Ιταλικό ποδόσφαιρο: Το αποτυχημένο εγχείρημα του Pozzo

Δημήτρης Βαρσάνης

Η Ιταλία του 1921 απέχει πολύ από την Ιταλία της σημερινής εποχής. Το πολιτικό σύστημα βρισκόταν σε αναταραχή - πολλοί υποστηρίζουν ότι εξακολουθεί να είναι - καθώς τα άκρα και των δύο ειδών πολεμούσαν στους δρόμους και στις εκλογικές διευθύνσεις για την εξουσία. 

Ήταν μια χώρα όπου τα επακόλουθα του Α 'Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ακόμα αισθητά έντονα. Η Ιταλία είχε πολεμήσει στη νικήτρια πλευρά του πολέμου, αλλά στα μάτια πολλών ανθρώπων είχαν στερηθεί τα λάφυρα της νίκης στη Συνθήκη των Βερσαλλιών τόσο από τους Βρετανούς όσο και από τους Γάλλους.

Αυτά τα παράπονα και η αντιληπτή ελαφρότητα ότι οι Ιταλοί πέθαναν μάταια στο πεδίο της μάχης θα βοηθούσαν τελικά τον φασιστικό ηγέτη Benito Mussolini στην άνοδό του στην εξουσία. Ακόμη ένας άλλος τομέας όπου η Ιταλία εκείνης της εποχής διέφερε τόσο πολύ από την αντίστοιχη μοντέρνα ήταν στον αθλητικό κόσμο και ιδιαίτερα στο κομμάτι Calcio. Όπως και στο πολιτικό μέτωπο οι εντάσεις ήταν τεταμέες.

Το καλοκαίρι του 1921 το ιταλικό ποδόσφαιρο βρισκόταν σε ένα σταυροδρόμι. Οι ισχυροί βόρειοι σύλλογοι ήταν αναστατωμένοι με τη φουσκωμένη φύση της κορυφαίας κατηγορίας και πίεσαν για μια αλλαγή. Οι μικρότερες ομάδες ωστόσο αρνήθηκαν αυτό το αίτημα.

Για να ανακουφίσουν τις εντάσεις μεταξύ των φατριών, η FIGC (Federazione Italiana Giuco Calcio) έφερε τον διάσημο Vittorio Pozzo (ένας μελλοντικός δις νικητής του Παγκοσμίου Κυπέλλου ως προπονητής της Squadra Azzurra) για να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο πλευρών. Η λύση του Pozzo ήταν η πρόταση ενός καινούργιου πρωταθλήματος μειωμένου μεγέθους αποτελούμενο από τις 24 πρώτες ομάδες του Βορρά.

Το πρότζεκτ του Pozzo όπως σύντομα έγινε γνωστό, υπερψηφίστηκε άμεσα από τους ισχυρούς συλλόγους. Οι 24 ομάδες που πρότειναν να δημιουργήσουν τη καινούργια κατηγορία συναντήθηκαν στο Μιλάνο και υπέγραψαν το Σύμφωνο του Μιλάνου για να εκκινήσουν το νέο πρωτάθλημα. Ωστόσο στην πραγματικότητα, η διαμεσολάβηση του Pozzo στάθηκε με αποτυχία και απλώς οδήγησε σε μια ακόμα μάχη ανάμεσα στις δύο αντίπαλες οικογένειες.

Όχι πολύ ευχαριστημένη με τη διάσπαση οργανώθηκε και υλοποιήθηκε μια καμπάνια για την ανατροπή της νέας ρύθμισης από τη μικρή Novese Calcio. Το κλαμπ μόλις είχε ανέβει στη Serie A εκείνη την χρονιά και έβλεπε την ευκαιρία της να παίξει στη κορυφαία κατηγορία να διαβρώνεται μπροστά στα μάτια της. Κάλεσαν τους ομοϊδεάτες σύλλογους να συμμετάσχουν και να υπογράψουν ένα Σύμφωνο: το Σύμφωνο της Νόβι.

Η Novese Calcio ιδρύθηκε μόλις δύο χρόνια νωρίτερα τον Μάρτιο του 1919 από τρεις νεαρούς άντρες: τον Natale Beretta, τον Agostino Montessoro και τον Armando Parodi. Την σεζόν 1920-21 θριάμβευσε στον όμιλο Πιεμόντε κάνοντας 16/16 νίκες, σημειώνοντας 55 τέρματα και παραχωρώντας μόνο τέσσερα. Παρά το γεγονός ότι ήταν ο κύριος αρχιτέκτονας της αντιπολίτευσης, η Novese δεν τέθηκε ενάντια στην ιδέα του πρωταθλήματος των 24 πρώτων ομάων. Απλά ήθελε να αναβληθεί για μια χρονιά ώστε να μπορέσει να εδραιωθεί ως μια από τις 24 ομάδες.

Παρ 'όλα αυτά ο σύλλογος και οι υποστηρικτές του συνέχισαν να διαμαρτύρονται και στις 21 Ιουλίου του 1921 συγκλήθηκε μια συνάντηση του Ομοσπονδιακού συμβουλίου. Δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή. Ο τελευταίος αγώνας για να κριθεί πού θα πήγαινε το πρωτάθλημα του 1921 θα διεξαγόταν αργότερα την ίδια μέρα στο Τορίνο με τη Pro Vercelli να επιβάλλεται της Pisa.

Η συνάντηση προχώρησε ούτως ή άλλως. Καθώς συγκεντρώνονταν οι σύλλογοι το πρότζεκτ Pozzo τέθηκε σε ψηφοφορία. Εκπληκτικά το πρότζεκτ καταψηφίστηκε από 113 συλλόγους έναντι 65. Έκπληκτοι από την απόφαση οι 24 σύλλογοι συγκεντρώθηκαν και πάλι μαζί. Δεν ήταν πρόθυμοι να δεχτούν την ετυμηγορία και αποφάσισαν να ξεφύγουν και να σχηματίσουν το δικό τους πρωτάθλημα "για να βελτιώσουν το επίπεδο ποδοσφαίρου" όπως το έθεσαν.

Μαζί με ένα καινούργιο πρωτάθλημα δημιουργήθηκε και μια εντελώς καινούργια ομοσπονδία. Η CCI (Confederazione Calcistica Italiana) τέθηκε τώρα σε άμεσο ανταγωνισμό με τη FIGC. Εν τω μεταξύ η Novese αποφάσισε να μείνει στη FIGC και να κάνει τη πρώτη της εμφάνιση στο νέο look πρωταθλήματος.

Οι Biancoceleste τοποθετήθηκαν στον όμιλο Πιεμόντε μαζί με διάφορους εξαφανισμένους συλλόγους στο τώρα (η US Torinese, η Giovani Calciatori di Vercelli και η Pastore di Torino). Η Novese τερμάτισε στη κορυφή του ομίλους με σχετική ευκολία όντας πέντε πόντους μπροστά από τον πλησιέστερο αντίπαλο.

Στη συνέχεια το “κομμένο μπλοκ” του γκρουπ των ημιτελικών αποτελούνταν από πιο πολύχρωμα ονόματα από το προηγούμενο (Petrarca Padova και Pro Livorno). Όμως και πάλι η Novese οδηγούσε τη κούρσα τερματίζοντας στη πρώτη θέση του ομίλου για να ξεκινήσει μια τελική αναμέτρηση εναντίον της Sampierdarnese για το ποια θα στεφθεί πρωταθλήτρια Ιταλίας.

Πίσω στην CCI η Pro Vercelli βγήκε πρώτη στον πρώτο όμιλο. Ένας όμιλος που διέθετε μερικά από τα πιο διάσημα ονόματα στο Ιταλικό ποδόσφαιρο (Juventus, Milan, Verona, Bologna). Η Pro Vercelli δεν ήταν καθόλου μια μικρή εκείνη την εποχή μιας και αναζητούσε το έβδομο Scudetto της. Η Pro Vercelli είναι ένας από τους παλαιότερους συλλόγους στην Ιταλία, ο οποίος ιδρύθηκε το 1892 από έναν τοπικό δάσκαλο με το όνομα Domenico Luppi. Εντούτοις μόλις 11 χρόνια αργότερα η ομάδα έφτασε στη ποδοσφαιρική σκηνή σαρώνοντας τα πάντα μπροστά από όλους.

Ο δεύτερος όμιλος κατακτήθηκε από έναν άλλο “γίγαντα” εκείνης της εποχής τη Genoa που δημιούργησε έναν ημιτελικό μεταξύ των δύο “Γολιάθ”. Ο πρώτος αγώνας μεταξύ των δύο πλευρών έλαβε χώρα στις 7 Μαΐου του 1922 και τελείωσε 0-0. Την ίδια ημέρα στην Sampierdarena και απέναντι στη Novese για το πρώτο αγώνα του τελικού της FIGC ολοκληρώθηκε επίσης με μια λευκή ισοπαλία. Στο δεύτερο αγώνα και μια εβδομάδα αργότερα στην έδρα της Novese και πάλι δεν σημειώθηκε γκολ ανάμεσα στις δύο ομάδες.

Η Pro Vercelli εν τω μεταξύ επικράτησε με 2-1 της Genoa για να πάρει το πρωτάθλημα του Βορρά της CCI και συναντήθηκε στο τελικό για το τίτλο με την εκπρόσωπο του Νότου Fortitudo Roma. Από την άλλη στην FIGC πραγματοποιήθηκε στις 28 Μαΐου ένας τρίτος αγώνας για το ποιος θα στεφθεί πρωταθλητής στην ουδέτερη Cremona.

Παρόλο που είχε μόλις προβιβαστεί η Novese νίκησε τη Sampierdarnese με 2-1 και έγραψε ιστορία μαζί με τη Pro Vercelli παίρνοντας το πρωτάθλημα τον πρώτο χρόνο μετά την άνοδο της. Στη γη της CCI η Pro Vercelli κέρδισε πειστικά το πρώτο αγώνα με 3-0 πριν από μια άλλη εύκολη νίκη μια εβδομάδα αργότερα με 5-2. Λιγότερο από ένα μήνα μετά την ανακήρυξη της πρωταθλήτριας Novese η Pro Vercelli τιμήθηκε με την ίδια τιμή.

Αυτό που είναι ίσως πιο εκπληκτικό από την ταχύτητα της διάλυσης των πρωταθλημάτων ήταν η περίοδος ταχείας συμφιλίωσης. Το χάσμα διήρκεσε μόλις ένα χρόνο και το καλοκαίρι του 1922 η FIGC και η CCI συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν την επανένωση τους. Οι λόγοι που οδήγησαν στην επιθυμία κάθε πλευράς να συγχωνευθεί ήταν για λογαριασμό της CCI και η έλλειψη επίσημης αναγνώρισης. Η ομοσπονδία δεν αναγνωρίστηκε από τη FIFA. Ο λόγος που η FIGC γύρισε στο τραπέζι ήταν να πάρει τα μεγάλα ονόματα ξανά κάτω από την “ομπρέλα” της.

Ο Emilio Colombo είναι ο άνδρας που ευθύνεται για την επίτευξη της συμφωνίας. Η πρότασή του συμβιβασμού από το Colombo  υπερψηφίστηκε με 246 ψήφους έναντι 18. Οι όροι της συμφωνίας είδαν την CCI να διαλύεται και να επιστρέφει στη FIGC, ενώ το πρωτάθλημα θα διαρθρωνόταν για να διαχωρίσει 36 ομάδες σε τρεις ομίλους

Το ιταλικό πρωτάθλημα της σεζόν 1921/22 παραμένει μοναδικό μέχρι σήμερα. Είναι η μόνη στιγμή στην ιστορία του Calcio που σε δύο ομάδες νομίμως τις παραχωρήθηκε η τιμή να στεφθούν πρωταθλήτριες Ιταλίας. Για τις Novese και Pro Vercelli, ελάχιστοι ήξεραν ότι θα ήταν η τελευταία φορά που θα βρίσκονταν στην κορυφή του βάθρου.