας αναμετρήσεις. Ακόμα και Dmytro Chygrynskiy στο τέλος της σεζόν πήρε μια μεταγραφή στη Barcelona για 25 εκατομμύρια ευρώ. Δεν επωφελούνταν μόνο οι Βραζιλιάνοι από την υψηλής ποιότητας καθοδήγηση του Lucescu.

Στο τελικό του Κυπέλλου UEFA στην Κωνσταντινούπολη η Shakhtar τέθηκε αντιμέτωπη με τη Werder Bremen. Μια ομάδα που περιελάμβανει το Mesut Özil και το Περουβιανό επιθετικό Claudio Pizarro, έτσι ώστε το χάσμα στην ποιότητα να μην είναι τόσο μεγάλο όσο φαίνεται στα χαρτιά.

Με πέντε Βραζιλιάνους στην αρχική ενδεκάδα και ο αγώνας να είναι στο 1-1 μετά τα γκολ του Luiz Adriano και του ψηλού Βραζιλιάνου αμυντικού της Werder Naldo, στην παράταση η ομάδα της Ουκρανίας σκόραρε με έναν τρόπο που η Βραζιλία θα αισθάνεται περήφανη. Μια σαρωτική επίθεση από από αριστερά προς τα δεξιά είδε τον Jadson να τη τελειώνει με μια λεπτή κίνηση στο 97’ μετά από σέντρα του αρχηγού της Shakhtar Darijo Srna.

Οι νικητές του Κυπέλλου UEFA το γιόρτασαν όλοι μαζί με τον Rinat Akhmetov να συμμετέχει δικαιωματικά στους πανηγυρισμούς μέσα στο γήπεδο με δεδομένο το πόσο πολύ κόπο, χρόνο και χρήμα επένδυσε στο να καταστεί η περιοχή του Ντόνετσκ μια σχολή “σάμπα” της Ευρώπης.

Μια τέτοια επένδυση θα ήταν η Donbass Arena, ένα γήπεδο 52.000 θέσεων που άνοιξε ιδανικά μια χρονιά μετά την επιτυχία του Κυπέλλου UEFA. Πέντε χρόνια μετά από το διορισμό του Mircea Lucescu, ο σύλλογος είχε μετατραπεί σε μια υπερδύναμη της Ανατολικής Ευρώπης και τώρα είχε το δικό της στάδιο για να προωθήσει το όνομα της.

Με το Κύπελλο UEFA να επιδεικνύεται για πάντα στην αριστοτεχνική του σταδίου της, η Shakhtar σήμερα το χρησιμοποιεί περισσότερο ως ένα διαπραγματευτικό ατού για να πείσει τους νέους Βραζιλιάνους να συρρέουν στην Ανατολική Ευρώπη. Δύο από αυτούς τους νέους Βραζιλιάνους (ο Douglas Costa και ο Alex Teixeira) πέρασαν μέσα από τις πόρτες της Donbass Arena τον Ιανουάριο του 2010 για έξι εκατομμύρια ευρώ έκαστος. Ο δεύτερος “φλέρταρε” με την Inter κατά τη διάρκεια όλης της σεζόν, αλλά και πάλι ο Βραζιλιάνικος παράγοντας του Lucescu επηρέασε τον ταχύτατο εξτρέμ να επιδείξει τα αποθέματα του κάτω από την εποπτεία του.

Η φήμη της Shakhtar βούιζε σε όλο τον κόσμο προσφέροντας ωραία παιχνίδια στις Ευρωπαϊκές και εγχώριες διοργανώσεις. Σε τέτοιο βαθμό που το 2011 η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της Βραζιλίας έλαβε επιτέλους σημειώσεις από τους βασικούς πρωταγωνιστές της.

Οι Fernandinho και Willian έλαβαν τις πρώτες κλήσεις τους από τη Βραζιλία  τον Αύγουστο και το Νοέμβριο του 2011 αντίστοιχα. Το ενδιαφέρον από τους κορυφαίους Ευρωπαϊκούς συλλόγους μεγάλωσαν - κυρίως από τις τωρινές ομάδες τους τη Chelsea (μέσω της Anzhi) και τη Manchester City - και οι μεταγραφές σε αυτά τα κλαμπ ακολούθησαν το 2013.

Οι “ανθρακωρύχοι” αποκόμισαν 35 και 42 εκατομμύρια ευρώ από κάθε πώληση και επανεπένδυσαν τα χρήματα στο μικρόσκοπικό εξτρέμ Bernard από την Atletico Mineiro για 25 εκατομμύρια ευρώ και τον αμυντικό μέσο Fernando από τη Grêmio για 11 εκατομμύρια ευρώ.

Ο Luiz Adriano αφού έγινε ο πρώτος σκόρερ όλων των εποχών για τους “ανθρακωρύχους” μετά από επτά χρόνια παρουσίας, πήρε μεταγραφή για τη Milan τον Ιούλιο του 2015. Οι Douglas Costa και  Alex Teixeira πωλήθηκαν τον Ιούλιο του 2015 και τον Ιανουάριο του 2016 για 30 και 50 εκατομμύρια ευρώ για την Bayern Munich και τη Jiangsu Suning αντίστοιχα.

Η Shakhtar δεν είχε γίνει μόνο ένας συνεπής “εκτελεστής” στον αγωνιστικό χώρο, αλλά και μια καλά λαδωμένη μηχανή και να δημιουργεί χρήματα σε ένα παράλογο ποσοστό. Αυτό που ήθελαν οι Mircea Lucescu και Rinat Akhmetov έγινε πραγματικότητα.

Με τη δουλειά του να τελειώνει φαινομενικά μετά την αναβίωση της Dynamo Kyiv, o Mircea Lucescu έφυγε από το σύλλογο το καλοκαίρι του 2016 για μια νέα πρόκληση στη Ρωσία και τη Zenit. Σε διάστημα 12 ετών είδε 22 τρόπαια, χιλιάδες γκολ και νίκες, δεκάδες Βραζιλιάνους παίκτες να έρχονται και να παρέρχονται και τον ίδιο να γίνει θεσμός.

Είναι κάπως σκόπιμο ο αντικαταστάτης να ήταν ένας Πορτογάλος. Ο Akhmetov είχε πάθει μια πλύση εγκεφάλου από την κληρονομιά που άφησε ο Lucescu προς το καλύτερο. Η δουλειά δόθηκε στον πρώην της Braga Paulo Fonseca σε συνθήκες εξορίας. Συνεχώς σε κίνηση και με μικρότερη διαπραγματευτική δύναμη εξαιτίας των σκανδάλων της Ουκρανίας, ο Fonseca συνέχισε να εμπλέκεται στο “πλέγμα” της Βραζιλίας και η τρέχουσα συγκομιδή των Ουκρανών  ωθεί τη Shakhtar σε ένα άλλο πρωτάθλημα.

Ο πόλεμος φαινομενικά απομάκρυνε τη Βραζιλία από την Ουκρανία (τουλάχιστον για τώρα) δεδομένου ότι οι παίκτες φεύγουν ή δεν έρχονται εξαιτίας του, αλλά για αυτούς που παρέμειναν δίνουν στους υποστηρικτές τους την ελπίδα ότι μια νέα εποχή θα μπορούσε να εμφανιστεί στον ορίζοντα μέσα από την καταστροφή της περιοχής τους. Ο ήλιος του Ρίο έχει οριστεί στην Ουκρανία για ένα άγνωστο χρονικό διάστημα.