Η μάχη του Φλερύ ή πως ένας Υπουργός άμυνας είναι χρήσιμος!

Ο Γάλλος στρατηγός Ζορντάν στο Φλερύ με τον «Δυναμικό» να υπερίπταται του πεδίου μάχης στο βάθος. Οι πληροφορίες και η γενικότερη προσφορά του αεροστατικού σώματος δεν εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα απο την στρατιωτική ηγεσία της Γαλλίας.(Πινακοθήκη των Μαχών, Παλάτι των Βερσαλλιών)

Πρόλογος
Ο δρόμος προς την κόλαση είναι γεμάτος από καλές προθέσεις, λέει μια παροιμία και δεν υπάρχει καλύτερη περίπτωση που ισχύει αυτή από την περίπτωση που επιβεβαιώνεται αυτή η φράση απο την έκβαση του Πόλεμου του Πρώτου Συνασπισμού. Ενός πολέμου μεταξύ της Γαλλίας της Α’ γαλλικής δημοκρατίας, που γεννήθηκε από την γαλλική επανάσταση το 1789, από την μία και, των μοναρχιών της Μεγάλης Βρετανίας, Αυστρίας και Πρωσίας από την άλλη.

Με ασαφείς στρατηγικούς στόχους αλλά και με ιδιοτελείς επιδιώξεις, οι χώρες μέλη του αντιγαλλικού συνασπισμού θα ξεκινήσουν έναν πόλεμο με την Γαλλία, θέλοντας αρχικά, να σώσουν και να  επαναφέρουν στην εξουσία τον έκπτωτο και περιορισμένο από το σύνταγμα Λουδοβίκο 16ο. Έτσι θα εισβάλουν το 1792 αλλά μετά την μάχη του Βαλμύ θα αποχωρήσουν άπραγες και θα αφήσουν τον Λουδοβίκο να οδηγηθεί στην Γκιλοτίνα.

Μετά την εκτέλεσή του, οι Ευρωπαίοι μονάρχες, περισσότερο για αντίποινα, αποφάσισαν να εισβάλουν εκ νέου. Oι ασαφές στρατηγικές επιδιώξεις τους, οι διαφορετικές πολιτικές στοχεύσεις  αλλά και  ένας ...απομηχανής υπουργός πολέμου με νέες ιδέες περί τα στρατιωτικά, θα δώσει την νίκη στους Γάλλους. Ειδικότερα,  με την νίκη των Γάλλων στη  μάχη του Φλερύ θα επιτρέψει την πρώτη κατάκτηση ξένου εδάφους απο τους επαναστάτες.

Η Συνάντηση του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Αυστρίας) Λεοπόλδου του 2ου (αριστερά) και του Φρειδερίκου Γουλιέλμου του 2ου της Πρωσίας στο Πιλνιτς της Σαξονίας με θέμα την γαλλική επανάσταση και η αντιμετώπισή της. Η διακήρυξη αυτής της συνάντησης ήθελε να προστατεύσει τον Λουδοβίκο 16ο αλλα έγινε η αφορμή έναρξης του  πόλεμου του πρώτου συνασπισμού.

Η Γαλλία της Επανάστασης, η φυγή ενός βασιλιά και η εμπλοκή των μοναρχών της Ευρώπης

Η Γαλλία μετά απο ένα χρόνο επανάστασης έχει ένα πολίτευμα μείγμα συνταγματικής μοναρχίας και κοινοβουλίου Στο εσωτερικό, μέχρι στιγμής κυριαρχούν, στην πολιτική σκηνή της επανάστασης, οι μετριοπαθείς φωνές. Ο πάλαι ποτέ απόλυτος μονάρχης της χώρας, Λουδοβίκος 16ος έχει αποδεχτεί, με το ζόρι η αλήθεια είναι, το πρώτο σύνταγμα της χώρας, ενώ παράλληλα, στο παρασκήνιο, οι  Ιακωβίνοι σχεδιάζουν πως να κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά στην χώρα. Επίσης, σχεδιάζουν πώς να εκδιώξουν πλήρως  το βασιλιά ριζοσπαστικοποιώντας την πολιτική ατζέντα. Στο εξωτερικό η Γαλλία αντιμετωπίζει μόνο την καχυποψία και την έχθρα από τις υπόλοιπες μοναρχίες της Ευρώπης. 

Οι μονάρχες που κυβερνούν τα υπόλοιπα μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη, φοβούνται έντονα μία πιθανή εξαγωγή της  και στις δικές τους χώρες αλλά επίσης και μια γενικότερη ριζοσπαστικοποίησή της ίδιας της επανάστασης στην Γαλλία,  η οποία θα έθετε σε κίνδυνο την ζωή του Λουδοβίκου και ολόκληρης της βασιλικής οικογένειας καθώς και την ειρήνη και την σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Έχοντας απέναντί τους κάτι πρωτόγνωρο για την μέχρι τότε ευρωπαϊκή ιστορία, οι μονάρχες κρατούν μια στάση παρατήρησης των εντός της Γαλλίας γεγονότων, αποφεύγοντας να δημιουργήσουν θέμα με τους Γάλλους επαναστάτες, φοβούμενοι πως κάτι τέτοιο,  θεωρηθεί εμπλοκή των ξένων στα εσωτερικά της Γαλλίας και λειτουργήσει αρνητικά για την εγκλωβισμένη βασιλική οικογένεια. Όμως, κατα μια ειρωνεία της ιστορίας, ο ίδιος ο Λουδοβίκος θα ξεκινήσει ένα ντόμινο εξελίξεων που θα τον οδηγήσουν, τον ίδιο και την οικογένειά του στην γκιλοτίνα και την χώρα του στα χέρια των ριζοσπαστών και του πολέμου.

Στις αρχές Ιουνίου του 1791, η πολιτική πορεία της καριέρας του πολίτη πλέον Λουί Καπέ είναι μη αναστρέψιμη. Μετά τον θάνατο του κόμη Μιραμπώ το χάσμα μεταξύ του ίδιου και των επαναστατών ήταν αγεφύρωτο. Ο Λουδοβίκος  εσφαλμένα πίστευε ότι το μεταρρυθμιστικό και ανατρεπτικό ρεύμα που ξεκίνησε το 1789 σε όλη την Γαλλία, οφείλονταν σε μια μειοψηφία ριζοσπαστών οι οποίοι δεν είχαν μεγάλη λαϊκή απήχηση, ενώ αντίθετα, ο κόσμος ήθελε να επανέλθουν τα πράγματα στα προ του 1789 πεπραγμένα. Έτσι από την πρώτη μέρα σύνταξης του πρώτου γαλλικού συντάγματος το 1791, ο Λουδοβίκος έκανε το πάν για να το περιορίσει και να βάζει βέτο σε κάθε απόφαση του πρώτου γαλλικού κοινοβουλίου, κερδίζοντας επάξια τον ειρωνικό τίτλο «ο κύριος Βέτο». Βλέποντας όμως ότι παλεύοντας παρασκηνιακά, δεν θα είναι εφικτό να επιστρέψει στην εξουσία, ο συνταγματικός Γάλλος μονάρχης αποφασίζει πως πρέπει να ξεκινήσει ένα κίνημα αντεπανάστασης.  

Παρασυρόμενος από της συμβουλές του κόμη Φερσέν αλλά και του κουνιάδου του και αυτοκράτορα της Αυστρίας Λεοπόλδου του 2ου,  για βέβαιη συνδρομή της Αυστρίας σε προσπάθεια παλινόρθωσης του, σχεδιάζει να φύγει από το Παρίσι με στόχο είτε να κατευθυνθεί σε μια συνοριακή οχυρή πόλη της Γαλλίας, πολλοί αναφέρουν οτι είχε επιλέξει την Μοντμεντή, με σκοπό να συγκεντρώσει εκεί φιλομοναρχικούς και αναλόγως της κατάστασης που θα διαμορφωνόταν  να ξεκινήσει αντεπαναστατικό ένοπλο αγώνα κατά του Παρισιού ή να προσφύγει για ενίσχυση σε κάποια αυλή του εξωτερικού, όποτε με την στρατιωτική βοήθεια των εμιγκρέδων και των ξένων μοναρχών να επιστρέψει στο Παρίσι ώς ο «αγαπημένος» απόλυτος μονάρχης των Γάλλων. 

Μετά απο πολλές παλινωδίες, καθυστερήσεις και αναβολές, που οφείλονταν κυρίως στην ανασφάλεια και την αναβλητικότητα του ίδιου του Λουδοβίκου. Με ψεύτικο όνομα και με φτωχική αμφίεση, ένα απόγευμα τις  21ης Ιουνίου 1791 ο ίδιος, η Μαρία Αντουανέτα, τα παιδιά τους και μαζί με τρεις σωματοφύλακες και έναν υπηρέτη, δραπετεύουν από το Παρίσι. Η επαναστατική πολιτοφυλακή ανακαλύπτει την φυγή τους μόλις την επόμενη μέρα το μεσημέρι και ξεκινούν ένα πρωτοφανές ανθρωποκυνηγητό, όπου οι πρώην υπήκοοι να κυνηγούν ως φυγά, τον τέως βασιλιά τους! Τελικά τους εντοπίζουν στην Βαχέν και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στο Παρίσι. Οι μετριοπαθείς  δεν θέλησαν να δώσουν συνέχεια στο θέμα και άφησαν να εννοηθεί ότι ο βασιλιάς απήχθη από ξένους πράκτορες. Όμως, όπως έγινε εμφανές από τις αντιδράσεις του κόσμου κατά την επιστροφή του Λουδοβίκου στο Παρίσι, με αυτή του την απόπειρα κατάφερε να απομονωθεί ουσιαστικά από την κοινωνία. Για πολλούς μέχρι την ημέρα της δραπέτευσις του, ήταν ένας καλών προθέσεων βασιλιάς τον οποίο η επανάσταση έπρεπε να του δώσει χρόνο να προσαρμοστεί Ουσιαστικά, αυτή η λαϊκή πεποίθηση παρέτεινε τον χρόνο ζωής της γαλλικής μοναρχίας. Μετά από την απόπειρα φυγής του, ο Λουδοβίκος φαινόταν πλέον, σαν ένας αριβίστας, ο οποίος  είναι διατεθειμένος να συνεργαστεί ακόμα και με τον εχθρό για να ανέβει στην εξουσία. 

Η επιστροφή ενός αντιλαικού πλέον Βασιλιά, όπως απεικονίστηκε σε γραβούρα του  Jean-Louis Prieur

Οι άλλες μοναρχίες της Ευρώπης εξέτασαν με ανησυχία τις νέες εξελίξεις στη Γαλλία και μελέτησαν το ενδεχόμενο αν πρέπει να παρεμβαίνουν πιο δυναμικά, είτε για να στηρίξουν τον Λουδοβίκο είτε για να εκμεταλλευτούν το χάος στη Γαλλία προς όφελός τους. Ο  πρωτεργάτης για την εφαρμογή μιας πιο δυναμικής αντιμετώπισης της γαλλικής επανάστασης από τις ευρωπαϊκές μοναρχίες ήταν λογικό, ο αδελφός της Μαρίας Αντουανέτας, ο Αυστριακός αυτοκράτορας Λεοπόλδος ο 2ος. Επιφυλακτικός από την αρχή για τους σκοπούς της επανάστασης και φοβούμενος για το μέλλων της αδελφής του και του κουνιάδου του, και μετά τον κατ οίκον περιορισμό τους στο παλάτι του Κεραμικού, έγινε ολοένα και περισσότερο εχθρικός καθώς γινόταν σαφές οτι η επανάσταση οδεύει όλο και περισσότερο στην ριζοσπαστικοποίηση Σε αυτό ο αυστριακός αυτοκράτορας δεν θα έχει άδικο. 

Η αποτυχημένη  απόπειρα φυγής του βασιλιά θα επιτρέψει πολλούς ριζοσπάστες, όπως οι Ροβεσπιέρος και Δαντών, να προωθήσουν μια πιο ριζοσπαστική κατεύθυνση στην επανάσταση και ακόμα να θέσουν το ζήτημα της οριστικής κατάργησης της μοναρχίας υπό οποιαδήποτε μορφή. Έτσι όταν την 1η Οκτωβρίου 1791 συστάθηκε η νομοθετική συνέλευση αυτή η εχθρότητα αλλά και η ριζοσπαστικοποίηση έγινε εμφανής. Πλέον την κυριαρχία είχαν οι ριζοσπάστες Ιακωβίνοι.

 Όμως παρ 'όλα αυτά, εξακολουθούσε να ελπίζει και να αποφεύγει την ιδέα του πόλεμου όπως και οι υπόλοιποι μονάρχες. Χαρακτηριστικό που συνηγορεί σε αυτή την θέση είναι οι αντιδράσεις των μεγάλων μοναρχιών στο περιστατικό της απόπειρας διαφυγής του Λουδοβίκου και της υποχρεωτικής επιστροφής του. Η Ρωσία, μέσω του πρέσβη της ανακοίνωσε, ουδέν σχόλιον για το θέμα, η Αγγλία και η Πρωσία έδιναν τις φιλικές τους γνώμες μόνο,  Αυστρία και Ισπανία δήλωσαν μεν την φιλειρηνική τους διάθεση αλλά από την άλλη δε, εξέφρασαν την άποψή τους για το θέμα της κράτησης του Λουδοβίκου χωρίς να υπεισέλθουν σε περαιτέρω ανάλυση ή σκωπτικό σχολιασμό, η Ολλανδία, τα Ιταλικά κράτη και η Ελβετία εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για το ευτυχές τέλος του όλου περιστατικού 

Υπό αυτές τις συνθήκες, συναντιέται λοιπόν με τον βασιλιά Φρειδερίκο Γουλιέλμο της Πρωσίας τον Αύγουστο 1791 στο Πίλνιτσ της Σαξονίας, κοντά στην Δρέσδη, για να μιλήσουν γύρω από την  γαλλική επανάσταση και να εξετάσουν το τι να πράξουν για να αντιμετωπίσουν τους ριζοσπάστες επαναστάτες αλλά και συγχρόνως να προστατεύσουν την βασιλική οικογένεια. 

Ο Λεοπόλδος βρέθηκε σε μια αρκετά αδιέξοδη κατάσταση. Από την μία έπρεπε να κάνει κάτι για να βοηθήσει την αδελφή του και τον κουνιάδο του χωρίς να τραβήξει στα άκρα τα πράγματα και να γίνει πόλεμος με την Γαλλία  καθώς, ούτε ο Φρειδερίκος ήταν διατεθειμένος για κάτι τέτοιο αλλά και καμία ουσιαστικά μεγάλη μοναρχία. Από την άλλη όμως, έπρεπε να ικανοποιήσει το αίτημα των εμιγκρέδων οι οποίοι πίεζαν τις αυλές και ιδιαίτερα την δική του, να αντιμετωπίσουν με στρατιωτικά μέσα τους επαναστάτες και να επαναφέρουν δια της λόγχης την βασιλική νομιμότητα στην Γαλλία. 

Το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης οδήγησε στην διακήρυξη του Πιλνιτς, όπως έγινε γνωστή, λίγες μέρες αργότερα. Μια εν θερμό προσωπική αντίδραση του Λεοπόλδου παρά μια καθαρά υπολογισμένη πολιτικά απόφαση. Πρακτικά μέσω αυτής ήθελε περισσότερο να δείξει το ενδιαφέρον του για την αδελφή και τον κουνιάδο του και να προειδοποιήσει τους Γάλλους επαναστάτες οτι οποιαδήποτε ταπείνωση ή σωματική βλάβη στα μέλη της βασιλικής οικογένειας θα είχε διεθνής επιπτώσεις, χωρίς να αποκλείεται η χρήση στρατιωτικής βίας. Κάτι το οποίο ήξερε και ο ίδιος οτι δεν ήταν διατεθειμένη καμία από τις υπόλοιπες μεγάλες μοναρχίες της Ευρώπης να προχωρήσει . Για αυτό και στο τελικό κείμενο υπάρχει η αναφορά οτι κήρυξη πολέμου θα υπάρξει όταν και μόνο όταν οι υπόλοιπες μεγάλες δυνάμεις προχωρήσουν σε πόλεμο με την Γαλλία.

Στις 27 Αυγούστου 1791, το τελικό κείμενο της διακήρυξης κοινοποιείται στις γαλλικές αρχές. Οι εμιγκρέδες και ο Λουδοβίκος από την πλευρά τους, είδαν την συγκεκριμένη διακήρυξη ως μια επιτυχία τους στην πίεση που ασκούσαν στις ευρωπαϊκές αυλές για μια στρατιωτική λύση εναντίων της επανάστασης. Οι Γάλλοι επαναστάτες  και ειδικά οι Ιακωβίνοι στο Παρίσι όμως, την  θεωρούσαν σαν μια επίδειξη δύναμης των ξένων μοναρχιών και μια προσπάθεια εμπλοκής τους στα εσωτερικά της χώρας με στόχο να υπονομεύσουν την κυριαρχία της Γαλλίας. Άλλωστε, εκτός από τις ιδεολογικές διαφορές μεταξύ της Γαλλίας και των μοναρχικών δυνάμεων της Ευρώπης, υπήρχαν ανοιχτά θέματα  σχετικά με την κατάσταση των αυστριακών και γαλλικών κτήσεων στην Αλσατία, την αυστριακή κατοχή στις Κάτω Χώρες καθώς και διάφορες εδαφικές διεκδικήσεις  με τα γερμανικά κρατίδια και ιδίως με την Πρωσία Επίσης, υπήρχε έντονη ανησυχία των μελών της Εθνικής Συνέλευσης για την δράση των εξόριστων ευγενών  στο εξωτερικό εναντίων της γαλλικής επανάστασης. 

Οι ιακωβίνοι από την μεριά τους είδαν στην συγκεκριμένη διακήρυξη και ως μια καλή ευκαιρία  να ξεκαθαρίσουν μια και καλή με το θέμα της μοναρχίας και να διαδώσουν τα ιδανικά της επανάστασης στο εξωτερικό αλλά και να εδραιωθούν μέσω της τρομοκρατίας κατά του εσωτερικού εχθρού στην εξουσία  Κάνοντας λοιπόν έκκληση στα όπλα και υπέρ της προστασίας της πατρίδας από τον εξωτερικό και τον εσωτερικό εχθρό, η συντακτική συνέλευση αλλά και με την επικύρωση του ίδιου του Λουδοβικου που επίσημα ακόμα είναι συνταγματικός άρχοντας της χώρας, κηρύσσουν επιστράτευση και πόλεμο κατά τη Αυστρίας στις 20 Απριλίου 1792. Έτσι ξεκίνησαν οι πόλεμοι του πρώτου συνασπισμού.

Η Γαλλία κλυδωνίζεται αλλα δεν βυθίζεται

Πόλεμοι του πρώτου συνασπισμού είναι μια περίοδος μαχών που θα κρατήσουν  από το 1792 - 1795 και διεξήχθησαν μεταξύ της Γαλλίας από την μία και της Αυστρίας και Πρωσίας από την άλλη μαζί με την Μεγάλη Βρετανία και την Ισπανία, οι οποίοι προστέθηκαν στο αντιγαλλικό στρατόπεδο μετά την εκτέλεση του Λουδοβίκου ΙΣΤ.. Οι Γάλλοι επαναστάτες στο πρώτο έτος του πολέμου, έπρεπε να αντιμετωπίσουν τους Πρώσους και τους Αυστριακούς στρατιώτες που πλησίαζαν τα σύνορα της Γαλλίας από την μεριά του Ρήνου και των Κάτω Χωρών και οι οποίοι πίστευαν πως μέσα σε 6 εβδομάδες το πολύ θα έφταναν στο Παρίσι. Από την μεριά τους οι Γάλλοι κατάφεραν, με την καθολική στρατολόγηση που εφάρμοσαν, να συγκεντρώσουν ένα στράτευμα περίπου 220.000 ανδρών. Αυτός ο αριθμός έδωσε την ελπίδα στον Ντυμουριέ, υπουργό εξωτερικών και αρχιστράτηγο των γαλλικών δυνάμεων, να εφαρμόσει μια επιθετική στρατηγική   κατα του αντιπάλου συνασπισμού. 

Ο Γάλλος Στρατηγός Ντυμουριέ

Με στόχο  να επιτεθεί στις αυστριακές κτήσεις του Βελγίου και έπειτα κατά της Ολλανδίας, ο Ντυμουριέ σχεδιάζει να  ξεκινήσει με 10.000 στρατιώτες προς την Λιέγη και της Βρυξέλλες και από εκεί αφού καταλάβει το σημερινό Βέλγιο, να ενισχυθεί με άλλες 40.000 στρατιώτες και να προχωρήσει στην κατάκτηση και της Ολλανδίας.  Παράλληλα, ο Μπιζόν με 10.000 άνδρες θα κινούνταν προς την Μονς για να τραβήξει προς το μέρος του όσο το δυνατόν περισσότερες εχθρικές δυνάμεις μπορούσε. Το σχέδιο ήταν αρκετά τολμηρό αν αναλογιστεί κανείς την κατάσταση του γαλλικού επαναστατικού στρατού, δείχνει και τον ενθουσιασμό  που υπήρχε στις τάξεις των Γάλλων. Όμως το σχέδιο δεν θα ευοδωθεί καθώς κατά τα πρώτα στάδια εφαρμογής του θα κάνουν την εμφάνισή τους τα αποτελέσματα της αποδιοργάνωσης που έχει οδηγηθεί ο γαλλικός στρατός λόγω της γαλλικής επανάστασης με αποτέλεσμα να εμφανιστούν έντονα σημάδια ανυπακοής και λιποταξίας μεταξύ στρατιωτών και αξιωματικών. 

Οι Γάλλοι δεν προλαβαίνουν να καταπολεμήσουν αυτά τα έντονα προβλήματα που ταλάνιζαν το στράτευμα, καθώς στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου, Πρώσοι και Αυστριακοί, υπό τον Δούκα του Μπράουνσβαϊκ εισβάλουν στην Γαλλία. Πριν όμως εισβάλει, ο Δούκας θεωρώντας σίγουρη την νίκη του ή και να θέλοντας να δείξει  ότι στόχος του δεν ήταν η πλήρης κατάκτηση της Γαλλίας άλλα η επαναφορά της νομιμότητας εκδίδει το περίφημο Μανιφέστο του Μπράουνσβαϊκ, το οποίο συνέταξε ο Λουί Ζοσέφ ντε Μπορτό, διοικητής του σώματος των Γάλλων εμιγκρέδων που πήραν μέρος στην εισβολή με το μέρος της Αυστρίας. Στο μανιφέστο δηλωνόταν καθαρά πως εάν η γαλλική βασιλική οικογένεια δεν υποστεί καμια είδους βλάβη, τότε οι Σύμμαχοι δεν θα έβλαπταν τους Γάλλους αμάχους και δεν θα προχωρούσαν σε λεηλασίες άλλα, αν διαπράττονταν βαναυσότητες ή πράξεις ταπείνωσης της γαλλικής βασιλικής οικογένειας, οι σύμμαχοι θα έκαιγαν  το Παρίσι. Αν και πολλοί ιστορικοί πλέον αμφισβητούν ότι το συγκεκριμένο μανιφέστο έπαιξε κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στις εξελίξεις, το σίγουρο πάντως είναι ότι μετά την δημοσίευσή του ένα ένοπλο μαινόμενο πλήθος εισβάλει στις 10 Αυγούστου στο Παλάτι του Κεραμεικού, σκοτώνει την φρουρά του βασιλιά και οδηγεί τον ίδιο και τα μέλη της οικογένειάς του στην φυλακή του Τεμπλώ. Από εκεί ο Λουδοβίκος και η οικογένεια του θα έβγαιναν μόνο για να οδηγηθούν στην Γκιλοτίνα.

Τελικά και αφού το κείμενο της διακήρυξης απορρίφθηκε αλλα και διακωμωδήθηκε έντονα από τους Γάλλους, ο συνασπισμένος αυστριακός και πρωσικός στρατός περνά τα γαλλικά σύνορα στις 19 Αυγούστου 1792. Μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου είχαν ήδη καταλάβει τις πόλεις Λογκβύ και Βερντέν και ο Δούκας κατευθυνόταν προς το Παρίσι, που φαινόταν οτι ήταν θέμα χρόνου να πέσει. Για αυτό τον λόγο ο Ντυμουριέ και ο Καλλερμαν διατάχθηκαν να κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να σταματήσουν αυτή την λαίλαπα. Μετά από διάφορες τακτικές κινήσεις των δύο αντιπάλων θα λάβει χώρα στις 20 Σεπτεμβρίου 1792 η μάχη το Βαλμύ, μια τακτική νίκη των δύο Γάλλων στρατηγών, η οποία ήταν αρκετή για να αναγκάσει τον Δούκα του Μπράντσβικ να εγκαταλείψει την Γαλλία. Αυτή ήταν η ευκαιρία για τους Γάλλους να αντεπιτεθούν και αυτό έκαναν. Μέχρι τον Οκτώβριο, στο μέτωπο του Ρήνου, οι Γάλλοι θα φτάσουν μέχρι την Φραγκφούρτη

Το Μανιφέστο του Μπράουνσβαϊκ, όπως το αντιμετώπισε η γαλλική κοινή γνώμη!

Ο Ντυμουριέ δεν ξέχασε τα σχέδιά του να εισβάλει στις Κάτω Χώρες. Έτσι, αφού απωθούν τους Αυστριακούς από την Λιλ, με περίπου 40.000 στρατιώτες θα τους νικήσει  στην μάχη της Ζεμάπέ στις 6 Νοεμβρίου. Επιτρέποντας στους Γάλλους να μεταφέρουν έως τις Βρυξέλλες και  την Αμβέρσα τις ιδέες της επανάστασης. Έτσι τελειώνει το 1792. Με τους Γάλλους να έχουν καταφέρει από τα πρόθυρα τις διάλυσης, χάρις στον ενθουσιασμό τους και με το επιθετικό τους πνεύμα, να ελέγχουν πλέον  μια έκταση που πιάνει απο την Φραγκφούρτη μέχρι την Αμβέρσα. όμως τίποτα δεν έχει τελειώσει. Ήταν μόνο ο πρώτος γύρος και οι Σύμμαχοι δεν είπαν την τελευταία τους λέξη.

Η αλήθεια είναι πως ο καθένας θα μπορούσε να υποθέσει πως μια τέτοια ανατροπή θα οδηγούσε στον τερματισμό του πολέμου και θα οδηγούσε αναγκαστικά τις υπόλοιπες μοναρχίες να συνδιαλλαγούν με την Γαλλία. Αυτο φαίνεται λογικό να το υποθέσει κανείς αλλά μια νίκη πολλές φορές τυφλώνει. Έτσι οι Ιακωβίνοι, τυφλωμένοι από την απρόσμενη αυτή νίκη τους παίρνουν μια αρκετά επιπόλαιη απόφαση. Δικάζουν και απαγχονίζουν τον Λουδοβίκο 16ο στις 21 Ιανουαρίου 1793. Αυτό το σκληρό γεγονός θα αναγκάσει τους υπόλοιπους μονάρχες, απρόθυμα, να συνασπιστούν με την Αυστρία και την Πρωσία και να εμπλακούν στρατιωτικά κατά της Γαλλίας. 

Η εκτέλεση του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ Οι Γάλλοι πέταξαν ενα κομμένο κεφάλι στα πόδια της Ευρώπης και η Ευρώπη αντέδρασε μουδιασμένα

Η Μεγάλη Βρετανία χαρακτηριστικά έδιωξε τον Γάλλο πρέσβη από το Λονδίνο ενώ η Ολλανδία, η οποία κρατούσε μέχρι τότε ουδέτερη στάση, πήγε ανοιχτά προς στο αντιγαλλικό στρατόπεδο. Μετά από αυτές τις ενέργειες, η Γαλλία κηρύσσει πόλεμο σε Ολλανδία και Μεγάλη Βρετανία. Ενώ τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους η Ισπανία και η Πορτογαλία ακολουθούν τον ίδιο δρόμο με τους Άγγλους και τους Ολλανδους κατά των Γάλλων, ανοίγοντας έτσι ένα νέο μέτωπο στα Πυρηναία. Οι Βρετανοί στήριξαν οικονομικά τον συνασπισμό και αποστέλλουν στρατιωτική αποστολή 20.000 στρατιωτών, υπό την ηγεσία του Δούκα της Υόρκης, στην Ολλανδία. Όλη η στρατιωτική δύναμη των συμμάχων τέθηκε υπό την ηγεσία του Δούκα του Σαξομβούργου, αν και έγινε αντιληπτό από την αρχή ότι η αγγλική αποστολή είχε δική της ξεχωριστή ατζέντα που υπαγορευόταν από το Λονδίνο. 

Μετά την νίκη του στην μάχη της Ζεμάπ και την κατάληψη της περιοχής του σημερινού Βελγίου,, ο Γάλλος στρατηγός Ντυμουριέ αποφασίζει να συνεχίσει την πορεία του ακόμα βορειότερα επιδιώκοντας να καταλάβει το βασίλειο της Ολλανδίας καταφέροντας  ένα καίριο πλήγμα στον αντιγαλλικό συνασπισμό κλείνοντας νικηφόρα για τους Γάλλους το μέτωπο της Φλάνδρας. Στις 16 Φεβρουαρίου 1793, ο Ντυμουριέ με την γαλλική στρατιά του βορρά θα κινηθεί απο την Αμβέρσα προς την ολλανδική πόλη του Μπραμπάντ και από εκεί θα προχωρήσει προς την Μπρεντα όπου οι αδύναμες ολλανδικές δυνάμεις το εγκαταλείπουν Από εκεί θα κατευθυνθεί  προς το Ντορντρεχτ. Εκείνη την στιγμή όμως αποβιβάζονται στο Χόλεβιστραους, οι πρώτες βρετανικές ενισχύσεις υπό τον δούκα της Υόρκης και οιι Αυστριακοί ενισχύωνται με 39.000 υπό τον Δούκα του Σαξομβούργου. 

Με αυτές τις ενισχύσεις οι σύμμαχοι περνούν τον ποταμό Ρουρ και αντεπιτίθενται Αρχικά, απωθούν τους Γάλλους από την Αιτχοβεν και τους αναγκάζουν να υποχωρήσουν πίσω στα σημερινά βελγο-ολλανδικά σύνορα, μετά την ήττα του Ντυμουριέ στις μάχες Νεερβιντεν και και Λουβαίν από τον συνασπισμένο βρετανικό, αυστριακό και ολλανδικό στρατό τον Μάιο, ο Γάλλος στρατηγός εγκαταλείπει κάθε ιδέα για συνέχιση της εκστρατείας για την κατάληψη της Ολλανδίας. Την ίδια περίοδο, ο δεχόταν πίεση νοτιότερα και από τους αυστριακούς του Δούκα του Σαξομβούργου και επίσης πλέον οι Γάλλοι αντιμετώπιζαν ήττες και στο μέτωπο του Ρήνου και στο μέτωπο των Πυρηναίων από τους Ισπανούς.

Οι σύμμαχοι δεν εκμεταλλεύτηκαν αποτελεσματικά αυτή την πίεση που αντιμετώπιζε η Γαλλία σε όλα τα μέτωπα καθώς ο Δούκας του Μπράνουνσβικ, διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στο μέτωπο του Ρήνο καθώς και ο Δούκας του Σαξομβούργου, διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στο μέτωπο της Φλάνδρας, αναμένουν περαιτέρω ενισχύσεις για να προχωρήσουν σε περαιτέρω επιθετικές ενέργειες και  θεωρούν πως μετά από την απώλεια της πρωτοβουλίας των κινήσεων από τους Γάλλους στο μέτωπο της Φλάνδρας θα ήταν εφικτή μια διπλωματική λύση. Ενίσχυση αυτής της πεποίθησης του στρατηγού, έδωσε και ο ίδιος ο  Ντυμουριέ. 

Ο Γάλλος στρατηγός μετά την ήττα του και βλέποντας να επίκειται συμμαχική έφοδος στο Βέλγιο, αποφάσισε αυτοβούλως να έρθει σε συνεννόηση με τους συμμάχους ώστε να πραγματοποιήσει πραξικόπημα στο Παρίσι κατά των Ιακωβίνων και να φέρει ξανά σε ισχύ το σύνταγμα του 1789. Το πραξικόπημα όμως απέτυχε και ο ίδιος αυτομόλησε στην Αυστρία Το σχέδιο της πολιτικής επίλυσης δεν προχώρησε καθώς δεν έβρισκε σύμφωνες και τις κυβερνήσεις των εμπλεκομένων συμμαχικών στρατών. Οι σύμμαχοι δεν άδραξαν την ευκαιρία να επιτεθούν κατά του διαλυμένου γαλλικού στρατού πάρα μόνο χτίζουν οχυρώσεις έξω από τα γαλλικά σύνορα.

Πέραν των ηττών στα σύνορα μέσα σε αυτόν τον χρόνο οι Γάλλοι θα αντιμετωπίσουν και την επανάσταση της Βανδέας. Αγροτικοί πληθυσμοί μην αντέχοντας την υψηλή φορολογία άλλα και της συνεχής επιστράτευσης των νέων εξαγριώνονται και επαναστατούν από τον Μάρτιο μέχρι τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Μαζί τους πηγαίνουν και μερικοί εναπομείναντες μοναρχικοί. Η Γαλλία βάλλεται από παντού και όλα δείχνουν ότι η πτώση είναι κοντά, είναι όμως;

Η ιδιοτέλεια των μοναρχιών και ο Λαζάρ Καρνό

Μετά απο μια σύσκεψη του συμμαχικού επιτελείου στην Αμβέρσα, αποφασίστηκε πως αντί να επιτεθούν μαζικά κατά του Παρισιού, μια θέση που υποστήριζε κυρίως ο Δούκας του Σαξομβούργου, οι Βρετανοί θα προχωρούσαν προς την Δουνκέρκη. Μια απόφαση, κυρίως  πολιτικής υφής που κατά κύριο λόγο οφειλόταν στην πολιτική πίεση του Λονδίνου, το οποίο έβαζε πρώτιστα και πάνω από όλα τα αγγλικά συμφέροντα. Έτσι, με μισή καρδιά, οι Αυστριακοί του Δούκα θα κατευθύνονταν προς την Κοντέ και την Βελανσιέ και έπειτα θα υποστήριζαν τον Δούκα της Υόρκης που θα βρισκόταν στην Δουνκέρκη για την περαιτέρω προώθησή τους προς το Παρίσι Αυτή όμως η περίπλοκη στρατηγική θα τους κοστίσει πολύτιμο χρόνο τον οποίο θα εκμεταλλευτεί απόλυτα ένας μηχανικός - μαθηματικός ο οποίος και θα οργανώσει τον γαλλικό στρατό αλλα και την νίκη των γαλλικών όπλων. Έτσι, με 90.000 Αυστριακούς ο Δούκα του Σαξομβούργου πλησιάζει στην Βελασιέν ενώ ο Δούκας της Υόρκης μετά την νίκη του στην μάχη του Φαράς, φτάνει και πολιορκεί την Δουνκέρκη. 

Τον Αύγουστο του 1793 εκλέγεται στην θέση του υπουργού πολέμου της επιτροπής κοινής σωτηρίας ένας μαθηματικός - πολιτικός μηχανικός, ο Λαζαρ Καρνό, ο οποίος ουσιαστικά μεταρρύθμισε και αναδιοργάνωσε το γαλλικό στράτευμα. Ο Καρνό εκμεταλλεύτηκε με το παραπάνω τον μικρό αλλα πολύτιμο χρόνο που του προσέφεραν οι σύμμαχοι. 

Η πορεία των στρατηγών  Πίκερου και Ζορντάν για την κατάκτηση των Κάτω Χωρών την περίοδο 1794-1795

Αναδιοργάνωσε τις τακτικές και την λειτουργία του γαλλικού στρατού με στόχο την εφαρμογή ενός επιθετικού σχεδίου, παρόμοιο αυτό του Ντυμουριέ. Ο Καρνό σκόπευε να αποκόψει τις ενισχύσεις και τις προμήθειες που πηγαίναν στα συμμαχικά στρατεύματα του μετώπου του Ρήνου με την επακανατάληψη του Βελγίου και της οριστικής κατάληξης της Ολλανδίας κάτι που θα υποχρέωνε τους συμμάχους σε συνολική αναδίπλωση σε όλα τα μέτωπα και θα επέτρεπε την Γαλλία να συνάψει συνθήκη ειρήνης με ορισμένες από αυτές τις χώρες. 

Έτσι, αποστέλλει γρήγορα προς την Δουνκέρκη τον στρατηγό Χουτζαρντ με 40.000 άνδρες κατά του Δούκα της Υόρκης, ο οποίος πολιορκεί την Δουνκέρκη. Κατα την μάχη του Χόνσχουτ στις 8 Σεπτεμβρίου απωθεί τους Βρετανούς προς το Βέλγιο Ο στρατηγός Χουτζαρντ συνέχισε την κίνησή του προς τις δυτικές Φλάνδρες, όπου στην μάχη του Μενίν (13 Σεπτεμβρίου 1793) κατανικά με 13.000 άνδρες, 30.000 Ολλανδούς του Πρίγκιπα της Οράγης, Γουλιέλμου. Όμως στις 15 του ίδιου μήνα, θα δεχτεί επίθεση από τους αυστριακούς του στρατηγού Μπολιέ και θα ηττηθεί ΄χάνοντας το Μενιν και υποχωρώντας πίσω στην Δουνκέρκη. Αυτή του η ήττα όμως θα είναι και η τελευταία του, καθώς θα συλληφθεί στις 22 Σεπτεμβρίου και θα  εκτελεστεί ως προδότης στις 16 Νοεμβρίου.

Παρα την ήττα ο Καρνό δεν θεώρησε πως το σχέδιά του βρισκόταν σε κίνδυνο, πάρα το ότι δεχόταν έντονες επικρίσεις. Τον στρατηγό Χουτζαρντ τον αντικαθιστά ο στρατηγός  Ζορντάν, τον οποίο διατάζει να κατευθυνθεί προς το Μωμπέζ το οποίο το πολιορκούσαν οι συμμαχικές δυνάμεις υπό τον Δούκα του Σαξομβούργου. Παρουσία του Καρνό στην μάχη, ο Ζορντάν εφάρμοσε πλευρικές επιθέσεις κατά των δυνάμεων του Δούκα καταφέρνοντας να τους εκδιώξει από την Μωμπέζ και να τους αναγκάσει να υποχωρήσουν προς το Βέλγιο Αυτή η νίκη ήταν μια επιβράβευση των τακτικών που εφάρμοσε στο στράτευμα ο νέος υπουργός πολέμου καθώς και μια απάντηση στους επικριτές του επιθετικού σχεδίου του, οτι μια επιθετική τακτική κατά των συμμάχων είναι όχι μόνο εφικτή αλλα και νικηφόρα.

Παίρνοντας φτερά από την απελευθέρωση της Μωμπέζ, ο Καρνό σχεδιάζει να θέσει σε πλήρη εφαρμογή το σχέδιό του για κατάληψη των Κάτω Χωρών. Έτσι θα  επιτεθεί στους συμμάχους που βρίσκονται στο Βέλγιο σε δύο κατευθύνσεις Έχοντας ως πρώτο στόχο την κατάληψη της πόλης του Σαρλερουά, Θα ξεκινήσει μια εκστρατεία στις Φλάνδρες υπο τους στρατηγούς Πικερου στον παραλιακό τομέα των Φλάνδρων  με στόχο να προσελκύσει όσο το δυνατό περισσότερα στρατεύματα των συμμάχων ενώ, η νότια  δύναμη υπό τον στρατηγό Ζορντάν θα κινηθεί προς κατάληψη του Σαρλερουά. Οι δύο στρατιές αναλόγως της τακτικής κατάστασης θα συνενωθούν στην Αμβέρσα ή στις Βρυξέλλες για να συνεχίσουν κατά της Ολλανδίας.

Λαζάρ Καρνό, 13 Μαΐου 1753 – 2 Αυγούστου1823. Μαθηματικός, πολιτικός, μηχανικός και ο οραματιστής της νίκης. Οι δικές του επεμβάσεις στον γαλλικό στρατό θα δώσουν στην Γαλλία την πρώτη της μεγάλη νίκη και κατάκτηση εκτός γαλλικού εδάφους. 

Απο την μεριά τους οι σύμμαχοι,  βλέποντας να επαναλαμβάνεται ξανά το 1792 αποφάσισαν να βγουν και αυτοί στην επίθεση. Σκοπός τους ήταν η στήριξη των στρατηγικών σημείων που κατείχαν στην περιοχή της Φλάνδρας ώστε να αποτραπεί οποιανδήποτε γαλλική επίθεση και κυρίως η καταστροφή της γαλλικής στρατιάς του Πικερού που την θεωρούσαν πιο επίφοβη καθώς τον Ζορντάν τον εμπόδιζε ο ποταμός Σαμπραί.. Οι Γάλλοι στο συγκεκριμένο μέτωπο ήταν περίπου 200.000 στρατιώτες απέναντι σε περίπου 100.000 συμμάχους. Μετά από διάφορες συνοριακές αψιμαχίες τον Απρίλιο του 1794, ο Πίκερου ξεκινάει την επίθεσή του και καταφέρνει στην μάχη του Μουσκρών να καταλάβει την Κόρτρικ και την Μενίν. Στην μάχη της Τουρναί, 22 Μαΐου 1794, όμως οι σύμμαχοι καταφέρνουν να τον σταματήσουν, αν και αρχικά ο Πικερου τους είχε νικήσει την πρώτη μέρα της μάχης. Ενώ φαίνονταν πως η γαλλική επίθεση στην Φλάνδρα οδηγείτο σε αδιέξοδο έγινε κάτι που θα αποβεί μοιραίο.

 Ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος της Αυστρίας αποφασίζει να μετακινήσει στην Πολωνία ισχυρές δυνάμεις από το μέτωπο της Φλάνδρας ώστε να αντιμετωπίσει διάφορες διενέξεις που έχει με τους Πρώσσους στις εκεί εδαφικές τους διεκδικήσεις Βλέποντας την μείωση των Αυστριακών απέναντί του, ο Πίκερου αποφασίζει την επανέναρξη των επιθετικών του κινήσεων στις Ιούνιο με αποτέλεσμα την παράδοση της πόλης του Υπρ.  Ο Δούκας του Σαξομβούργκ εκείνη την περίοδο, θεωρώντας σταθεροποιημένο το μετωπο απέναντι από τον Πίκερου,  συγκεντρώνει δυνάμεις στη Σαμπραί για να υποχρεώσει τον Ζορντάν σε υποχώρηση,  αφήνοντας να αντιμετωπίσουν τον Πίκερου τον Δούκα της Υόρκης και τον στρατηγό  Κλερφοτ. Η ορμητικότητα του Πίκερου όμως,  θα οδηγήσει σε υποχώρηση τον Κλερφοτ προς την Γάνδη και τον Δούκα της Υόρκης  προς το Σχέλντ. Την ίδια στιγμή, ο Ζορντάν στο νότο αποφασίζει να διαβεί τον ποταμό Σαμπραι και να κατευθυνθεί προς το Σαρελρουά, πάρα το ότι στις 24 Μαΐου οι Αυστριακοί του Κανιτσ καταφέρνουν να τον συγκρατήσουν, αντιλαμβανόμενος αυτή την φορά και αυτός την μείωση των Αυστριακών ξεκινά την επίθεσή του. 

Ο Δούκας του Σαξομβούργου  αποφασίζει να τον σταματήσει πριν φτάσει στο Σαρλερουά. Έτσι φτάνουμε στην μάχη του Φλερύ. Στην μάχη που θα κρίνει το μέλλον των κάτω χωρών.

χάρτης της εποχής με την διάταξη των αντίπαλων στρατευμάτων

Η Μάχη του Φλερύς

Ο  Ζορντάν  προσπάθησε τέσσερις φορές να περάσει  τον ποταμό Σαμπραι. Τελικά τα καταφέρνει στις 18 Ιουνίου 1794. Αμέσως οι Γάλλοι με 70.000 πεζούς, 12.000 ιππείς και 100 πυροβόλα, πολιορκούν το Σαρλερουά και στις 25 Ιουνίου υποχρεώνουν την φρουρά του να παραδοθεί. Αυτό όμως δεν το γνωρίζει ο Δούκας του Σαξομβούργου, ο οποίος με 52.000 Αυστριακούς και Ολλανδούς πεζούς, 14.000 ιππείς και 111 πυροβόλα, καταφθάνει την επομένη μέρα, πιστεύοντας οτι η φρουρά των 2.800 Αυστριακών της πόλης ακόμα ανθίσταται. Έτσι Γάλλοι και Αυστριακοί παρατάσσονται για μάχη, λίγο πιο βόρεια από την πόλη, στην περιοχή του Φλερύ. 

Ο Ζορνταν τοποθέτησε τον στρατό του με στόχο να προστατεύσει το Σαρλερουά έχοντας στο κέντρο την πόλη και στην πλάτη του τον ποταμό Σαμπραί  ενισχύοντας τη θέση του με οχυρωματικές εργασίες. Στο άκρο αριστερό της γαλλικής παράταξης τάχθηκε ο στρατηγός Ντοριέ έχοντας στα αριστερά και πίσω του  τον ποταμό. Δεξιά του ήταν ο στρατηγός  Μοντάν, ο οποίος τάχθηκε στην πόλη Τραζνί, βορειοδυτικά του Σαρλερουά. Στα δεξιά του ήταν ο στρατηγός Αντουαν Μορλό, στην πόλη Κοσλί, βόρεια του Σαρλερουά. Δίπλα του ήταν ο στρατηγός Ζαν Εττιέν Σαπιονε καλύπτοντας την πόλη του Επινί, δίπλα του, τάχθηκε ο στρατηγός Λεφεβρ.  κοντά στην πόλη Λομπουσάρ,  στα νοτιοανατολικά του Σαρλερουά. Τέλος, το γαλλικό δεξιό  ήταν υπο τις διαταγές του στρατηγού Φρανσουά Σεβερί Μαρσώ, ο οποίος ήταν τοποθετημένος μπροστά από το άλσος  του Κόπιο. Ενώ, δύο μεραρχίες υπο τους στρατηγούς Ζαν Πατίστ Κλεμπέρ και Ατρί τέθηκαν ως εφεδρεία με στόχο να καλύψουν σε περίπτωση ανάγκης όποιον τομέα της γαλλικής παράταξης αντιμετώπιζε πρόβλημα.

Από την μεριά τους, οι Αυστριακοί παρατάχθηκαν σε πέντε φάλαγγες με στόχο να επιτεθούν σε ολόκληρη την γαλλική παράταξη. Έτσι, την αρχή θα έκανε ο Ολλανδός πρίγκηπας της Οράγης, Γουλιέλμος, ο οποίος θα χτυπούσε τις θέσεις των Ντοριέ και Μοντάν. Αριστερά του θα επιχειρούσε o στρατηγός Κοσντάνοβιτσ, ο οποίος θα έπληττε τον Μορλό , στη συνέχεια o στρατηγός Βον Κούνιτς, θα αντιμετώπιζε τον Σαμπιονέ . Στα αριστερά των συμμάχων  ήταν ο αρχιδούκας Τσαρλς, ο στόχος του οποίου ήταν ο Λεφεβρ, και τέλος, στην άκρη της δεξιάς πλευράς των συμμάχων ήταν ο στρατηγός Βον Μπουλιώ, ο οποίος θα αντιμετώπιζε τον Mαρσώ

Η επίθεση των συμμάχων ξεκίνησε στις 26 Ιουνίου και η μάχη θα διαρκέσει όλη την ημέρα. 

Τα κύρια προβλήματα από τις συμμαχικές επιθέσεις στις γαλλικές γραμμές εμφανίστηκαν από την αριστερή και τη δεξιά πλευρά των γαλλικών γραμμών. Στα αριστερά ο Πρίγκιπας της Οραγης υποχρέωσε τους Ντοριέ και Μοντάν  να υποχωρήσουν προς το Σαμπρέ. Ο Ζορντάν απάντησε στέλνοντας προς ενίσχυσή τους τον Κλεμπέρr, ο οποίος αποκατέστησε το μέτωπο και με αντεπιθέσεις κατάφερε να απωθήσει στις αρχικές τους θέσεις τους Αυστριακούς. Μάλιστα κατά την διάρκεια αυτής της φάσης της μάχης Αυστριακοί στρατιώτες έφτασαν στα τείχη του Σαρλερουά  και ανακάλυψαν ότι η πόλη είχε ήδη παραδοθεί στους Γάλλους.

Στη γαλλική δεξιά πτέρυγα, τα τμήματα του Μαρσώ αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν από τις θέσεις τους από την πίεση του  στρατηγού Μπουλιώ και άρχισαν να κατευθύνονται προς τη ποταμό Σαμπρ. Ο Λεφεβρ κατάφερε να αποκαταστήσει το εκεί μέτωπο  στέλνοντας ενισχύσεις στα δεξιά του, αλλά αυτό επέτρεψε στους Αυστριακούς να καταλάβουν το Λαμπουσατ. Σε απάντηση ο Ζορντάν απέστειλε τον Ατρ και το χωριό επανακαταλήφθηκε.

Στο κέντρο ο Μορλό κατάφερε να κρατήσει όλη την ημέρα τον στρατηγό Βόν Γκοσντάνοβιτς, αλλά σε κάποιο σημείο ο Σαμπιονε  ήταν στα πρόθυρα να υποχωρήσει και να απωλέσθη η Επινί. Για άλλη μια φορά οι γαλλικές εφεδρείες  ήταν αυτές που έσωσαν την κατάσταση και σε εκείνη την θέση  το μέτωπο  αποκαταστάθηκε Μετά από δεκαπέντε ώρες συνεχούς μάχης, οι Γάλλοι κατάφεραν να κρατήσουν τις θέσεις τους και με αντεπιθέσεις να ωθούν προς τα πίσω τους Αυστριακούς χωρίς όμως να μπορέσουν να δημιουργήσουν κάποιο άλλο πρόβλημα στην παράταξή τους , ενώ οι Αυστριακοί εκτός από το να  καταλαμβάνουν διάφορες θέσεις των Γάλλων και να προσπαθούν να φτάσουν έως το Σαρλερουά, μέχρι που έμαθαν ότι καταλήφθηκε, δεν πραγματοποίησαν κάποια άλλη ενέργεια κατά των Γάλλων. 

Οι Γάλλοι από την μεριά τους είχαν σταθεροποιήσει βέβαια το μέτωπό τους αλλά είχαν εμπλέξει όλες τους τις εφεδρείες τους και δεν υπήρχε περίπτωση άφιξης νέων γαλλικών ενισχύσεων από πουθενά. Το μόνο που θα χάριζε νίκη στους Αυστριακούς ήταν να πιέσουν εκ νέου  το γαλλικό αριστερό πλευρό. Σε περίπτωση κατάρρευσης του γαλλικού αριστερού πλευρού οι Γάλλοι θα αποκόπτονταν αβοήθητοι, καθώς μόνο από εκεί υπήρχε μια γέφυρα που τους συνέδεε με την γαλλική ακτή του ποταμού Σαμπραί, με αποτέλεσμα να επιλέξουν ανάμεσα στο να εξοντωθούν υπερασπιζόμενοι την τιμή της γαλλικής δημοκρατίας ή να αιχμαλωτιστούν. 

Ότι και να επέλεγαν εκείνη την στιγμή οι Γάλλοι, το σίγουρο για τους Αυστριακούς θα ήταν ότι τότε  θα γλίτωναν με τον Ζορντάν και στην συνέχεια θα έδιναν ολη τους την προσοχή και την δύναμή τους κατά του Πίκερου, ο οποίος θα έπρεπε να επιλέξει και αυτός, ανάμεσα στην υποχώρηση και στην γκιλοτίνα ή τον ηρωικό θάνατο στο πεδίο της μάχης. Έτσι θα τέλειωνε η απειλή της γαλλικής εκστρατείας στις Κάτω Χώρες, η στρατιά του βορρά θα αποδεκατιζόταν και ουσιαστικά ο δρόμος προς το Παρίσι θα ήταν πλέον ανοιχτός.

Όμως με τις υποθέσεις δεν γράφεται η ιστορία. Έτσι,μετά από 15 ώρες μάχης και  όταν  κατέστη σαφές ότι το Σαρλερουά είχε χαθεί οριστικά, ο Δούκας του Σαξομβούργου θα διατάξει την υποχώρηση των Αυστριακών καθώς έβλεπε ότι πλέον η μάχη είχε οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Αφήνοντας πίσω τους 208 τραυματίες, 1,017 νεκρούς και 361 αιχμαλώτους. Οι Γάλλοι είχαν τις ίδιες περίπου απώλειες.

Συνέπειες της μάχης - Συμπεράσματα

Κουρασμένοι οι δύο στρατοί, με πρώτους τους Αυστριακού άρχισαν να απεμπλέκονται σε όλα τα μέτωπα και οι Αυστριακοί υποχωρώντας έφτασαν στις Βρυξέλλες Οι Βρετανοί του Δούκα της Υόρκης κατευθύνθηκαν προς την Αμβέρσα. Ολόκληρη η συμμαχική δύναμη εγκατέλειψε το Βέλγιο και η 80χρονη αυστριακή κατοχή του έλαβε τέλος. Μόνο η αυστριακή φρουρά της πόλης του Λουξεμβούργου είχε απομείνει ανέπαφη άλλα αποκομμένη καθώς ήταν,  μετά από επτά μήνες θα παραδοθεί στους Γάλλους. Τώρα το μόνο που μπορούσαν να κάνουν οι σύμμαχοι ήταν να προσπαθήσουν να προστατεύσουν την Ολλανδία αλλά με τον Ζορντάν και τον Πίκερου να πιέζουν από παντού, χωρίς ενισχύσεις από τους Πρώσους, η συγκράτηση του γαλλικού στρατού είναι δύσκολη υπόθεση.

Ο γαλλικός στρατο΄ς ακολουθώντας τους υποχωρούντες Αυστριακούς και Βρετανούς  θα περάσει τα ολλανδο βελγικα σύνορα στις 18 Ιουλίου 1794. Στις 28 Ιουλίου μπαίνουν στην Λιέγη όπου καταστρέφουν τον Καθεδρικό ναό του Αγίου Λαμβέρτου. Μια ένδειξη οτι αυτή την φορά οι ιδέες της γαλλικής επανάστασης ήρθαν για να μείνουν. Η συνέχεια είναι αναμενόμενη. Οι Γάλλοι θα αντικαταστήσουν το βασίλειο της Ολλανδίας με την Βατανική δημοκρατία. Το μέτωπο των Κάτω Χωρών θα είναι μια ήσυχη και ασφαλής περιοχή για την Γαλλία, αν και  το 1799, Βρετανοί μαζί με τους Ρώσους ξαναπροσπάθουν να αποβιβαστούν στην Ολλανδία στα πλαίσια του δεύτερου πολέμου του συνασπισμού κατά της Γαλλίας αλλα απέτυχαν.

Συμπεράσματα

Οι βασικοί λόγοι που συνέβαλλαν στην ήττα των συμμαχικών δυνάμεων τόσο κατα την διάρκεια της εκστρατείας της Φλάνδρας αλλά και γενικά κατά του πρώτου επαναστατικού πολέμου, πέρα από τον ευφυή Καντό και την χρήση νέων όπλων και τακτικών του από πλευράς Γάλλων, ήταν η ασυνεννοησία μεταξύ των συμμαχικών στρατηγών, η έλλειψη κοινών στόχων τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο όσο και σε πολιτικό αλλα και επίσης η γενικότερη αδιαφορία των Πρώσων από την αρχή για την εκστρατεία κατά της Γαλλίας αλλά και της ίδιας της Αυστρίας μετά από λίγο καθώς υπήρχαν έντονοι εδαφικοί ανταγωνισμοί με την Πρωσία στην Πολωνία. 

Επίσης,  φάνηκαν και οι διαφορές  που θα γίνουν πιο εμφανείς κατα τους Ναπολεόντειους πολέμους μεταξύ του νεανικού και ριζοσπαστικών ιδεών γαλλικού στρατού και του πιο πειθαρχημένου αλλά αναχρονιστικού αυστριακού στρατού. Αν και βέβαια οι μάχες για την οριστική κατάληψη της Ολλανδίας θα διαρκέσουν ένα χρόνο μέχρι και ο τελευταίος Βρετανός και Αυστριακός στρατιώτης να αποχωρήσει από την περιοχή, ωστόσο, αυτή η νίκη θα πείσει τους Πρώσους ότι η κατάσταση με την Γαλλία είναι μια αναστρέψιμη και έτσι θα είναι η πρώτη χώρα που θα σύναψη συνθήκη ειρήνης με την πρώτη γαλλική δημοκρατία στις 6 Απριλίου του 1795 ενώ θα την ακολουθήσει η Ισπανία στις 10 Ιουλίου. Έτσι η Γαλλία θα κλείσει δύο μέτωπα.

 Οι Βρετανοί θα συνεχίσουν να προσπαθούν να ενισχύουν φιλομοναρχικούς αντεπαναστάτες αλλα και εκεί οι σύμμαχοι θα γνωρίσουν την ήττα καθώς η τελευταία εστία αντίστασης θα τελειώσει στις  στις 5 Οκτωβρίου 1795, όταν  οι τελευταίες προσπάθειες των φιλομοναρχικών αντεπαναστατών θα διαλυθούν μπροστά στα κανόνια του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στους δρόμους του Παρισιού Ο πόλεμος κατά των ευρωπαϊκών μοναρχιών θα συνεχιστεί αλλά πλέον οι Γάλλοι θα είναι στην επίθεση και οι Σύμμαχοι θα αργήσουν πολλά χρόνια  για να ξαναεισβάλλουν σε γαλλικό έδαφος.

Ο «Δυναμικός»εκτελεί παρατήρηση των εχθρικών συμμαχικών δυνάμεων πάνω απο την μάχη του Φλερύ, 26 Ιουνίου 1794 ( πηγή:National Air and Space Museum, Smithsonian Institution)

Οι «Δυναμικός», «Ατρόμητος» και «Ηρακλής» και η άδοξη ιστορία τους

Oi Γάλλοι έδειξαν αμέσως ενδιαφέρον για την εφεύρεση των αδελφών Μονγκολφιέρ και ξεκίνησαν πειράματα για να εξετάσουν την στρατιωτική εφαρμογή της. Όμως η αστάθεια των υλικών που απαιτούνταν για την λειτουργία της νέας εφεύρευσης την καθιστούσαν αδύνατη. Η έλευση του Λάζαρου Καρνό στον υπουργικό θώκο του υπουργείου πολέμου, τον Αύγουστο του 1783, θα οδηγήσει την Επιτροπή δημόσιας ασφαλείας να επανεξετάσει την στρατιωτική  χρήση του αερόστατου Έτσι οι δοκιμές ξεκινούν τον Σεπτέμβριο στο προάστιο του Παρισιού. Υπό τις οδηγίες του χημικού Ζάν Μαρή Κουτέλ και του βοηθού του, μηχανικού Νικολά Λουμοντ, οι Γάλλοι καταφέρνουν να παράξουν το απαιτούμενο υδρογόνο, χωρίς την χρήση θειικού οξέως, ώστε να μπορεί να πετάξει το αερόστατο με ασφάλεια. 

Έτσι κατά τα τέλη Οκτωβρίου του 1793 ο Λαζάρ Καρνό  τους αποστέλλει στην πρώτη τους αποστολή στην στρατιά του Βορρά, υπό την διοίκηση του στρατηγού Ζορντάν. Ο Γάλλος στρατηγός δεν εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από το νέο αυτό όπλο και όπως δήλωσε σε επιστολή του στον Καρνό: «Για την αντιμετώπιση των αυστριακών αντεπιθέσεων χρειαζόμαστε τάγματα όχι ένα μπαλόνι». Η επιτροπή δημόσιας ασφάλειας διαβεβαίωσε τον Ζορντάν ότι οι συγκεκριμένοι επιστήμονες δεν είναι τσαρλατάνοι και τον διέταξαν να χρησιμοποιήσει τον νέο αυτό τεχνολογικό εργαλείο Επιπλέον, συνεχίστηκαν περαιτέρω νέες δοκιμές οι οποίες βοήθησαν τους Γάλλους να κάνουν βελτιώσεις, όπως να μειώσουν τον όγκο και τον αριθμό των εξαρτημάτων του αερόστατου και επίσης να βρουν γρηγορότερους τρόπους παραγωγής υδρογόνου. 

Αυτές οι εξελίξεις βοήθησαν την επιτροπή να αποφασίσει και να ιδρύσει στις 2 Απριλίου του 1794,  με το νομοσχέδιο,  το πρώτο Αεροστατικό Σώμα το οποίο θα το συγκροτούσαν ένα αερόστατο ,«ο δυναμικός»,  δυο αξιωματικοί, ένας υπολοχαγός και ένας λοχαγός, οι οποίοι θα ήταν πάνω στο καλάθι του αερόστατου ένας λοχίας, ένας αρχιλοχίας, δύο δεκανείς και 20 στρατιώτες οι οποίοι θα ήταν το προσωπικό εδάφους με αποστολή την προστασία, καθοδήγηση του αερόστατου και την συλλογή των αναφορών παρατήρησης που θα τους μετέδιδαν οι δύο αξιωματικοί που βρίσκονταν στο αιωρούμενο καλάθι. όλα τα στελέχη έπρεπε να ήταν γνώστες χημείας ή ξυλουργείας και η οριζόμενη αποστολή του σώματος ήταν η εναέρια παρατήρηση, η σηματοδότηση και η διενέργεια προπαγάνδας  Η πρώτη αξιωματικοί του νεοσύστατου αυτού σώματος ήταν ο λοχαγός εν απονομή Κουτέλ και ο υπολοχαγός Λουμόντ. Στις 23 Ιουνίου συγκροτήθηκε και το δεύτερο αεροστατικό σώμα, με δύο αερόστατα «ο Ηρακλής» και «ο Ατρόμητος».

O «Ατρόμητος» ή ο «Ηρακλής» του δεύτερου αεροστατικού σώματος του γαλλικού στρατού, κατα την πολιορκία του Μαίντζ απο τους Γάλλους (1795). όπως δείχνει και αυτη η γκραβούρα του 1890, το προσωπικό εδάφους έλεγχε το ύψος που θα είχε το αερόστατο απο το έδαφος και ουσιαστικά αυτό το οδηγούσε στην κατεύθυνση που θα έπρεπε να κατευθυνθεί. Δυστυχώς αυτό το πρωτοποριακό όπλο θα παροπλισθεί σχετικά γρήγορα, ενώ η τελευταίες του αποστολές θα είναι αποστολές επιβεβαίωσης πορείας του στρατεύματος ή άλλες δευτερεύουσας σημασίας αποστολές.

Η πρώτη επίσημη πολεμική επιχείρηση του νεοσύστατου σώματος ήταν 2 Ιουνίου του 1794, στην Μομπέζ, όταν «ο δυναμικός»  διατάχθηκε να πραγματοποιήσει αναγνώριση των αυστριακών θέσεων. Μάλιστα, η αναγνώριση έγινε κατά την διάρκεια βομβαρδισμού των γαλλικών θέσεων από το πυροβολικό των Αυστριακών. Η επιχείρηση κρίθηκε επιτυχής καθώς παρατηρήθηκε στις αυστριακές γραμμές εκδηλώσεις πανικού στην θέα του αερόστατου. Στην συνέχεια το συνεργείο του πρώτου αεροστατικού σώματος διατάχθηκε να κατευθυνθούν στην περιοχή του Φλερύ, μπροστά από την πόλη του Σαρλερουά. 

Οι 12 Γάλλοι στρατιώτες και οι τέσσερις υπαξιωματικοί, για να κερδίσουν χρόνο θα διανύσουν τα 50 χλμ που χωρίζουν την Μομπέζ από το Σαρλερουά κρατώντας και οδηγώντας το αερόστατο απο τα σκοινιά. Μετά από μια κοπιώδη πορεία μιας ολόκληρης μέρας, καταφέρνουν να φτάσουν στο Σαρλερουά και να ξεκινήσουν την αποστολή αναγνώρισης των εχθρικών θέσεων η οποία θα κρατήσει τρεις μέρες. Κατά την διάρκεια της μάχης του Φλερύ, το αερόστατο θα μείνει στον αέρα επί εννέα ώρες και οι Κουτέλ και στρατηγός Μορλό που είναι στο καλάθι θα μεταδίδουν πληροφορίες που ανέφεραν τις θέσεις των αυστριακών, με γραπτά μηνύματα που τα έβαζαν σε κυλίνδρους και με την χρήση ενός σκοινιού έφταναν στο έδαφος ή με την χρήση σημαιών. 

Το προσωπικό εδάφους του πρώτου αεροστατικού σώματος του γαλλικού στρατού οδηγεί τον «Δυναμικό» στην πρώτη του πολεμική αποστολή στο Σαρλερουά απο την Μομπέζ.

Δυστυχώς η συμμέτοχη του πρώτου αεροστατικού σώματος θα υποβαθμιστεί απο την στρατιωτική ηγεσία με το αιτιολογικό οτι οι ίδιες αναφορές και παρατηρήσεις θα μπορούσαν να γίνουν και από επίγεια παρατήρηση. 

Η συνέχεια των δύο αεροστατικών σωμάτων δεν ήταν τόσο σπουδαία. Από την μάχη του Φλερύ και έπειτα χρησιμοποιούνταν σε δευτερεύοντα καθήκοντα. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1796 ο «ο Ατρόμητος» έπεσε στα χέρια των αυστριακών, μετά την ήττα των Γάλλων στην μάχη του Βορτζμπουργκ και από τότε εκτίθεται στο στρατιωτικό μουσείο της Βιέννης. Από τότε το δεύτερο αεροστατικό σώμα, πρακτικά δεν θα συμμετείχε σε καμιά αποστολή, ενώ το προσωπικό του θα χρησιμοποιούνταν σε άλλα καθήκοντα. Οι ατυχίες ήρθαν και για το πρώτο σώμα όταν κατά την συμμετοχή του στην εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, όλα τα υλικά και το μπαλόνι του «Δυναμικού» ήταν σε ένα από τα πλοία τα οποία βυθίστηκαν κατά την ναυμαχία του Άμπουκιρ. Έτσι δεν άργησε να έρθει και το τέλος και των δύο σωμάτων όταν το Διευθυντήριο αποφάσισε στις 15 Ιανουαρίου 1799 την επίσημη διάλυση τους.

O «Ατρόμητος», όπως εκτίθεται σήμερα στο Στρατιωτικό μουσείο της Βιένης. Το θλιβερό απομεινάρι ενός φιλόδοξου εγχειρήματος (Διακρίνεται το μπαλόνι και το καλάθι στο οποίο βρισκόντουσαν οι δύο αξιωματικοί - παρατηρητές)

Ο γαλλικός στρατός της Α’ Δημοκρατίας προ και μετά Καρνό

Όλος ο γαλλικός στρατός λόγω της εγκαθίδρυσης της Α’ γαλλικής δημοκρατίας  αντιμετώπιζε ένα μείζον ζήτημα στελέχωσης στο σώμα τον αξιωματικών του. Πολλοί αξιωματικοί, εξαιτίας της ευγενικής τους καταγωγής, είχαν φύγει στο εξωτερικό για να γλιτώσουν απο την κακομεταχείριση που τους επιφύλασσε το νέο καθεστώς. Όσοι παρέμειναν, αντιμετωπίζονταν με καχυποψία μέσα στο στράτευμα από τους ίδιους τους στρατιώτες τους πολλές φορές,, όσον αφορά την νομιμοφροσύνη τους προς το νέο καθεστώς αλλά και τον πατριωτισμό τους. 

Ενδεικτικό αυτής της τάσης φυγής των αξιωματικών είναι το γεγονός ότι μεταξύ 15 Σεπτεμβρίου έως της 1ης Δεκεμβρίου του 1791 είχαν αποχωρήσει ή λιποταχτήσει από τον γαλλικό στρατό, περίπου 2.100 αξιωματικοί Επίσης, στο ιππικό, το πιο αριστοκρατικό σώμα των Γάλλων, δύο συντάγματα, το 15ο σύνταγμα ιππικού και οι Ουσάροι της Σαξωνίας αυτομόλησαν στους Αυστριακούς και συστρατεύθηκαν στον στρατό των εμιγκρέδων . Αποτέλεσμα όλου αυτού είναι να επηρεαστεί το επίπεδο εκπαίδευσης, συνοχής και πειθαρχίας του στρατεύματος αλλά και να απομειωθεί η  μαχητική ικανότητα. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της συνολικής διάλυσης που απειλούσε τον γαλλικό στρατό ήταν το περιστατικό που έλαβε χώρα μόλις εννέα μέρες απο την έναρξη της εφαρμογής των επιθετικών σχεδίων του Ντυμουριέ για κατάληψη των Κάτω Χωρών.

  Στις 29 Απριλίου 1792 λαμβάνουν χώρα στα γαλλοβελγικά σύνορα οι πρώτες συνοριακές αψιμαχίες. Υπό την ηγεσία του στρατηγού Μπιρόν η στρατιά του Ρήνου σκόπευε να καταλάβει τις πόλεις Κουεβραί και Μονς. Έτσι  στρατηγός Ντιλόν θα διαταχθεί να προχωρήσει σε αντιπερισπασμό από τα αριστερά του γαλλικού σχηματισμού, με κατεύθυνση την πόλη Τουρναί. Εκτελώντας την διαταγή, αφήνει την Λιλ και με περίπου 3-5.000 άνδρες κατευθύνεται προς την Τουρναι. Φτάνοντας κοντά στην πόλη Μπεζιέ αντιλαμβάνεται την παρουσία Αυστριακών δυνάμεων. Καθώς είχε εντολή να αποφύγει οποιαδήποτε επαφή με τον εχθρό, ο στρατηγός Ντιλόν διατάσσει σύμπτυξη και απεμπλοκή. Τότε οι Αυστριακοί άρχισαν να βάλουν με το πυροβολικό τους, του οποίου τα πυρά είτε αστοχούσαν είτε δεν έφταναν καν κοντά στις γαλλικές πρώτες γραμμές. Οι Γάλλοι ιππείς που υποστήριζαν την σύμπτυξη - απεμπλοκή πανικοβλήθηκαν και άρχισαν να διαδίδουν προς το υπόλοιπο στράτευμα,  ότι δέχονται πίεση από υπέρτερες δυνάμεις. 

Οι φήμες μαζί με τον συνεχή αυστριακό κανονιοβολισμό έφερε τον πανικό στους άπειρους Γάλλους στρατιώτες  με αποτέλεσμα  να αρχίζουν να λιποτακτούν κατα δεκάδες, φωνάζοντας «προδοσία - προδοσία» και εγκαταλείποντας αποσκευές, πυρομαχικά και 2 κανόνια στα χέρια των έκπληκτων Αυστριακών. Μάλιστα, ο ίδιος ο  Ντιλόν καθώς και ο υποδιοικητής του, συνταγματάρχης Μπερτουά εκτελούνται από τους λιποτάκτες κατά την προσπάθεια τους να τους συγκρατήσουν Το συγκεκριμένο σοβαρό περιστατικό προβλημάτισε έντονα τους Γάλλους αρμοδίους για το επίπεδο του γαλλικού στρατεύματος  και προσπάθησαν να το  αναδιαμορφώσουν αλλά η γρήγορη εισβολή των Αυστριακών και των Πρώσων θα ματαιώσει αυτές τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. 

Οι Γάλλοι παρόλα τα προβλήματα θα καταφέρουν να απωθήσουν τους εισβολής στην μάχη του Βαλμύ στις 20 Σεπτεμβρίου του 1792. H εκτέλεση του Λουδοβίκου 16ου θα επιταχύνει τις εξελίξεις και θα οδηγήσουν την Γαλλία στα πρόθυρα της κατάρρευσης έχοντας πλέον απέναντί της την Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Ισπανία εκτός από την Αυστρία και την Πρωσία Επίσης οι Γάλλοι είχαν πλέον να αντιμετωπίσουν και την εξέγερση της Βανδέας. Όλη η Γαλλία είναι στις φλόγες. Η σωτηρία θα έρθει απο έναν μαθηματικό τον Λαζάρ Καρνό, ο οποίος τον Αύγουστο του 1793 θα εκλεγεί στην θέση του Υπουργού πολέμου και θα κλιθεί να πραγματοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται ώστε να σώσει την Γαλλία. Αμέσως εκδίδει διάταγμα όπου υποχρεώνει τους πάντες να αναλάβουν δράση υπέρ τς άμυνας της Γαλλίας.

Επίσης, θα αναδιατάξει την μορφή του γαλλικού στρατού αναμιγνύοντας τάγματα με έμπειρους στρατιώτες μαζί με τάγματα νεοσυλλέκτων, σε συνδυασμό ανα δυο τάγματα έμπειρων στρατιωτών ένα νεοσυλλέκτων, δημιουργώντας έναν αποτελεσματικό στρατό ο οποίος συνδύαζε τον ενθουσιασμό των νεοσυλλέκτων με την γνώση των έμπειρων στρατιωτών. Τα τάγματα των νεότερων σε ηλικία τοποθετούνταν κυρίως μπροστά απο τα τάγματα των πιο πεπειραμένων στρατιωτών. Αυτά χρησιμοποιούνταν ως ανιχνευτές του κύριου σώματος, ως δύναμη παρενοχλήσεις εχθρικών σχηματισμών. Τα τάγματα των πιο έμπειρων θα αναλάμβαναν καθήκοντα κύριας δύναμης κρούσης κατά των αντίπαλων ταγμάτων. 

Λόγω αυτών των νέων τακτικών ο Καρνό όρισε ως  βασικός σχηματισμός του γαλλικού στρατού έγιναν η ημιταξιαρχίες. Επίσης, άλλαξε την τακτική που εφάρμοζε μέχρι τότε το γαλλικό πεζικό, βάζοντας τους γαλλικούς σχηματισμούς να επιτίθενται πλευρικά και όχι μετωπικά κατά των αντιπάλων τους ενώ έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον εμπλουτισμό του στρατεύματος με νέες τεχνολογικές καινοτομίες όπως η χρήση του αερόστατου.

Βιβλιογραφία - πηγές:

• Η Μαχη του Βαλμυ, περ. Στρατιωτική Ιστορία, τευχος 41 Ιανουαριος 2000
• Ξένη Μπαλωτή, Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ εκδόσεις περισκόπιο, 2005
• Smith, Digby, Napoleon's Regiments: Battle Histories of the Regiments of the French Army, 1792–1815. London: Greenhill Books, 2000.
• Dupre, Huntley (1892). Lazare Carnot, Republic Patriot. Oxford, O: The Mississippi Valley Press
• Charles Coulston Gillispie, Science and Polity in France: The Revolutionary and Napoleonic Years, Princeton University Press,  2004
• F. Stansbury Haydon, Military Ballooning During the Early Civil War, The John Hopkins University Press, 2004
• http://www.century-of-flight.net
• http://www.historyofwar.org
• https://www.revolvy.com