Βραζιλία: Όταν η Flamengo κυριαρχόυσε στο κόσμο

Δημήτρης Βαρσάνης

Η οικοδόμηση μιας ομάδας πρωταθλητισμού είναι αναμφισβήτητα η πιο δύσκολη δουλειά στο ποδόσφαιρο. Χρειάζεται να είσαι καλός στον αγωνιστικό χώρο και να έχεις την κατάλληλη υποστήριξη εκτός γηπέδου, και ακόμα και έτσι μπορεί να χρειαστούν χρόνια προσπάθειας για το χτίσιμο μιας ομάδας ικανής να κατακτήσει τον κόσμο. 

Στη Βραζιλία - μια χώρα που δεν χρειάζεται να παρουσιάσει την ποδοσφαιρική της κληρονομιά - η Flamengo τον κατέκτησε στις αρχές της δεκαετίας του '80 έχοντας συγκεντρώσει μερικά από τα καλύτερα Βραζιλιάνικα ταλέντα και θα ήταν η κυρίαρχη δύναμη στο εγχώριο και στο Παγκόσμιο επίπεδο, καθιστώντας την έτσι μία από τις μεγαλύτερες ποδοσφαιρικές ομάδες όλων των εποχών.

Τώρα είναι ο πιο δημοφιλής σύλλογος της Βραζιλίας με πάνω από 40 εκατομμύρια υποστηρικτές σε Εθνικό επίπεδο και εκατομμύρια άλλους παγκοσμίως. Η περίοδος μεταξύ του 1980 και του 1983 έκανε το σύλλογο αυτός που είναι σήμερα. Σχηματιζόμενος το 1895 ο σύλλογος από το Ρίο ντε Τζανέιρο δεν πήρε κανένα μεγάλο τρόπαιο σε εγχώριο ή σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι εκείνη τη περίοδο, αλλά έχοντας στο δυναμικό του μερικούς από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών επρόκειτο να άλλαζε το ρου της ιστορίας του.

Με επικεφαλής τον Zico ή αλλιώς «λευκό Pelé», ήταν ο καλύτερος ποδοσφαιριστής στον κόσμο εκείνη την εποχή και ο σωστός άνδρας οδήγησε τον σύλλογο στην κορυφή. Ο Zico ήταν ταλαντούχος με τη μπάλα στα πόδια, μια τρομερή φιγούρα και ένα είδωλο για τους οπαδούς της Flamengo όπως ακριβώς και ο Pelé με τους οπαδούς της Santos. Με το πιο ακριβές σουτ εκείνη την εποχή και με τη τέλεια πάσα, ο Zico ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από τη κυρίαρχη ομάδα της Flamengo το 1980. Κατέγραψε 21 τέρματα εκείνη τη σεζόν - συμπεριλαμβανομένων δύο τερμάτων στον ημιτελικό και ένα στον τελικό εναντίον της Coritiba και της Atletico Mineiro αντίστοιχα - καθώς η “Φλα” σφράγισε το πρώτο της ιστορικό πρωτάθλημα με πειστικό τρόπο.

Αυτή η επιτυχία τους επέτρεψε να συμμετάσχουν στο Copa Libertadores του 1981, διατηρώντας παράλληλα την πρόσθετη πίεση να υπερασπιστεί τον τίτλο του Brasileirão. Τοποθετημένη στο τρίτο όμιλο της διοργάνωσης μαζί με τις Παραγουανές Olimpia και Cerro Porteño και την επίσης Βραζιλιάνικη Atlético Mineiro, με την άρχισε να δημιουργεί έντονη αντιπαλότητα. Η φάση των ομίλων ήταν μια περίπλοκη υπόθεση λόγω της υψηλής ποιότητας των δύο Βραζιλιάνικων ομάδων και της έλλειψης ανταγωνισμού από τα κλαμπ της Παραγουάης.

Στο πρώτο παιχνίδι του ομίλου της η Flamengo έφερε 2-2 με τη Mineiro, πριν επικρατήσει στον επόμενο αγώνα της Cerro Porteño, με τον Zico και τον Nunes να σημειώνουν δύο τέρματα ο καθένας για να βάλει το Flamengo στο κάθισμα του οδηγού. Το μομέντουμ της θα σταματούσε καθώς θα έφερνε τρεις ισοπαλίες από τα υπόλοιπα τέσσερα παιχνίδια του ομίλου, με τη μόνη νίκη να είναι άλλη μια κυρίαρχη εμφάνιση εναντίον της Cerro Porteño με τον Zico να πετυχαίνει ένα χατ - τρικ.

Ο όμιλος ολοκληρώθηκε με τις Flamengo και Atlético Mineiro να βρίσκονται στην πρώτη θέση με οκτώ πόντους και παρόλο που η πρώτη υπερίσχυε λόγω της καλύτερης διαφοράς τερμάτων, έπρεπε να γίνει ένας αγώνας πλέι - οφ για να καθοριστεί ποιος θα περάσει στον επόμενο γύρο. Η διαφορά τερμάτων δεν λαμβάνονταν υπόψη. 

Σε μια μάλλον περίεργη υπόθεση, μεταξύ των δύο προχώρησε η Flamengo από αυτό το παιχνίδι καθώς έπρεπε να τελειώσει από τον διαιτητή Jose Roberto Wright αφότου από την Atletico αποβλήθηκαν πέντε παίκτες μέσα σε 40 λεπτά. Ο αγώνας ακυρώθηκε εξαιτίας της έλλειψης αθλητικού πνεύματος και της βίας που σήμαινε ότι δόθηκε στη Flamengo το πράσινο φως για να περάσει στον επόμενο γύρο με βάση το Fair Play. Χωρίς σκορ έως εκείνη τη στιγμή, αυτή ήταν μια τυχερή απόδραση για το σύλλογο.

Ένα άλλο όνομα - αστέρι στην ενδεκάδα ήταν ο πάντα εκρηκτικός επιθετικός Nunes, ο οποίος γινόταν όλο και καλύτερος για το σύλλογο με τα χρόνια να περνούν και είχε μια συνήθεια να σκοράρει στα κρίσιμα παιχνίδια. Ένας τεχνίτης που ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στη Flamengo τη δεκαετία του '70 πριν πάει στο Μεξικό, επέστρεψε στην πρώτη του επαγγελματική ομάδα το 1980 και έγινε ένας από τους σημαντικότερους παίκτες στην ιστορία του συλλόγου. Όντας ένα τυπικό “εννιάρι” και ο οποίος βρισκόταν στο αποκορύφωμα της καριέρας του, ο Nunes κατάφερνε να πετύχει κάθε είδους γκολ και να γίνει ένας από τους καλύτερους παίκτες του κόσμου χάρης το Brasileirão.

Όπως συχνά παρατηρείται σε πολλά κλαμπ, η Flamengo έδωσε προτεραιότητα στο Copa Libertadores και ως εκ τούτου δεν τα πήγαινε το ίδιο καλά στο Brasileirão. Αφού εμφάνισαν τις επιδόσεις που τους έχρισαν πρωταθλητές τη προηγούμενη σεζόν, παρουσίαζαν κόπωση στο παιχνίδι τους και δεν ήταν τόσο κυρίαρχοι όσο άλλοτε. Αφού πέρασε από τους δύο ομίλους στη μεγάλη κούρσα για το εθνικό πρωτάθλημα, απέκλεισε τη Bahia στο γύρο των “16”, αλλά έμεινε έξω από τη Botafogo στα προημιτελικά. Θέτοντας το Libertadores ως κορυφαία προτεραιότητά τους, ήταν αμείλικτοι σε εκείνη τη διοργάνωση.

Οι δυσκολίες του προηγούμενου γύρου είχαν περάσει όταν η Flamengo κληρώθηκε να αντιμετωπίσει τη Deportivo Cali της Κολομβίας και τη Jorge Wilstermann της Βολιβίας στο πρώτο όμιλο για τα ημιτελικά του τουρνουά. Σε άλλη μια φάση ομίλων που σήμαινε ότι κάθε ομάδα έπρεπε να παίξει τέσσερις φορές, η Flamengo εμφάνισε τη πρωταθλήτρια που έκρυβε μέσα της και κέρδισε και τα τέσσερα παιχνίδια της σημειώνοντας δέκα τέρματα και παραχωρώντας μόλις δύο από την άλλη. Τη Cali πιο συγκεκριμένα τη νίκησε 3-0 στο Maracana και 1-0 εκτός έδρας, ενώ τη Jorge Wilstermann 2-1 στη Βολιβία και 4-1 στη Βραζιλία. Με το υψηλό ηθικό και την ισχυρή αυτοπεποίθηση στο πλευρό της, έπρεπε να αντιμετωπίσει σε διπλό αγώνα στο τελικό τη Cobreloa της Χιλής: ένα κλαμπ που τότε είχε τέσσερα χρόνια ζωής.

Ενώ η επιθετική της γραμμή ήταν ασταμάτητη, η άμυνα της ήταν εξίσου δυσκολοκατάβλητη. Ο Carlos Mozer και ο Marinho ήταν οι δύο σέντερ μπακ και οι Leandro και Júnior δύο ακραίοι, οι οποίοι σκιαγραφούσαν τους επιθετικούς αμυντικούς για τις επόμενες γενιές. Ο δεξιός μπακ Leandro στεκόταν εντυπωσιακά και στα δύο μισά του γηπέδου και ήταν ένας έντονος σκόρερ, ενώ ο Júnior είναι ένας από τους πιο εικονικούς Βραζιλιάνους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών, καθώς επιδείκνυε τα αφρώδη μαλλιά του που έγινε μια τάση στη χώρα. 

Ο Júnior είχε εμπειρία παίζοντας προηγουμένως στην Ιταλία και οι εξαιρετικές δεξιότητες του στις στημένες φάσεις - ακόμα διέθετε την ικανότητα να χρησιμοποιεί και τα δύο του πόδια εξίσου καλά παρότι κανονικά είναι δεξιοπόδαρος -, του επέτρεπε συχνά να παίζει σε ολόκληρο τον αγώνα στη μεσαία γραμμή. Με τη δυνατότητα να σκοράρουν τόσο εύκολα και τις ικανότητες τους να είναι σπάνιες τότε, οι δύο τους ήταν άλλη μια λύση στην επίθεση, διατηρώντας παράλληλα την αριστεία τους στους πρωταρχικούς ρόλους τους ως αμυντικοί.

Ο τελικός εναντίον της Cobreloa κρίθηκε ως άλλη μια στενή περίπτωση. Η Flamengo επικράτησε στο πρώτο αγώνα σε ένα γεμάτο Maracanã με δύο γκολ από τον Zico στο πρώτο ημίχρονο, αλλά τέθηκε υπό πίεση μέχρι το τέλος της βραδιάς καθώς οι Χιλιανοί μείωσαν λίγο μετά τη συμπλήρωση μιας ώρας δίνοντας στη Flamengo μια σκληρή δουλειά να υπερασπιστεί το ισχνό προβάδισμα της στη Χιλή.

Στο δεύτερο αγώνα μετά από μια φανταστική δουλειά στην άμυνα, καρδιοχτύπησαν καθώς ο Victor Merrelo - ο ίδιος άνδρας που έβαλε το γκολ στη Βραζιλία - σημείωσε το νικητήριο τέρμα για τους Χιλιανούς ώστε να φέρει το τελικό στα ίσα με 2-2. Δεδομένου ότι δεν μετρούσαν τα εκτός έδρας γκολ στη Νότια Αμερική, αποφασίστηκε να γίνει ένα τρίτο παιχνίδι μεταξύ των δύο ομάδων σε έναν ουδέτερο χώρο που επιλέχθηκε να είναι το Estadio Centenario στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης.

Μέσα στην αύρα του Centenario (το στάδιο που φιλοξένησε τον πρώτο τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου 51 χρόνια νωρίτερα) η Flamengo παρουσίασε την επίδοση που την έκανε μία από τις καλύτερες ομάδες του κόσμου. Ο Zico πέτυχε δύο υπέροχα τέρματα. Το πρώτο στο 18’ μετά από μια ασυνεννοησία από τους παίκτες της Cobreloa που του επέτρεψαν να τρυπήσει τα δίχτυα με το δεξί του πόδι και το άλλο έξι λεπτά πριν το τέλος με μια απευθείας εκτέλεση φάουλ που πέρασε όμορφα πάνω από το τοίχος και κατέληξε στα δίχτυα. 

Σε άλλη μια αντιαθλητική αναμέτρηση η Cobreloa τελείωσε το παιχνίδι με οκτώ άνδρες στο γήπεδο, ενώ η Flamengo είχε και αυτή μια αποβολή προς το τέλος για άλλον έναν παράξενο λόγο. Ο Anselmo - ένας επιθετικός στο “ψυγείο” της πρώτης ομάδας - ζητήθηκε από τον προπονητή του Paulo César Carpegiani να μπει στον αγωνιστικό χώρο για έναν και μοναδικό λόγο: να γρονθοκοπήσει τον αρχηγό της Cobreloa Mario Soto. Εκείνος αναγκάστηκε να το πράξει και μετά από ένα χαμό ανάμεσα στους παίκτες, αποβλήθηκε στο 89’ καθώς το αποτέλεσμα ήταν σφραγισμένο. Η Flamengo στέφθηκε πρωταθλήτρια της Νότιας Αμερικής κατακτώντας τη διοργάνωση στη πρώτη της χρονιά.

Την ίδια χρονιά πήρε επίσης το Copa Carioca (ένα περιφερειακό πρωτάθλημα που διεξάγεται ανάμεσα σε ομάδες από το Ρίο ντε Τζανέιρο). Μια διάσημη διοργάνωση για το σύλλογο και μια κατάκτηση το 1981 που ήταν ιδιαίτερα γλυκιά δεδομένου ότι αφιερώθηκε στον Cláudio Coutinho (τον πρώην προπονητή τους), ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την οικοδόμηση και την ανάπτυξη του πυρήνα της ομάδας και πέθανε τραγικά σε ένα καταδυτικό δυστύχημα. Ενώ τον κράτησαν στη μνήμη τους, έβαλαν πλώρη για μεγαλύτερες επιτυχίες, αυτή τη φορά στην παγκόσμια σκηνή όταν έπρεπε να αντιμετωπίσουν τη Liverpool στο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων στο Τόκιο της Ιαπωνίας.

Η Liverpool ήταν στην καλύτερη στιγμή της και περνούσε τη καλύτερη φάση στη μακρά και περίφημη ιστορία της. Οι πρωταθλητές Ευρώπης διέθεταν μερικούς από τους κορυφαίους παίκτες στο ρόστερ τους όπως ο Kenny Dalglish, ο Graeme Souness, ο αρχηγός Phil Thompson και ο καλύτερος Άγγλος ποδοσφαιριστής της χρονιάς Terry McDermott. 

Σε μια μάλλον χλιαρή αναμέτρηση ανάμεσα στους 60.000 που παρευρίσκονταν στο Εθνικό Στάδιο του Τόκιο, η καλύτερη ομάδα της Αγγλίας και της Ευρώπης παρέμεινε ήρεμη καθώς η φουσκωμένη επίθεση της Flamengo την “έσπαγε” στα δύο. Δύο τέρματα από τον Nunes, το πρώτο με ένα χαριτωμένο τελείωμα μετά από μια πανέμορφη πάσα και το δεύτερο με ένα υπέροχο τελείωμα μετά από μια εξαιρετική επιθετική οργάνωση της Flamengo που περιλάμβανε αρκετές πάσες. Στο ενδιάμεσο το 2-0 το είχε κάνει ο επιθετικός μέσος Adílio, ύστερα από πολλές κόντρες στη μικρή περιοχή της Liverpool. Τα τρία γκολ του πρώτου ημιχρόνου ήταν αρκετά για να σφραγίσουν τη νίκη καθώς η Flamengo έγραφε ιστορία.

Μετά από μια απίστευτη χρονιά το 1981 η Flamengo δεν θα σταματούσε εκεί. Πρόσθεσε άλλο ένα πρωτάθλημα, το οποίο έμελλε να είναι το πιο εντυπωσιακό καθώς έχασε μόνο μια φορά, με τον Zico να είναι στην κορυφή των σκόρερ για δεύτερη φορά μέσα σε τρία χρόνια πετυχαίνοντας 21 τέρματα. Η ομάδα του Πόρτο Αλέγκε Grêmio ήταν το θύμα σε έναν άλλο τελικό τριών αγώνων συνολικά, καθώς το αποτέλεσμα των δύο πρώτων αγώνων τελείωσε με 1-1 στο σύνολο. Ο Nunes σημείωσε το μοναδικό γκολ στο τρίτο παιχνίδι ενισχύοντας περαιτέρω τη φήμη του ως ένας παίκτης των μεγάλων αγώνων.

Δεν τελείωσαν όμως ακόμη, καθώς πρόσθεσαν ένα τρίτο Brasileirão σε τέσσερα χρόνια και παρόλο που ήταν πολύ πιο αντιμετωπίσιμοι στους αγώνες του πρωταθλήματος, στο γύρο των νοκ-άουτ ήταν άψογοι. Ο τελικός εναντίον της Santos ωστόσο έφερε μια τρομάρα αφού ηττήθηκε στο πρώτο αγώνα με 2-1. Με ένα σκορ ανατρέψιμο, ένα μαζικό σύνολο 155.000 ατόμων παρακολούθησε το δεύτερο αγώνα στο Maracanã και ολοκλήρωσε μια ιστορική ανατροπή. Ο Zico σκόραρε στο πρώτο λεπτό για να δώσει στη Flamengo το προβάδισμα, ενώ συμπληρώθηκε από τα τέρματα του Leandro και του Adílio καθώς η Flamengo θα κατασπάραζε τη Santos με 3-0 μέσα σε μια αποπνικτική ατμόσφαιρα στο Maracanã.

Αυτή η ομάδα μπορεί να επιβεβαιωθεί ως μία από τις καλύτερες ομάδες που εμφανίστηκαν ποτέ στο σπορ. Ο Zico αναχώρησε το 1984 για την Ιταλία με την Udinese και απέτυχε έκτοτε να αναπαράγει την συγκεκριμένη επιτυχία. Σε αυτά τα τέσσερα χρόνια όμως επαναπροσδιόρισαν το ατρόμητο και επιθετικό ποδόσφαιρο και δημιούργησαν μια ομάδα που ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει κάθε αντίπαλο.

Χαραγμένη για πάντα στην ποδοσφαιρική ιστορία της Βραζιλίας, η Flamengo τη περίοδο 1980 - 1983 ήταν μια επαναστατική ομάδα.