Ξεκινούν οι ανασκαφές στην Αρχαία Ζώμινθο, ολοκληρώθηκαν στο Ακρωτήρι

Ξεκινούν εκ νέου οι ανασκαφές στην Αρχαία Ζώμινθο, στον ορεινό Ψηλορείτη στο Ρέθυμνο, με την αρχαιολόγο Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη να βρίσκεται στα Ανώγεια από τη Δευτέρα 3 Ιουλίου για το συντονισμό των εργασιών και της επιστημονικής ομάδας των αρχαιολόγων που θα συμμετάσχουν φέτος.

Το κλιμάκιο των αρχαιολόγων συνεπικουρείται και από άλλες επιστημονικές ειδικότητες –μεταξύ αυτών συντηρητές και σχεδιαστές– ώστε να υπάρξει πλήρης καταγραφή όλων όσων η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως.

Η ανασκαφή θα διαρκέσει ενάμιση μήνα και θα ολοκληρωθεί το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου, οπότε και θα ξεκινήσει από την ίδια την αρχαιολόγο η αξιοποίηση των όποιων ευρημάτων σε επιστημονικό επίπεδο.

Οι ομάδες που εργάζονται στις εκσκαφές απαρτίζονται όλες τους από Ανωγειανούς, δεδομένου ότι σύσσωμο το χωριό αλλά και η δημοτική αρχή στηρίζουν εδώ και χρόνια το έργο της ανασκαφής της αρχαίας Ζωμίνθου – πόλο έλξης τόσο αρχαιολόγων από όλο τον κόσμο, όσο και τουριστών.

Στα Ανώγεια μάλιστα, λειτουργεί και το υπερσύγχρονο, σε ψηφιακό επίπεδο, Κέντρο Ενημέρωσης για την Αρχαία Ζώμινθο.

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου ανακοίνωσε τη λήξη των ανασκαφών του 2017 στη θέση Ακρωτήρι-Dreamer’s Bay στην Επαρχία Λεμεσού. Οι ανασκαφές διεξήχθησαν μεταξύ 6ης και 25ης Απριλίου 2017 εντός και γύρω από τη θέση Dreamer’s Bay, στις νότιες ακτές της χερσονήσου του Ακρωτηρίου, υπό τη διεύθυνση του δρος Simon James, του Πανεπιστημίου του Leicester. Πρόκειται για την τρίτη ερευνητική περίοδο στην περιοχή.

Όπως και στις προηγούμενες ερευνητικές περιόδους, οι έρευνες επικεντρώθηκαν στα κατάλοιπα λιθόκτιστων κτηρίων κοντά στην ακτογραμμή, τα οποία είχαν αποκαλυφθεί ως αποτέλεσμα των χειμερινών καταιγίδων. Έρευνες έγιναν και σε ένα λιθόκτιστο κτήριο στην κορυφή λόφου. Όλα τα κατάλοιπα βρίσκονται εντός των ορίων των Βρετανικών Bάσεων Ακρωτηρίου.

Τα κατάλοιπα είχαν διερευνηθεί και παλαιότερα από το Πανεπιστήμιο του Buffalo και είχαν ερμηνευτεί ως τμήματα ρωμαϊκής/πρώιμης βυζαντινής λιμενικής εγκατάστασης που ίσως να εξυπηρετούσε την κοντινή πόλη του Κουρίου, που βρισκόταν περίπου 13 χλμ. στα βορειοδυτικά. Παραμένει να διερευνηθεί το πώς συνδέονται τα κτήρια αυτά με τα βυθισμένα κατάλοιπα στην παραλία προς τα ανατολικά του χώρου, μεταξύ των οποίων και  λιθόκτιστος κυματοθραύστης.

Το υφιστάμενο πρόγραμμα, που αναμένεται να διαρκέσει πέντε χρόνια, στοχεύει στην πλήρη καταγραφή των κτισμάτων που βρίσκονται στην ακτογραμμή, στη χρονολόγηση και στην ερμηνεία τους, καθώς και στη χρονολόγηση και ερμηνεία του οικοδομήματος στην κορυφή του λόφου.

Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μέρος μιας κοινής ερευνητικής συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο του Southampton και με άλλους εταίρους για τη μελέτη του ενάλιου και γεωμορφολογικού χαρακτήρα της περιοχής. Ο απώτερος στόχος αυτής της συνεργασίας είναι η κατανόηση της σχέσης του αρχαίου λιμένα με τον σύγχρονό του οικισμό και του ρόλου που θα είχε η χερσόνησος του Ακρωτηρίου στις θαλάσσιες διαδρομές μεταξύ της νότιας ακτογραμμής της Κύπρου και της ανατολικής Μεσογείου.

Τοίχοι κτηρίων διακρίνονται σε διάφορα σημεία κατά μήκος της ακτογραμμής του Dreamer’s Bay, η οποία έχει μήκος περίπου 0,5 χλμ. στη νότια ακτή της χερσονήσου, και αποτελείται αποκλειστικά από απότομες πλαγιές και γκρεμούς που φτάνουν τα 120 μ. σε ύψος.

Κατά την ερευνητική περίοδο του 2016, οι τοίχοι αυτοί, όπως και η περιοχή γύρω τους, καθαρίστηκαν και ακολούθησε επιλεγμένη ανασκαφή κάποιων σημείων. Είχε γίνει τότε φανερό ότι τα κατάλοιπα ήταν πιο μεγάλα και με πιο περίπλοκο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό απ’ ό,τι αναμενόταν, αφού υπολογιζόταν ότι επρόκειτο για απλές τετράπλευρες «αποθήκες». Αρκετές από αυτές διαιρούνται στο εσωτερικό τους σε άλλα δωμάτια και/ή είναι προσαρτημένες σε υπαίθριους περίκλειστους χώρους στους οποίους υπάρχουν ενδείξεις ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως υποδεικνύουν αβαθή λαξεύματα που περιείχαν καύση, πιθανότατα υπο-προϊόν κάποιας εργαστηριακής κατεργασίας.

Οι ανασκαφικές έρευνες συνεχίστηκαν στο κτήριο στην περιοχή 2, το οποίο βρίσκεται περίπου στο μέσο των καταλοίπων της ακτογραμμής. Κατά τις έρευνες του 2016 εντοπίστηκαν ακέραια αγγεία θαμμένα κάτω από τοίχους που θα είχαν καταρρεύσει, πιθανότατα, από κάποιο σεισμό. Μια επιπρόσθετη ανασκαφική τομή επιβεβαίωσε την εικόνα της βίαιης καταστροφής, αποκαλύπτοντας ένα κτήριο με λίθινα θεμέλια και πιθανότατα πλίνθινη ανωδομή, χωρίς όμως να εντοπιστούν οποιαδήποτε υλικά στέγασης της οροφής. Βρέθηκαν μαγειρικά αγγεία και αμφορείς, κάποια από τα οποία είναι ακέραια. Μια προκαταρκτική υπόθεση είναι ότι το κτήριο αυτό καταστράφηκε από τον ίδιο σεισμό των μέσων του 4ου αιώνα μ.Χ που κατέστρεψε το Κούριο και ακολούθως εγκαταλείφθηκε.

Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν σ’ ένα σημείο του κτηρίου που βρίσκεται στην περιοχή 4, στο ανατολικό άκρο του χαμηλού σημείου απέναντι από τη θάλασσα, όπου ήδη οι έρευνες του 2015 και 2016 αποκάλυψαν μια πολύπλοκη στρωματογραφία που αποτελείται από ένα σύνθετο δίκτυο τοίχων, διάφορα επίπεδα χρήσης και καύσεις.

Σε αντίθεση με το κτήριο της περιοχής 2, η περιοχή 4 αποτελείται πιθανότατα από τρεις διαδοχικές φάσεις, ξεκινώντας με αυλακώσεις λαξευμένες στο φυσικό βράχο, τις οποίες διαδέχεται ένα κτήριο με λίθινα θεμέλια το οποίο συνδέεται με τον εντοπισμό ενός αποθέτη που περιέχει περίπου 250 κιλά τεμαχισμένης κεραμικής, κυρίως αμφορείς. Το υλικό αυτό δεν έχει ακόμη μελετηθεί αλλά υπολογίζεται ότι αποτελεί ένδειξη της καταστροφής από το σεισμό που κατέστρεψε και το κτήριο στην περιοχή 2.

Παρ’ όλα αυτά, στην περιοχή αυτή υπάρχουν ενδείξεις ανοικοδόμησης με διαφορετικό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, καθώς τα προηγούμενα λίθινα θεμέλια χρησίμευσαν στην οικοδόμηση άλλων κτισμάτων, και το υπόλοιπο οικοδομικό υλικό εντοπίστηκε στον αποθέτη. Ως εκ τούτου, τα κατάλοιπα που εντοπίστηκαν αντιπροσωπεύουν την τρίτη φάση του κτηρίου, που πιθανόν ακολούθησε της καταστροφής του σεισμού και χρονολογείται στην Ύστερη Ρωμαϊκή-Πρωτοβυζαντινή περίοδο.

Τα υπόλοιπα ευρήματα από την ανασκαφή των κτηρίων κατά τις φετινές έρευνες αποτελούνται από περισσότερα αντικείμενα κατασκευασμένα από κράμα χαλκού, καρφιά που πιθανότατα προέρχονται από καράβια, ένα μικρό τετράγωνο βαρίδιο, και μια μεγάλη βελόνα.

Κατά τη φετινή χρονιά διερευνήθηκε επίσης η περιοχή 7 που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου, περίπου 650 μ. βόρεια των κτιρίων της ακτογραμμής, σ’ ένα σημείο που προσφέρει πανοραμική θέα της ακτής από το Ακρωτήρι των Γάτων στα ανατολικά, μέχρι το Κούριο στο βορειοδυτικά. Πραγματοποιήθηκαν δοκιμαστικές τομές στα βόρεια και στα δυτικά με σκοπό τον εντοπισμό και την ερμηνεία της έκτασης του λιθόκτιστου κτηριακού συγκροτήματος του οποίου η έρευνα άρχισε ήδη από το 2015.

Η περιοχή φαίνεται να οριοθετείται από τοίχους μη οχυρωματικού χαρακτήρα. Η βόρεια τομή αποκάλυψε ένα σημείο με πάτωμα από οπτό πηλό και πιθανότατα τμήμα από μια ημι-οκταγωνική αψίδα. Ο χαρακτήρας, οι φάσεις και η χρονολόγηση του συγκροτήματος δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί, αλλά είναι βέβαιο ότι ανήκουν στην Ύστερη Αρχαιότητα.

Κατά τη διάρκεια της φετινής έρευνας, συνεργάτες από το Πανεπιστήμιο του Southampton συνέχισαν να εργάζονται στη διερεύνηση του ενάλιου περιβάλλοντος του Dreamer’s Bay και της περιοχής γύρω από το αρχικό νησί του Ακρωτηρίου, δίνοντας έμφαση στην ανασύσταση της αρχαίας ακτογραμμής και του επιπέδου της θάλασσας.

Οι έρευνες αυτές αποτελούν το πρώτο στάδιο μιας συνεργασίας για τη μελέτη του ενάλιου χαρακτήρα της περιοχής του Dreamer’s Bay, της ευρύτερης περιοχής και της χερσονήσου του Ακρωτηρίου, η οποία φαίνεται ότι μετατράπηκε από νησί σε χερσόνησο κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους.