Τουρκία: Η Göztepe και το μακρύ της ταξίδι προς τη κορυφή

Δημήτρης Βαρσάνης


Ο Semih Şentürk είναι γνωστός στην Τουρκία ως "Ναυαγοσώστης".

Ένα ιδιαίτερα γνωστό παράδειγμα για τα γκολ του στα τέλη του αγώνα ήρθε στα προημιτελικά του Euro 2008 εναντίον της Κροατίας, όπου έστειλε το παιχνίδι στα πέναλτι στα τελευταία δευτερόλεπτα όπου εκεί πήρε τη πρόκριση η χώρα του. Εννέα χρόνια μετά από αυτό το κατόρθωμα, τον περασμένο Ιούνιο είχε άλλη μια ευκαιρία να επανεμφανίσει το ψευδώνυμό του.

Η ημερομηνία είναι 4 Ιουνίου 2017 και προχωράει για να βαρέσει το πέναλτι για την Eskişehirspor στο τελικό των πλέι-οφ της 1. Lig κόντρα στη Göztepe. Ο 34χρονος αποφασίζει να το σουτάρει στη μέση όμως δυστυχώς γι 'αυτόν αποκρούεται. Τώρα η Göztepe έχει τώρα την ευκαιρία να κερδίσει στα πέναλτι και να τελειώσει μια 14χρονη εξορία μακριά από την κορυφαία κατηγορία. Η ευθύνη πέφτει στους ώμους του Sinan Özkan, ο οποίος προχωράει ψύχραιμα και στέλνει τη μπάλα στη δεξιά γωνία του τέρματος.

Ο αντίπαλος τερματοφύλακας Ruud Boffin πέφτει σωστά και ακουμπά τη μπάλα όμως εκείνη καταλήγει στα δίχτυα. Ένα πανδαιμόνιο αρχίζει από τους παίκτες και τους οπαδούς, μερικοί από τους οποίους μπαίνουν στον αγωνιστικό χώρο για να πανηγυρίσουν. Οι φωτοβολίδες φεύγουν σαν μια πυρκαγιά δασικής έκτασης και χιλιάδες χαρούμενα δάκρυα είναι αδύνατο να σβήσουν μια τέτοια έκρηξη συναισθημάτων. Αυτό το κλαμπ τα έχει δει όλα, έπεσε πολύ χαμηλά φτάνοντας μέχρι τη πέμπτη κατηγορία και σχεδόν εξαφανίστηκε εντελώς όμως τα κατάφερε. Η Göztepe είναι πίσω εκεί όπου ανήκει.

Ιστορικά είναι ένας από τους μεγαλύτερους συλλόγους της Τουρκίας. Η Göztepe προέρχεται από τη δυτική πόλη της Σμύρνης, ένας παραθαλάσσιος οικισμός που είναι ο τρίτος μεγαλύτερος της χώρας. Ιδρύθηκε το 1925 και κατέκτησε το μοναδικό τίτλο πρωταθλήματος της πριν το πρωτάθλημα γίνει επαγγελματικό το 1951. Απόλαυσαν μια χρυσή περίοδο τη δεκαετία του ‘60 υπό την καθοδήγηση του Adnan Süvari, όπου ένα ρόστερ με πολλούς Διεθνείς βοήθησε τη Göztepe να κοντράρει τους παραδοσιακούς γίγαντες της Κωνσταντινούπολης για τιμητικές διακρίσεις.

Ένας ποδοσφαιριστής με μερική απασχόληση και μάλιστα εργάτης σε μύλο μαλλιού τη δεκαετία του ‘50, ο Süvari ταξίδεψε στο Λονδίνο με εντολή του αφεντικού του για να περάσει τρεισήμισι χρόνια σπουδάζοντας μηχανική κλωστοϋφαντουργίας. Χρησιμοποίησε τα καλοκαίρια του στην Αγγλία για να πάρει μια πολύτιμη εμπειρία προπονητικής, η οποία την έφερε πίσω στη Τουρκία το 1960 όταν ο πρώην σχολικός του φίλος και τότε πρόεδρος της Karşıyaka Şelçuk Yaşar τον προσκάλεσε να γίνει προπονητής της ομάδας του. Έφυγε από την ομάδα τον Οκτώβριο του 1960, διασχίζοντας τα σύνορα της Σμύρνης για να πάει στη Göztepe του αδερφού του Sebahattin, ο οποίος διατελούσε πρόεδρος.

Ο Süvari ήταν ένας πραγματικός καινοτόμος, αναλύοντας βίντεο από άλλες επιτυχημένες ομάδες και υλοποιώντας κομμάτια του παιχνιδιού τους στη Göztepe. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδωσε στη Βραζιλία που πήρε το Παγκόσμιο Κύπελλο το 1962, με τη χρήση του χώρου και της θέσης να παίζει καθοριστικό ρόλο. Πραγματοποίησε μία από τις πρώτες χρήσεις του 4-3-3 ως σχηματισμό με έμφαση στις γρήγορες αντεπιθέσεις. Ακόμα υιοθέτησε την ανορθόδοξη προσέγγιση της ομοιότητας του ποδοσφαίρου με το μπάσκετ, με την πρώτη του προετοιμασία στο σύλλογο να περιλαμβάνει παίκτες που πετούσαν μπάλες μεταξύ τους αναζητώντας χώρο.

Άλλο ένα κεντρικό σημείο της επιτυχίας της Göztepe ήταν η πολιτική της χρήσης ντόπιων παικτών, με όλους εκτός τριών από το ρόστερ κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου να προέρχονται από την ακαδημία. Ο Gürsel Aksel ήταν ο ηγέτης, γνωστός ως «Μεγάλος αρχηγός» χάρη στις ηγετικές του ικανότητες και το φαινομενικό του σκοράρισμα. Μια τρανή απόδειξη για τις ικανότητες του Süvari είναι ότι στη πρώτη χρονιά που δούλεψε μαζί του, ο μέσος σχεδόν διπλασίασε τα τέρματα του από τη προηγούμενη σεζόν. Ακόμη, ήσσονος σημασίας κρίθηκε ο επιθετικός Fevzi Zemzem, ο οποίος εξακολουθεί να είναι ο ρέκορνταμ όλων των εποχών του συλλόγου με 185 γκολ και ο μόνος παίκτης της Göztepe που ανακηρύχθηκε πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος.

Μέχρι σε εκείνο το σημείο τα ταλέντα του Süvari για το χτίσιμο της ομάδας δεν πέρασαν απαρατήρητα και το 1967 διορίστηκε αφεντικό της Εθνικής Τουρκίας παράλληλα με τα καθήκοντά του σε συλλογικό επίπεδο. Το πρώτο απτό πράγμα για την ομάδα γνωστή ως Efsane Göztepe (θρυλική Göztepe) ήρθε τη σεζόν 1968/69 όταν κατέκτησε το κύπελλο νικώντας με 2-1 τη Galatasaray. Στο πρώτο ματς νίκησε 1-0 με τον Ertan Öznur πριν υποστεί την ήττα με το ίδιο σκορ στην Κωνσταντινούπολη από τον Ahmet Čelović, με τον Nihat Yayöz να σκοράρει στη παράταση για να παραδώσει το τρόπαιο στη Göztepe. Στο πρωτάθλημα ποτέ δεν διεκδίκησαν πραγματικά τον τίτλο, αν και απόλαυσε μια άνευ προηγουμένου περίοδο συνέπειας με μόνο ένα τερματισμό κάτω από τη πεντάδα σε οκτώ συνεχόμενες χρονιές.

Αυτό σήμαινε τη συμμετοχή τους σε Ευρωπαϊκές διοργανώσεις, ενώ ο σύλλογος πραγματοποίησε μια πολύ καλή πορεία στο Κύπελλο Διεθνών Εκθέσεων (ο προάγγελος του κυπέλλου UEFA) το 1969. Σε μια εκστρατεία που χαρακτηρίστηκε από πολλές ιδιαιτερότητες ( συμπεριλαμβανομένου μιας πρόκρισης στο πρώτο γύρο επί της Marseille χάρη σε ένα ρίξιμο κέρματος και περνώντας από τα προημιτελικά άνευ αγώνα επειδή το Hamburg αποσύρθηκε) η Göztepe έγραψε ιστορία. Παρά το γεγονός ότι έχασε με το βαρύ 8-1 από την Ουγγρική Újpest στα ημιτελικά, έγινε ο πρώτος Τουρκικός σύλλογος που έφτασε έως αυτό το στάδιο σε μια Ευρωπαϊκή διοργάνωση για κάτι που είναι ακόμα εξαιρετικά περήφανοι.

Ανεξαρτήτως της ήττας η Göztepe διατήρησε το εγχώριο κύπελλο με μια εμπνευσμένη ανατροπή επί της Eskişehirspor. Αυτό σήμαινε ότι πήρε αυτόματα τη πρόκριση στο Κύπελλο Κυπελλούχων όπου έφτασε μέχρι τα προημιτελικά περνώντας την Union Luxembourg και τη Cardiff City πριν χάσει με 2-0 από τη Roma. Την επόμενη σεζόν αποκλείστηκε στο δεύτερο γύρο μένοντας έξω από τη φιναλίστ της προηγούμενης χρονιάς Gornik Zabrze. Εν τω μεταξύ μια ήττα στα πέναλτι από τη Bursaspor στα ημιτελικά του Κυπέλλου το 1971 δεν της επέτρεψε να διεκδικήσει άλλη μια έξοδο σε μια Ευρωπαϊκή διοργάνωση.

Σε εκείνο το στάδιο ωστόσο, η χρυσή γενιά άρχισε να γερνάει και η Göztepe άρχισε να πέφτει στο πρωτάθλημα. Ο Süvari αποχώρησε από το σύλλογο το 1971 μετά τον θάνατο του Sebahattin, με τον Gürsel και τον Zemzem να φεύγουν το 1972 και το 1973 αντίστοιχα πριν από τον υποβιβασμό της την τελευταία αγωνιστική της σεζόν το 1977. Επανήλθε με τη πρώτη προσπάθεια και ύστερα από δύο αδιάφορες χρονιές βρέθηκε στη δεύτερη κατηγορία, παρόλο που ανέβηκε ξανά τη σεζόν 1980/81.

Ο προτελευταίος αγώνας εκείνης της σεζόν δεν ήταν παρά ένα ντέρμπι της Σμύρνης ενάντια στη Karsiyaka, με τις δύο ομάδες να κοντράρονται άμεσα για το προβιβασμό. Περισσότεροι από 80.000 οπαδοί - ένα παγκόσμιο ρεκόρ για μια αναμέτρηση χαμηλών κατηγοριών - παρευρέθηκαν στο İzmir Atatürk Stadium για να σημαδέψει μια λευκή ισοπαλία πριν μια νίκη τη τελευταία αγωνιστική στείλει τη Göztepe στη κορυφαία κατηγορία στη θέση της KSK. Στη συνέχεια ο Süvari επέστρεψε ως προπονητής για μια μόνο χρονιά - όπως έκανε και τη σεζόν 1974/75 - αν και δεν μπόρεσε να τη κρατήσει. Έπειτα θα περάσει πολύς χρόνος για να επιστρέψει η Göztepe.

Τελικά επανήλθε στη Süper Lig τη σεζόν 1999/2000, αν και όπως και νωρίτερα τελείωσε με υποβιβασμό και μετά από λίγα χρόνια ως “ασανσέρ”, η Göztepe υποβιβάστηκε για τελευταία φορά το 2003. Αυτό σηματοδότησε μια κάθοδο στην άβυσσο με τον ιδιοκτήτη Dinç Bilgin να συλλαμβάνεται για κατηγορίες διαφθοράς και το σύλλογο να κατάσχεται από τη TMSF. Ένας κυβερνητικός οργανισμός που δημιουργήθηκε με τις προθέσεις να περιορίσει τις σκιερές συναλλαγές, ο σύλλογος έγινε ιδιοκτησία της TMSF με αντάλλαγμα τα χρέη του Bilgin. Αυτό έφερε τη Göztepe σε ένα σωρό οικονομικών προβλημάτων με τρεις ακόμα υποβιβασμούς στις επόμενες τέσσερις χρονιές τοποθετώντας τους στη πέμπτη κατηγορία.

Οι οπαδοί παρέμειναν πιστοί όμως με τους αγώνες κατά τη διάρκεια αυτής της μοναδικής σεζόν στο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο να προσελκύει τακτικά μεγαλύτερα νούμερα θεατών από πολλά παιχνίδια στη Süper Lig. Η απόδραση από αυτό το επίπεδο προήλθε μόνο χάρη στη συγχώνευση με την Aliağa Belediyespor της τέταρτης κατηγορίας, καθώς στον αγωνιστικό χώρο η Göztepe έχασε με 7-6 στα πέναλτι στον τελικό των πλέι - οφ από τη Ayazağaspor. Στη συνέχεια επέστρεψε στη τρίτη κατηγορία κατακτώντας το πρωτάθλημα. Μια κατηγορία που συμπτωματικά λέγεται TFF Second League, με το σύλλογο να αγοράζεται από τη TMSF το 2010.

Αυτό συνέπεσε με την επιστροφή στη δεύτερη κατηγορία την επόμενη σεζόν αν και υποβιβάστηκε πάλι το 2013. Μια ανάληψη 9 εκατομμυρίων δολαρίων από τον μεγιστάνα ενέργειας Mehmet Sepil το 2014 σήμαινε πρόσθετους πόρους, που οδήγησαν στην επιστροφή στην 1. Lig το 2015 και αφού επιβίωσε τη πρώτη χρονιά η Göztepe άρχισε τη σεζόν 2016/17 με θετικό τρόπο.

Όντας κοντά στις θέσεις του προβιβασμού σε όλη την σεζόν υπό την καθοδήγηση του Okan Buruk, ο πρώην διεθνής μέσος απολύθηκε τον Μάρτιο ύστερα από τρεις διαδοχικές ήττες που έθεσαν το σύλλογο 10 πόντους πίσω από τη πρωτοπόρο Yeni Malatyaspor. Στη θέση του ήρθε ο πολύπειρος Yılmaz Vural, ο οποίος στη 33η του δουλειά κατεύθυνε τη Göztepe στα πλέι-οφ.

Μετά την άνετη επικράτηση επί της Boluspor στα ημιτελικά, φάνηκε ότι το όνειρο θα έμεινε ανεκμετάλλευτο στο τελικό. Μετά από ένα πρώτο ημίχρονο που καθυστέρησε για 17 λεπτά λόγω των κροτίδων που πετάχτηκαν στον αγωνιστικό χώρο, ένα γκολ από τον Chikeluba Ofoedu στο 54’ έδωσε στην Eskişehirspor το προβάδισμα. Μέσα στην απελπισία του ο Vural έριξε τα πάντα στον αγωνιστικό χώρο πετώντας τρεις επιθετικούς στα τελευταία πέντε λεπτά. Στις καθυστερήσεις ξεπληρώθηκε με τον Adis Jahović να ισοφαρίζει με μια προβολή και να στέλνει τον αγώνα στη παράταση. Μετά από μισή ώρα χωρίς να αλλάζει τίποτα η Göztepe κέρδισε με 3-2 στα πέναλτι.

Πίσω στη Süper Lig για πρώτη φορά ύστερα από 14 χρόνια και όντας ο πρώτος εκπρόσωπος της Σμύρνης στη κορυφαία κατηγορία από το 2011, οι οπαδοί αγωνιούσαν πώς θα έπαιζαν. Η επέκταση του συμβολαίου δεν συμφωνήθηκε με το Vural και ο βοηθός της Beşiktaş Tamer Tuna πήρε τη θέση του. Διαθέτει μια σειρά από καθιερωμένους νεοσύλλεκτους με εμπειρία Champions League στα πρόσωπα των Adama Traoré, Beto και Yoan Gouffran σε συνδυασμό με τις κολώνες της Süper Lig όπως ο Óscar Scarione, ο Sabri Sarıoğlu και ο Selçuk Şahin.

Ο Beto είναι αναμφισβήτητα ο καλύτερος τερματοφύλακας στη Süper Lig αυτή τη σεζόν αποκρούοντας  τρία πέναλτι και διατηρώντας ανέπαφη την εστία του σε έξι περιπτώσεις, ενώ ο André Castro διακρίθηκε στη θέση του δεκαριού. Η επίδοση του Jahovic - ο οποίος έχει μετακομίσει πλέον στη Konyaspor - ήταν επίσης πολύ σημαντική με το Σκοπιανό επιθετικό να βάζει 14 γκολ στο ντεμπούτο του στη πρώτη κατηγορία για τη Göz Göz.

Παρά το γεγονός ότι έζησε μια ταραχώδης περίοδο 10 ετών, αυτή η πτώση ενίσχυσε το πάθος των οπαδών. Κάθε χρόνο στις 14 Ιουνίου και στα γενέθλια του συλλόγου, χιλιάδες υποστηρικτές της Göztepe φτάνουν στο παράκτιο μέτωπο για να ανάψουν καπνογόνα και πυροτεχνήματα σε μια αξιοθαύμαστη παρουσίαση. Μεταξύ αυτών τραγουδούν τον İsyan Marşi (τον Ύμνο της Επανάστασης) που έχει γίνει το κομμάτι της αξιοσημείωτης επιστροφής τους.

Ως σύλλογος η Göztepe ήταν πάντα ασυνήθιστη και ορμητική και χάρη σε ένα τοπικό “ναυαγοσώστη”, είναι πάλι πίσω για να πετύχει ξανά στη μεγάλη σκηνή.