Ο κόσμος των Ultras: Το Derby della Lanterna

Δημήτρης Βαρσάνης


Menaggio είναι η εγγύτητα που ζουν οι άνθρωποι μετά από μια ταπεινωτική εμπειρία να ζουν την ήττα ύστερα από το Derby della Lanterna στη Γένοβα της Βορειοδυτικής Ιταλίας. Η ήττα και η νίκη θα αντηχούν αντίστοιχα μέχρι να έρθει το επόμενο παιχνίδι. Οι οπαδοί που επισκέπτονται το τοπικό ιχθυοπωλείο μετά από μια ήττα στο ντέρμπι συχνά αποκαλούνται Menaggio, ένας τοπικός όρος που χρησιμοποιείται για να κοροϊδεύει τους ανθρώπους.

Το ντέρμπι μεταξύ της Genoa Cricket and Football Club και της Unione Calcio Sampdoria παίρνει το όνομά του από τον “φάρο της Γένοβας”, ένα ορόσημο τον 12ο αιώνα και φάρος για το κεντρικό λιμάνι της Γένοβας, η οποία αποτελεί μέρος του βιομηχανικού τριγώνου μαζί με το Μιλάνο και το Τορίνο. Ενώ η συγκεκριμένη αναμέτρηση είναι ένα από τα νεότερα ντέρμπι της Ιταλίας με τη σημερινή του μορφή, η ρευστή ιστορία της Sampdoria το καθιστά αναμφισβήτητα ένα από τα παλαιότερα της Ιταλίας.

Το Derby della Lanterna είναι σε αντίθεση με άλλα ντέρμπι στην Ιταλία, τα οποία χρησιμοποιούν για πολιτικούς λόγους όπως το Derby della Capitale μεταξύ της Lazio και της Roma, ή κοινωνικές διαιρέσεις όπως το Derby della Madonnina μεταξύ της Milan και της Inter ή το ιστορικό βάρος του Derby della Mole μεταξύ της Torino και της Juventus. O αγώνας χωρίζει μια όμορφη πόλη και παρεμπιπτόντως ένα στάδιο, με τον απλούστερο τρόπο με το υπέροχο πάθος και χρώμα. Μια αντιπαλότητα μεταξύ του παλιού Γρύπα της Genoa και του νεαρού Ναυτικού της Sampdoria. Μια αντιπαλότητα που τροφοδοτείται από τη μακρά ιστορία της Genoa ενάντια στη σχετικά σύντομη της Sampdoria.

Η Γένοβα είναι γνωστή ως η πιο Αγγλική πόλη της Ιταλίας, με τη σημαία και τη θυρεός της πόλης να αναπαράγει το σταυρό του Αγίου Γεωργίου. Συγκροτήθηκε ως ένα κλαμπ του Κρίκετ για να εκπροσωπήσει την Αγγλία στο εξωτερικό το 1893, η Genoa Football and Cricket Club επέκτεινε το ποδοσφαιρικό της βραχίονα τρία χρόνια αργότερα με τη βοήθεια του Άγγλου γιατρού James Richardson Spensley για να γίνει ο πρώτος επαγγελματικός σύλλογος στην Ιταλία.

Η αγγλική σύνδεση με την πόλη και με τη σειρά του με το κλαμπ δεν τελειώνει εκεί. Ο πρώτος πραγματικός προπονητής του συλλόγου προήλθε από τη μικρή πόλη του Χέιζελ Γκρόουβ κοντά στο Στόκπορτ. Ο William Garbutt - ο οποίος αργότερα έγινε γνωστός ως ο “πατέρας” του Ιταλικού ποδοσφαίρου - μετακόμισε στη Γένοβα για να εργαστεί στις αποβάθρες μετά την απόσυρση του από το ποδόσφαιρο για να συντηρήσει την οικογένειά του. Το 1912 και στην τρυφερή ηλικία των 29 ετών χωρίς εμπειρία, ο Garbutt διορίστηκε ως προπονητής των Rossoblu. Οι φήμες λένε ότι είτε ο Vittorio Pozzo - ο οποίος θα έπαιρνε δύο Παγκόσμιο κύπελλα με την Ιταλία - είτε ο Ιρλανδός προπονητής των ακαδημιών με το όνομα Thomas Coggins θα πίεζαν για τη πρόσληψη του.

Κατά τη διάρκεια της δεκαπενταετούς θητείας του στο κλαμπ η Genoa έγινε η πρώτη Ιταλική ομάδα που αγόρασε παίκτες - συμπεριλαμβανομένου από την Andrea Doria (ένας προάγγελος της Sampdoria) και η πρώτη ομάδα που αγωνίστηκε εκτός Ιταλίας, διοργανώνοντας ένα φιλικό αγώνα ενάντια στη Reading χάρη στις Αγγλικές συνδέσεις του Garbutt. Στον αγωνιστικό χώρο βοήθησε επίσης τους Rossoblu να πάρουν άλλα τρία πρωταθλήματα, φθάνοντας στο σύνολο τα εννέα Scudetti. Στην πραγματικότητα το πρωτάθλημα που πανηγύρισε τη σεζόν 1923/24 έμελλε να είναι και το τελευταίο για τη Genoa.

Ο Garbutt θα συνεχίσει τις περιπέτειες του μετά τη Genoa συμπεριλαμβανομένου του διορισμού του ως προπονητής της Roma, μιας σύντομης περιπέτειας στη Napoli και τη κατάκτηση της La Liga κατά τη διάρκεια της θητείας του στην Athletic Bilbao. Η περίοδος του στην Ιταλία και συγκεκριμένα στη Γένοβα, οδήγησε στη γέννηση του όρου «Il Mister» το οποίο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στην Ιταλία για να περιγράψει τους προπονητές μέχρι και σήμερα.

Ενώ οι δύο σύλλογοι που στη πορεία θα σχημάτιζαν τη Sampdoria, η Andrea Doria και η Sampierdarense θα ανταγωνίζονταν στα ντέρμπι της Γένοβας με τη Genoa από το 1902 με καμία από τις δύο να στέκονται ικανές να αλλάξουν το καθεστώς. Στη συνέχεια εμφανίστηκε η La Dominante, μια ομάδα που υποτίθεται ότι προοριζόταν να ανατρέψει τους Rossoblu ως η μεγάλη ομάδα της πόλης και να γίνει μια σημαντική δύναμη στο Ιταλικό ποδόσφαιρο.

Για αυτό που ξεκίνησε ουσιαστικά με 22 άνδρες να κλωτσούν μια “κύστη ενός γουρουνιού” σε ένα γήπεδο, το ποδόσφαιρο μπορεί να ασκήσει τεράστια επιρροή. Η προσωρινή εκεχειρία μεταξύ των υποστηρικτών της Zamalek και της Al Ahly συνέβαλε στην ανατροπή του Αιγυπτιακού δικτάτορα Hosni Mubarak, ενώ ο πόλεμος του 1969 μεταξύ του Ελ Σαλβαδόρ και της Ονδούρας πυροδοτήθηκε από ταραχές πριν από έναν προκριματικό αγώνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Υπάρχει ένας άνθρωπος που φάνηκε να καταλαβαίνει τη δύναμη του ποδοσφαίρου περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο: ο Benito Mussolini

Ενώ η εντύπωση του για το calcio περιλάμβανε την αναδιάρθρωση του πρωταθλήματος και την ενσωμάτωση του Oriundi στην Εθνική Ιταλίας, η συγχώνευση των ομάδων επηρέασαν το ποδόσφαιρο στη Γένοβα. Με τη Genoa να ενοχλείται από το γεγονός ότι αναγκάστηκε να Ιταλικοποιήσει το όνομά της σε Genova 1893 Circolo del Calcio, άλλες δύο ομάδες της Γένοβας, η Andrea Doria και η Sampierdarense είχαν περισσότερους λόγους να θυσιαστούν αφού εμφανίστηκαν απρόθυμοι να συγχωνευθούν στα τέλη της σεζόν 1926/27 από τις φασιστικές αρχές υπό την ονομασία La Dominante.

Η αναγκαστική συγχώνευση από τη κυβέρνηση του Mussolini υποτίθεται θα μετρίαζε τις αντιπαλότητες της πόλης με την ίδρυση ενός κυρίαρχου πανευρωπαϊκού συλλόγου από τη Γένοβα και θα εξασφαλίσει τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό πόλεων να αγωνίζονται στο Εθνικό πρωτάθλημα. Παρά τις καλύτερες προσπάθειες των φασιστικών αρχών, η La Dominante απείχε πολύ από την κυριαρχία και η συγχώνευση κρίθηκε σύντομη παρά την περαιτέρω συγχώνευση με άλλη μια τοπική ομάδα το 1930 για να βελτιώσει τις επιδόσεις της. Μετά από αυτές τις άσχημες εμφανίσεις της La Dominante και αργότερα της Liguria όπως έγινε γνωστή μετά τη δεύτερη συγχώνευση, η ομάδα διαλύθηκε και οι Andrea Doria και Sampierdarense επανήλθαν τελικά και αμφότερες αγωνίστηκα στη Serie A μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου .

Η επίδραση του Mussolini στο ποδόσφαιρο στη Γένοβα δεν περιορίστηκε μόνο στη γέννηση της La Dominante, καθώς επίσης ενεπλάκη άμεσα στην απομάκρυνση του πρώην προπονητή της Genoa William Garbutt. Ο Garbutt γύρισε στη Genoa για να προσπαθήσει να βοηθήσει τους Rossoblu από την πτώση τους μετά τη δεκαετία του ‘20 το 1937. Η Genoa ανέβηκε στη τρίτη θέση της Serie A στην πρώτη του σεζόν μετά την επιστροφή του στο σύλλογο. Ωστόσο η δεύτερη θητεία του διακόπηκε σύντομα μιας και εξορίστηκε πίσω στη Βρετανία.

Μετά το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου επανήλθε για μια τρίτη θητεία στη Genoa πριν επιστρέψει για τελευταία φορά στην Αγγλία. Ενώ ο θάνατός του έμεινε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητος στην πατρίδα του, κάθε Ιταλική εφημερίδα τυπούσε γενναιόδωρα λόγια και όλη η χώρα βυθίστηκε σε βαθύ πένθος. 

Την ίδια χρονιά με την τελευταία επιστροφή του William Garbutt, η Sampierdarense συγχωνεύθηκε με δύο ακόμα τοπικούς συλλόγους, τη Corniglianese και τη Rivarolese. Στις 12 Αυγούστου 1946 οι Andrea Doria και Sampierdarenese συγχωνεύθηκαν και πάλι για να δημιουργηθεί η Unione Calcio Sampdoria όπως γνωρίζουμε σήμερα. Για να αποδειχθεί η συγχώνευση ίση και για τους δύο προηγούμενους συλλόγους, σχεδιάστηκε μια καινούργια φανέλα ποδοσφαίρου ταιριάζοντας τις μπλε φανέλες της Andrea Doria με τη σύναξη του ερυθρόλευκου και του μαύρου της Sampierdarenese. Οι οπαδοί των Rossoblu χλεύασαν τον πολύχρωμο συνδυασμό των αντιπάλων τους περιγράφοντας τους συμπολίτες τους ως “ciclisti”, τον Ιταλικό όρο για τους ποδηλάτες. Από την πλευρά τους μόνο μια φανέλα ποδηλάτη θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσες πολλές αποχρώσεις.

Θεωρήθηκε ότι αυτός ο σχηματισμός θα ήταν δύσκολος μετά την επίδραση που παρουσίασε η προηγούμενη προσπάθεια, όμως τα κατάφεραν αυτή τη φορά αναμφισβήτητα με το γεγονός ότι ο Mussolini δεν ενεπλάκη πλέον. Τον ίδιο μήνα της συγχώνευσης ο νέος σύλλογος μεταφέρθηκε στο μερίδιο του σπιτιού των Rossoblu: το Stadio Luigi Ferraris.

Το Marassi όπως είναι γνωστό όταν παίζουν στην έδρα τους έχει σαφώς Αγγλικό χαρακτήρα με τέσσερις κόκκινους πύργους να στέκονται ψηλά σε κάθε γωνία και με τις κερκίδες να είναι κοντά στον αγωνιστικό χώρο. Στην πραγματικότητα, τα πλάνα της Preston North End για ένα ανακατασκευασμένο Deepdale εμπνεύστηκαν από το μοναδικό σχεδιασμό του Stadio Luigi Ferraris στα τέλη της δεκαετίας του ‘90.

 

Τα δύο σύνολα οπαδών της Genoa και της Sampdoria στρέφονται προς τα δυο άκρα του γηπέδου, με τη Gradinata Nord και τη Gradinata Sud να προσφέρουν τις καρδιές των αντίστοιχων συλλόγων. Οι αντίστοιχες Gradinata μοιάζουν με μια πτήση βημάτων που μοιάζει πιο πολύ με τη κερκίδα ενός Αγγλικού σταδίου παρά με μια ορθόδοξη Ιταλική Curva. Στο εναρκτήριο αγώνα μεταξύ των δύο ομάδων οι οπαδοί της Sampdoria στη Gradinata Sud πανηγύρισαν τη μεγάλη νίκη με 3-0 επί των γειτόνων τους.

Ενώ και οι δύο ομάδες δεν κατάφεραν να διεκδικήσουν σταθερά το Scudetto από την ίδρυση της Sampdoria (πέρα από το μοναδικό πρωτάθλημα των Blucerchiati το 1991), οι συναντήσεις στο Derby della Lanterna δεν στερούνται συνέπειας ή σημασίας. Με τη πάροδο των ετών το Derby della Lanterna οδήγησε άμεσα και έμμεσα στον υποβιβασμό. Η Sampdoria έριξε τη Genoa το 1951 και το 2003 και οι Rossoblu πήραν την εκδίκηση τους το 1977 και το 2011. Παράλληλα με το τελευταίο περιστασιακό ντέρμπι του 1973, οι δύο ομάδες χρειάζονταν τη νίκη για να γλιτώσουν από τον υποβιβασμό, μόνο για να έρθουν ισόπαλες και να πέσουν και οι δύο στη Serie B.

Όσο σημαντικοί ήταν αυτοί οι πρώτοι αγώνες σε τοπικό επίπεδο, το ντέρμπι δεν απογειώθηκε πραγματικά στη χερσόνησο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 όταν και οι δύο σύλλογοι πετούσαν ψηλά στη Serie A και φώτιζαν το calcio. Τη δεκαετία του '80, οι Ιταλοί οπαδοί μπορούσαν να κάνουν ότι θέλουν στα γήπεδα και αυτό οδήγησε σε κάποιες εκκεντρικές σκηνές στη Gradinata Sud της Sampdoria. Ο ιδρυτής των Bluerchiati Ultras Claudio Bosotin πήρε μια μαϊμού στο Stadio Luigi Ferraris και τη φόρεσε μια φανέλα των Rossoblu, ώστε να συμβολίσει τη τεμπελιά και το στυλ περπατήματος του Βραζιλιάνου ποδοσφαιριστή της Genoa Eloi.

Το 1990 η Genoa συναντήθηκε με τη Sampdoria στη Serie Α δεκατρία χρόνια από τότε που νίκησαν τα “νέα αγόρια” στη πόλη. Οι Blucerchiati βρίσκονταν στην κορυφή της Serie A και έπαιζαν “εντός” εκείνη τη μέρα δίνοντάς τους την πλειοψηφία της υποστήριξης. Ένα αμβισβητούμενο πέναλτι για τη Sampdoria ακύρωσε το προβάδισμα των Rossoblu με το γκολ του αρχηγού τους Stefano Eranio, που έμοιαζε να σκουπίζει κάθε ελπίδα μιας αναστάτωσης. Στη συνέχεια όμως η Genoa πήρε τη νίκη χάρη σε ένα τέρμα από το Βραζιλιάνο αριστερό Branco. Ένας γνωστός σπεσιαλίστας στα φάουλ (όπως ο Διεθνής διάδοχος του Roberto Carlos), και ύστερα από μια εκτέλεση ενός φάουλ από τα 25 μέτρα έστειλε τη μπάλα στα δίχτυα της Sampdoria και οδήγησε τη Gradinata Nord σε έκσταση.

Την επόμενη μέρα η σκηνή του τέρματος αναπαράχθηκε σε αμέτρητες χριστουγεννιάτικες κάρτες για τους οπαδούς της Genoa ώστε να τις στείλουν στους αντίστοιχους της Sampdoria. Μια παράδοση την οποία υποστηρίζουν και οι δύο ομάδες οπαδών αν ο αγώνας πέσει κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου.

Το 2011 με τίποτα να καθορίζεται στο τελευταίο παιχνίδι της χρονιάς κατά της Cesena, οι οπαδοί των Rossoblu αποφάσισαν να απολαύσουν τον υποβιβασμό των γειτόνων τους. Μια πεντάλεπτη σιωπή κρατήθηκε κατά τη διάρκεια του αγώνα για να σηματοδοτήσει το “θάνατο της Samp” και αργότερα μια δυναμική πορεία κηδείας 30.000 οπαδών που κουβαλούσαν ένα φέρετρο ντυμένο στα χρώματα των “Blucerchiati” μέσα στη πόλη.

Ωστόσο αυτό που ξεχωρίζει στη συγκεκριμένη αντιπαλότητα είναι ότι ενώ άλλα ντέρμπι χαρακτηρίζονται συχνά από βία και εχθρότητα, το Derby della Lanterna είναι μια παθιασμένη, πιστή και σε μεγάλο βαθμό φιλική οικογενειακή υπόθεση.