Quaresma: Το περιπετειώδες ταξίδι ενός αινιγματικού "θαύματος"

Δημήτρης Βαρσάνης

Το ποδόσφαιρο της Πορτογαλίας είναι ενσωματωμένο με μια πλούσια κληρονομιά από πανέμορφα επιθετικά ταλέντα.

Από τα εντυπωσιακά κατορθώματα του Eusébio στο προδότη της Barcelona και μετέπειτα είδωλο των Galácticos Luis Figo, η Πορτογαλία είναι μια χώρα που έχει ευλογηθεί με παίκτες που κόβει την ανάσα όλα αυτά τα χρόνια. Η δεξιοτεχνία τους “ποτίζει” τους οπαδούς σε όλη τη χερσόνησο και οδήγησε σε πολλές διόλου αξιοζήλευτες συγκρίσεις για τα μελλοντικά τους προϊόντα.

Στο γύρισμα της χιλιετίας δύο ανερχόμενα αστέρια επιβαρύνθηκαν με αυτό το βάρος των προσδοκιών. Αφού αξιολογήθηκαν ως οι επόμενοι Figo, αυτοί οι αυτόχθονες έφηβοι έστρεψαν τα βλέμματα με το γρήγορο ρυθμό τους και τη μεγαλοπρεπή πονηριά τους. Δύο μαυρισμένα εξτρέμ, αναμφισβήτητα τα πιο συναρπαστικά ταλέντα στην περίφημη ενδεκάδα της Sporting Lisbon που έχει παράγει εδώ και χρόνια. Τα ονόματά τους ήταν Cristiano Ronaldo και Ricardo Quaresma.

Ο δεύτερος, ενάμιση χρόνο μεγαλύτερος από τον Cristiano ευρέως θεωρήθηκε ο πιο φυσικά προικισμένος από το συγκεκριμένο δίδυμο. Γεννημένος και μεγαλωμένος στην πρωτεύουσα της χώρας, ο Quaresma έγινε γνωστός με το παρατσούκλι “O Cigano” (ο τσιγγάνος) λόγω της σύνδεσης της μητέρας του Ρομά. Αυτός και ο Ronaldo σχημάτισαν ένα ισχυρό δεσμό τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδου με το παρόμοιο στυλ παιχνιδιού και τη συγκριτικά ταραγμένη ανατροφή τους. Με τη σταδιοδρομία των δύο παικτών φαινομενικά να προορίζεται για το μεγαλείο, ακούγεται ως μια παράξενη χορδή που κατευθύνθηκαν σε απέναντι μονοπάτια.

Η πρώτη γεύση του Quaresma στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο παραδόθηκε από το μύθο της Sporting και το προπονητή της Β’ ομάδα Vítor Damas. Έχοντας βγει μέσα από τις τάξεις της ακαδημίας της από την ηλικία των 14, ο Πορτογάλος εξτρέμ θάμπωνε όλους τους οπαδούς. Ο Damas (πρώην μεγάλος τερματοφύλακας του συλλόγου με 350 συμμετοχές) είδε το αναξιοποίητο δυναμικό στον νεαρό και του έδωσε αμέσως την άδεια να περιφέρεται. Η πίστη του αποδείχθηκε ότι είναι σε καλή θέση όταν μετά από μόλις 15 συμμετοχές ο Quaresma κλήθηκε στη πρώτη ομάδα.

Φαινομενικά χρειαζόταν χρόνο για να εγκλιματιστεί στο σύστημα της ομάδας και ήρθε ως μια ευχάριστη έκπληξη που παρατήρησαν τον εξτρέμ να καθιερώνεται ως αναπόσπαστο μέλος της ενδεκάδας στις πρώτες χρονιές δράσης του στη Primeira Liga. Η ικανότητά του να “κόβει” από κάθε πλευρά και να σουτάρει ή να σεντράρει που είχε παρατηρηθεί προηγουμένως από το David Beckham. Καταγράφοντας πέντε γκολ στην παρθενική του χρονιά βοήθησε τη Sporting να πάρει ένα λαμπρό νταμπλ

Τα επόμενα δύο χρόνια το άστατο αστέρι συνέχισε να σημειώνει μια μετεωρική άνοδο. Η αδιάφορη στάση του “ζωντάνευε” από την ευελιξία του και το “φλογερό” ταμπεραμέντο του που κατά καιρούς αμαύρωνε κάποιες μίζερες εμφανίσεις. Ενώ ο Quaresma και η αλλαγή του Cristiano Ronaldo εκτινάσσονταν στα ύψη, η Sporting υποχώρησε και σύντομα έγινε ανέφικτο για το κλαμπ της Λισαβόνας να διατηρήσει τις υπηρεσίες των άσωτων υιών τους.

Ένα Deal των 6 εκατομμυρίων συμφωνήθηκε και ο θαρραλέος 19χρονος μετακόμισε σε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα του παγκόσμιου αθλητισμού: την Barcelona. Σε ένα καλοκαίρι που επίσης ο Ronaldo πήγε στην Manchester United, οι δύο νέοι έμοιαζε ότι βάδιζαν στην ελίτ. Δυστυχώ ενώ τα παιδικά τραύματα του Ronaldo λειτούργησαν ως ένας προάγγελος κινήτρων, ο Quaresma συνείσφερε να διαμορφώσει τον καταλύτη για την αυτοκαταστροφή του.

Ο “τσιγγάνος” προσχώρησε στους Blaugrana σε μια εποχή αλλαγών με το νεοεκλεγείς  πρόεδρο του συλλόγου Joan Laporta να επιδιώκει να ανεβάσει τους Καταλανούς μετά από μια περίοδο παρακμής. Μετά από τις συμβουλές του θρύλου του συλλόγου Johan Cruyff, ο Frank Rijkaard διορίστηκε προπονητής μαζί με μια πληθώρα από νέες μεταγραφές.

Η άφιξη του Quaresma πήγε κάπως κάτω από το ραντάρ μιας και η αγορά του Ronaldinho έκλεψε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Αφού αποκτήθηκε για 27 εκατομμύρια ευρώ από την PSG μετά από τον θρίαμβο του Παγκοσμίου Κυπέλλου με τη Βραζιλία εκείνο το καλοκαίρι, όλα τα μάτια ήταν σταθερά στο νέο “θαύμα” της φύσης. Όμως το καινούργιο του συμβόλαιο γρήγορα επιτάχυνε το κοινωνικό προφίλ του και ακόμη και τη φιγούρα του στη Nike, τα πάντα εμφανίστηκαν πολύ πρόωρα για να τα χειριστεί ο Quaresma.

Ο Rijkaard προσπάθησε να εμφυσήσει το τακτικό όραμα του μέσα από τον Quaresma δίνοντας του μια αλλαγή πλεύσης στη θέση του. Μοιάζοντας πολύ με τους προπονητές του στην Sporting, ο Rijkaard συνειδητοποίησε το εκπληκτικό δυναμικό στα χέρια του ωστόσο αισθάνθηκε ότι για να το αξιοποιήσει πλήρως ο εξτρέμ έπρεπε να μάθει να είναι πειθαρχημένος τακτικά.

Υιοθετώντας μια στάση που δεν διαφέρει από εκείνη ενός νευρικού παιδιού, ο παίκτης και η σχέση του με το προπονητή ξίνισε πολύ γρήγορα. Αδιαφορώντας στο τι θα πει πώς και πού θα παίξει, η πολεμική αλαζονεία του προς τον Τύπο συσσώρευσε την απογοήτευση του εξτρέμ:”Στη Sporting πάντα μου έδιναν έναν ελεύθερο ρόλο και πίστευα ότι στη Barcelona θα με επέτρεπαν να παίζω με τον ίδιο τρόπο. Δεν έχω πάρει ευκαιρίες, ούτε έχω την εμπιστοσύνη του προπονητή”.

Ο Quaresma αγνόησε την επιθετική καθοδήγηση του προπονητή του θεωρώντας την συγκαταβατική σε αντίθεση με μια αναζήτηση για την αυτο-βελτίωση του. Αυτή δεν ήταν η τελευταία φορά που θα προκαλέσει σύγκρουση με τους εργοδότες του. Αφού αρνήθηκε να ξαναπαίξει κάτω από τον Rijkaard, γύρισε στη πατρίδα του αυτή τη φορά για τη Porto μαζί με 15 εκατομμύρια ευρώ σε αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες του Deco.

Εκεί ο Quaresma πέρασε τα επόμενα τέσσερα χρόνια της καριέρας του και άρχισε να αναζωπυρώνει το είδος των επιδόσεων που άλλοτε τον προανήγγειλε ως τον επόμενο σωτήρα της Πορτογαλίας. Στη δεύτερη περίοδο στην πατρίδα του πέτυχε 30 γκολ και βοήθησε τους “δράκους” να πάρουν τρία συνεχόμενα πρωταθλήματα. Ακόμα διαμόρφωσε μια ικανότητα που αργότερα θα γίνει το σήμα κατατεθέν του: τη ραμπόνα.

Η φόρμα του Quaresma έφθασε στο αποκορύφωμα της στα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του στη Porto καθώς ο ίδιος εδραιώθηκε σε μια τακτική λύση στην αρχική ενδεκάδα της Εθνικής ομάδας. Η εξαιρετική του επίδοση εμφανίστηκε χάρη στον Jesualdo Ferreria. Ο προπονητής της Porto τότε αναφέρθηκε στην σημασία του να μην θέτει σε πάρα πολύ τακτική πίεση τον πλέον 22χρονο μεσοεπιθετικό και του επέτρεψε να εκφραστεί ελεύθερα:«Δεν θέλω ο Quaresma να χάνει την προσωπικότητα και την ατομικότητα του αλλιώς θα μετατραπεί σε έναν μεσαίου επιπέδου παίκτη και όχι στην ιδιοφυΐα που είναι».

Δεν πήρε πολύ καιρό πριν προσελκύσει μια σειρά από πιθανούς μνηστήρες και ο José Mourinho ήταν ο άνθρωπος που πρόσφερε στον Quaresma μια δεύτερη ευκαιρία να εδραιωθεί σε ένα μεγάλο κλαμπ. Η Porto ήρθε σε συμφωνία με την Inter για 18 εκατομμύρια ευρώ και ο νεαρός μεσοεπιθετικός επανήλθε ξανά στο προσκήνιο.

Απογοητευτικά η περίοδος του στην Inter διένυσε μια σχεδόν τέλεια συμμετρία με εκείνη της Barcelona. Αντιμετωπίζοντας συστηματικά δυσκολίες με τη πειθαρχημένη τακτική του Mourinho, άλλη μια σύγκρουση στις ποδοσφαιρικές ιδεολογίες άφησε το Quaresma κάτω από την ιεραρχία. Σε μια χρονιά που ο πρώην συμπαίκτης του Cristiano Ronaldo πήρε τη πρώτη του “χρυσή μπάλα”, στον Quaresma δόθηκε το Bidone d'Oro: ένα βραβείο που προσφέρεται στο χειρότερο παίκτη της Serie A.

Αναπόφευκτα ακολούθησε μια περίοδος δανεισμού, αυτή τη φορά στο Λονδίνο και στη προηγούμενη ομάδα του Mourinho τη Chelsea. Ο Πορτογάλος εξτρέμ εμφανίστηκε ενθουσιασμένος με την προοπτική του να συνεργαστεί με τον πρώην μέντορά του στην Εθνική του ομάδα Luiz Felipe Scolari. Ο Scolari απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά του για τον Guus Hiddink μια εβδομάδα μετά την άφιξη του Quaresma και τέσσερα θλιβερά παιχνίδια τελείωσαν άλλη μια καυστική σεζόν

Επιστρέφοντας στην Ιταλία αφού δεν κατάφερε να απαλλαγεί από τον ενοχλητικά βιρτουόζο ποδοσφαιριστής, φάνηκε απρόθυμος να προσαρμόσει το παιχνίδι του ανάλογα με την αμυντική νοοτροπία του Mourinho. Χρησιμοποιήθηκε με φειδώ σε μια χρονιά όπου οι Nerazzurri κυριάρχησαν στην Ευρώπη κερδίζοντας ένα άνευ προηγουμένου τρεμπλ. Το όνομα του Quaresma στον κατάλογο με τα ξεχασμένα “παιδιά - θαύματα” φαίνεται να είχε σκαλιστεί σε μια πέτρα.

Αποχώρησε από την Inter το καλοκαίρι του 2010 για την Beşiktaş. Μετά από δύο εντελώς απογοητευτικά χρόνια στη Λομβαρδία έμεινε πιστός στις αλλαγές στη καριέρα του και ξεκίνησε την τελευταία έξαρση του. Στη πρώτη του χρονιά ο Πορτογάλος μεσοεπιθετικός έβαλε 11 γκολ, το ένα πιο εντυπωσιακό από το προηγούμενο. Βοήθησε τον νέο του σύλλογο στο τελικό του κυπέλλου Τουρκίας όπου άνοιξε το σκορ και στη συνέχεια του δόθηκε το βραβείο του Man of The Match.

Η επόμενη χρονιά άρχισε στο ίδιο πνεύμα. Χρησιμοποιώντας κάθε ίχνος της πονηριάς και της δημιουργικότητας του, ο Quaresma θα αφήσει τους αντίπαλους αμυντικούς και τους οπαδούς άναυδους καθώς ξεκινούσε τα δικά του σόλο και ξεπερνούσε όλα τα μαρκαρίσματα πριν φτάσει στο αντίπαλο τέρμα. Η εγωιστική προβλεψιμότητα που παρουσιάστηκε στην Inter και στη Chelsea φαινόταν πολύ μακρινή από την ανανεωμένη και ανυπολόγιστη ταχύτητα που τις θυμούνταν τόσο στοργικά οι οπαδοί της Sporting Lisbon. Δεν έμελλε όμως να διαρκέσει για πολύ.

Στους “16” του Europa League και εναντίον της Atletico Madrid ο Quaresma βγήκε στο ημίχρονο. Χάνοντας με 1-0 ο “τσιγγάνος” δεν ήταν σε θέση να ελέγξει την εσωτερική οργή του, ρίχνοντας ένα σφοδρό υβρεολόγιο στον Carlos Carvahal χαρακτηρίζοντας τον «άχρηστο» πριν πετάξει ένα μπουκάλι νερό στην κατεύθυνσή του.

Οι συγκεκριμένες άσχημες σκηνές άφησαν τον παίκτη και τη σχέση με το προπονητή του υπό κατάρρευση και για τρίτη φορά σε οκτώ χρόνια ο Quaresma βρέθηκε ξανά σε διαμάχη με το προπονητή του. Με αυτή την ευκαιρία το Διοικητικό συμβούλιο έδειξε τη τρέλα του και επέλεξε να συνταχθεί με το αστέρι της απολύοντας το Carvalhal.

Εκείνο το καλοκαίρι επέφερε το τελικό άχυρο για το ταλέντο ξεγνοιασιάς του. Η τοξική στάση του σιγά σιγά δηλητηρίαζε την υπόλοιπη ομάδα, κάτι που δεν κάθισε καλά στον πρόεδρο. Ακόμα και έτσι όμως θα μπορούσε να μείνει αν συμφωνούσε σε μια μείωση των απολαβών του. Εν τέλει αρνήθηκε και αυτό που ακολούθησε ήταν τίποτα λιγότερο από πόλεμος.

Από τις κατηγορίες ότι ούρησε στα αποδυτήρια από τους υπαλλήλους του συλλόγου, στη σύλληψή του για επίθεση εναντίον ενός αστυνομικού επειδή έπιασε ένα άτομο που πιστεύεται ότι λήστεψε μητέρα του, η περίοδος του Quaresma στο κλαμπ ολοκληρώθηκε με ένα πικρό τέλος. Από τον “ουρανό” έπεσε στο πάτο και αφέθηκε ελεύθερος σε δυσμένεια.

Μετά από μια ανιαρή στιγμή στη Μέση Ανατολή με την Al Ahly ακολούθησαν επτά μήνες στην έρημο όντας ελεύθερος, ο Quaresma επέστρεψε στο σπίτι του στο Πόρτο και παρουσιάστηκε με τη φανέλα με το νούμερο “7” μπροστά από 10.000 οπαδούς. Μάλλον ήταν εύστοχο που ο σύλλογος που του έδωσε το αρχικό έναυσμα για να αναζωογονήσει την καριέρα του, τον επανέφερε στο προσκήνιο με την προϋπόθεση ότι ο 30χρονος θα λάβει ακόμη μια ευκαιρία για μια αναγέννηση.

Η επόμενη μιάμιση χρονιά μετέδωσε την υπέροχη ικανότητα του πλέον 30άρη ποδοσφαιριστή και κατέλαβε τη χαρά των οπαδών αλλά και τη λύπη όταν αυξήθηκαν τα ζητήματα του “τι” και “αν”. Έχοντας καταστείλει δήθεν την αγανάκτησή του από το παρελθόν, ένα περιστατικό το 2014 τον έκανε κατέβει σε ένα ακόμη αταίριαστο σκηνικό.

Αφότου δέχτηκε μια φυλετική κατάχρηση για την τσιγγάνικη καταγωγή του, ο Quaresma έπρεπε να περιοριστεί από τους συμπαίκτες και τους αξιωματούχους του συλλόγου για να μην ορμήξει στο Fernando Marçal. Αφού ηρέμησαν τα πράγματα ο ίδιος αργότερα δήλωσε: «Όταν ακούω ανθρώπους να λένε ότι δεν υπάρχει ρατσισμός στις μέρες μας με κάνουν να γελάω. Όταν κάτι συμβαίνει στην Πορτογαλία είναι πάντα υπαιτιότητα των τσιγγάνων, των μαύρων, των μεταναστών. Είναι δύσκολο να ζεις με αυτό το πράγμα.»

Για όλα τα ελαττώματά του ο Quaresma είναι εξαιρετικά υπερήφανος για τη καταγωγή του και το σέβεται δεόντως. Αφού επανήλθε στη Beşiktaş το 2015 φαίνεται ο “τσιγγάνος” ότι τελικά έχει ωριμάσει. Αντανακλώντας στα άχρηστα προηγούμενα χρόνια του σε μια συνέντευξη του στην O Jogo ο ίδιος πρόσφατα ομολόγησε: «Δεν είχα την υπομονή στη Barcelona, δεν άντεχα να είμαι στον πάγκο. Ήταν μια ηλίθια στάση. Ίσως να μπορούσα να είχα καταφέρει περισσότερα στην καριέρα μου όμως στη ζωή υπάρχουν ευκαιρίες που είτε τις παίρνεις, είτε τις προσπερνάς και μερικές φορές δεν καταφέρνεις να τις εκμεταλλευτείς»

Αναζωογονημένος και με ένα νέο ηθικό επιλέχθηκε για το Euro 2016 να εκπροσωπήσει τη πατρίδα. Το γκολ του στη παράταση απέναντι στην Κροατία και το εύστοχο πέναλτι εναντίον της Πολωνίας βοήθησαν την Πορτογαλία στο δρόμο για τη κατάκτηση του πρώτου μεγάλου τροπαίου στην ιστορία τους. Αν η πρώτη περίοδός του στην Besiktas ήταν το ναδίρ του, τον περασμένο Ιούλιο σημειώθηκε το αποκορύφωμα του. Για όλες τις δοκιμασίες και τις ταλαιπωρίες που πέρασε, είναι ένας παίκτης που θα πρέπει να τον θυμόμαστε για τη χαριτωμένη “φλόγα” του και όχι για τις αμαρτωλές αδυναμίες του.

Παρά το στωικό παρελθόν του, ο λόγος ύπαρξης του Quaresma είναι και πάντα θα είναι η αδιάλειπτη ικανότητά του να στολίζει τα στάδια ποδοσφαίρου με το είδος της τέχνης που έχουμε συνηθίσει να το βλέπουμε μόνο από φορείς Παγκόσμιας κλάσης.