Ο Γεώργιος Θεοδώρου Γρίβας γεννήθηκε στις 23 Μαϊου 1898 στη Λευκωσία, με καταγωγή από το χωριό Τρίκωμο της Καρπασίας, επαρχίας Αμμοχώστου της Κύπρου, όπου και έζησε τα παιδικά του χρόνια. Την περίοδο 1909 – 1915 φοιτά στο Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία. Ζει στις συνοικίες Αγίου Κασσιανού και Χρυσαλινιώτισσας.
Όπως αναφέρει και ο ίδιος στα απομνημονεύματά του για τα παιδικά του χρόνια στην Κύπρο: “ Αι πρώται παιδικαί αναμνήσεις μου, παραμένουν ζωηρώς συνυφασμέναι με λαμπράς ιεροτελεστίας μεσα εις τον διακεκοσμημένον από θαυμάσιας Βυζαντινάς τοιχογραφίας ναόν της Παναγίας της γενέτειρας μου κωμοπόλεως του Τρικώμου.
Ενθυμούμαι με συγκίνησιν το βαθύ θρησκευτικό αίσθημα, το οποίον κατέκλυζε την καρδίαν μου, την ακαθόριστον έννοιαν της προσπελάσεως του θείου, ήτις ως εχέγγυον πίστεως και ελπίδος, έφθανεν από τα βάθη των αιώνων μεσα από τα διαδοχικάς γενεάς των προγόνων μου και έδιδε νόημα εις την ζωήν μου και περιεχόμενον και σκοπόν εις τας πράξεις μου,
ουδέποτε θα λησμονήσω τα σεβάσμια πρόσωπα των ταπεινών αγροτών, οι οποίοι με κατάνυξιν παρηκολούθουν τότε την θείαν λειτουργίαν και με ευλάβειαν εχάρασσον δια της χειρός των επί του στήθους των, το σημείον του τιμίου σταυρού.
Υπήρχεν εις τα πρόσωπα αυτά, τα οποία τόσον πολύ ωμοίαζον με τας μορφάς των τοιχογραφιών του ναού, όλη η εγκαρτέρησις, αλλά και όλος ο βουβός πόνος του Κυπριακού λαού, ενός λαόύ, ο οποίος υπέστη μυρίας δοκιμασίας από τους παντοίους κατακτητάς του, χωρίς ομως να υποδουλωθεή ψυχικώς και να υποκύψη. Υπήρχεν εις τα πρόσωπα αυτά η έκφρασις εκείνη της γαλήνης, την οποίαν συνήθως αποτυπώνει η βαθειά προς τον θεόν πίστις και η προσήλωσις εις τα εθνικά ιδεώδη.
…
Εις ολίγων χιλιομέτρων απόστασιν από την οικίαν όπου εγεννήθην, μου επεδεικνύοντο μετα θαυμασμού υπό των πρεσβυτέρων, τα σπίτια και η πέτρα του Διγενή, η δε μητέρα μου πολλάκις με απεκοίμησεν εις τα γόνατά της με τους εξυμνύντας την ανδρείαν του ηρωϊκού Ακρίτα στίχους του δημοτικού τραγουδιού “Ο Διγενής και ο Χάρος” ”
Το 1916 εισάγεται στην Σχολή Ευελπίδων. Μετά από αίτημα του, από τον Μαίο 1919, μετέχει στο εκστρατευτικό σώμα της Μικράς Ασίας. Υπηρετεί ως ανθυπολοχαγός στο 30ο Συνταγμα της 10ης Μεραρχίας. Λαμβάνει μέρος στις μάχες από το Πάνορμο έως τον Σαγγάριο. Πολέμησε με γενναιότητα στις μάχες του Τουρλού Μπουρνάρ, του Σαγγάριου, του Αφιόν Καραχισάρ και του Εσκή Σεχίρ επιδεικνύοντας απαράμιλλη ανδρεία και γενναιότητα Για τα ανδραγαθήματα του παρασημοφορείται με το Χρυσό Μετάλλειο Ανδρείας και Πολεμικό Σταυρό Γενναιότητας.
Το 1923 προάγεται σε υπολοχαγό και το 1926 σε λοχαγό. Σπουδάζει στην Ελληνική Ακαδημία Πολέμου. Μετεκπαιδεύεται στην Γαλλική Ακαδημία Πολέμου όπου αριστεύει. Δυο ήταν αυτοί που αρίστευσαν, εκ των οποίος ο ενας ηταν ο Γεώργιος Γρίβας. Διορίζεται καθηγητής στην Σχολή Ευελπίδων.
Mε τη κήρυξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου το 1939 , ο Γεώργιος Γρίβας φέρει τον βαθμό του ταγματάρχη. Ο Αρχιστράτηγος Αλ. Παπάγος τον τοποθετεί στο Γραφειο Επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου. Ορίζεται ως σύνδεσμος του Αλ. Παπάγου με τους διοικητές των μεγάλων μονάδων του μετώπου.
Στα τέλη του 1940 προάγεται σε αντισυνταγματάρχη. Στις 20/1/1941 με αιτηση του, τοποθετείται στο μέτωπο και αναλαμβάνει ως επιτελάρχης της 2ης μεραρχίας πεζικού. Αποκρούει την Ιταλική επίθεση από 15/1/1941 έως 15/2/1941 εις Κλεισούραν. Στις 28/2/1941 αντεπιτίθεται προς Λέκλι, Πεστάνι και Δκόλικο. Συμβάλλει στην συντριβή της εαρινής επίθεσης του Μουσολίνι.
Η δράση του κατα την περίοδο της Κατοχής - Η οργάνωση "Χ"
Μετά την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς, τον Ιούνιο 1941, ο επιτελάρχης της 2ας μεραρχίας πεζικού αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας, πλαισιούμενος από ομάδα νεαρών ως επί το πλείστων αξιωματικών συνιστά μυστική στρατιωτική οργάνωση με σκοπό:
α) τη συμβολή δια παντός μέσου εις την εκδίωξιν των κατακτητών από την πατρώαν γην όπου εγεννήθη η δημοκρατία και ελατρεύετο από αρχαιοτάτων χρόνων η ελευθερία.
β) την συγκρότηση εθνικών πυρίνων, τοσο δια την επιδίωξη του πρώτου σκοπού οσο και δια την συνέχισιν του πολέμου μετά την απελευθέρωσιν της χώρας, παρά το πλευρόν των συμμάχων.
Μέχρι τον Αύγουστο 1942 ευρίσκετο σε συνεχή επαφή με τον αρχιστράτηγο Παπάγο.
Η οργάνωση , μέχρι τον Μάρτιο 1943 ήταν γνωστή ως οργάνωση Γρίβα. Από της ιδρύσεως της, απαγόρευσε αυστηρότατα κάθε ανάμειξη στην πολιτική . Κανένα κομματιζόμενο πρόσωπο και κανένας πολιτικός δεν εγένετο δεκτός ως μέλος της οργάνωσης, η οποία ηταν απόλυτα νομιμόφρονη προς την εν Καϊρω εξόριστη Ελληνική κυβέρνηση.
Έχει επαφές με τον εξόριστο στην Αθήνα, Μητροπολίτη Κυρηνείας Μακάριο, που ειχε ηγηθεί του ξεσηκωμού του 1931, ιεράρχη με πλούσια εθνική δράση. Είχε λάβει μέρος στην Μικρασιατική εκστρατεία τιμηθείς με χρυσούν Αριστείον Ανδρείας. Μέσω τις διενέργειας εράνων στην επαρχία του, συγκέντρωσε ποσό για αγορά δυο πολεμικών αεροπλάνων της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Τότε διέμενε τότε στην οδοό Πρόκλου 31 στο Παγκράτι.
Ειχε επίσης επαφές και με τον εκθρονισθέντα για την εθνική του στάση Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρύσανθον ( ο οποίος τότε διέμενε στην Κυψέλη επί της οδού Σουμελά 4) τον οποίον ορίζει ως πολιτικό σύμβουλο της οργάνωσης. Είχε αρνηθεί να παραστεί στην παράδοση των Αθηνών στους Γερμανούς και να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου.
Για την οικονομική ενίσχυση της οργάνωσης συγκροτεί Επιτροπή υπό την προεδρία του Χρήστου Ζαλοκώστα.
Ο Χρ. Ζαλοκώτας διέθετε τρίκυκλο με σήμα του Ερυθρού Σταυρού που χρησιμοποιούσε για τις μετακινήσεις του ο αρχηγός της Οργάνωσης. Το ίδιο τρίκυκλο χρησιμοποιείτο και για μεταφορά οπλισμού της Οργάνωσης.
Άλλες αντιστασιακές οργανώσεις (ΕΔΕΣ, 5/42, ΕΑΜ) είχαν θέσει καθεστωτικό ζήτημα. Οι οργανώσεις αυτές ενισχύονταν ποικιλοτρόπως απο τους Άγγλους. Στους Άγγλους η Οργάνωση Γρίβα δεν ήταν αρεστή. Ο Γ. Γρίβας πίστευε ότι η ανακίνηση καθεστωτικού ζητήματος , όσο η χώρα ηταν υπό γερμανική κατοχή, ήταν άκαιρη και θα δίχαζε τον λαό.
Αποτέλεσμα των αυστηρών κανόνων εχεμύθειας που τηρούσε η Οργάνωση στην μύηση των μελών της, είναι ότι οι κατακτητές μόλις τον Δεκέμβριο του 1941 έλαβαν γνώση της σύστασης της και επεδίωξαν τη σύλληψη μελών της.
Μέχρι το τέλος 1942 η Οργάνωση, βάσει του σχεδίου δράσης της, είχε επανδρώσει τα τμήματα της και είχε εφοδιαστεί με ελάχιστο οπλισμό, χωρίς να καταστήσει γνωστή την ύπαρξη της.
Για πρώτη φορά στις 25 Μαρτίου 1943 η Οργάνωση καθιστά γνωστή την ύπαρξη της με κατάθεση στεφάνου στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα , κάτω απο τη μύτη των κατακτητών, απο τον ανάπηρο πολέμου ανθυπολοχαγό Χρ. Ευθυμάκη. Ταυτόχρονα εμψυχώθηκε ο λαός με αναγραφή μεσα στη πόλη, συνθημάτων κατά των κατακτητών και υπέρ του Βασιλέως και της εν Καϊρω Ελληνικής Κυβέρνησης.
Η εμφάνιση της οργάνωσης άφησε άριστες εντυπώσεις και ενθουσίασε τους σκλαβωμένους Ελληνες οι οποίοι με αφορμή οτι το δάφνινο στεφάνι που κατατέθηκε στον Άγνωστο Στρατιώτη ήταν στερεωμένο σε ξύλινο σκελετό σε σχήμα “Χ” ονόμασαν την Οργάνωση “Χ”.
Η Οργάνωση δραστηριοποιήθηκε αποκλειστικά και μόνο στην ευρεία περιοχή Αθηνών και Πειραιά. Με πρωτόκολλο που υπεγράφη μεταξύ του Γ. Γρίβα και του Άγγλου λοχαγού Ντον που ειχε αναλάβει τον συντονισμό των Εθνικών Οργανώσεων Εσωτερικού , η οργάνωση τέθηκε υπό τις διαταγές του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής.
Η οργάνωση παρέμεινε καθ ολην την διάρκεια του αγώνα, πιστή στην εν Καϊρω εξόριστη Ελληνική κυβέρνηση. Ήλθε σε σύγκρουση προς τα συνεργαζόμενας με τους Γερμανούς κατακτητές κυβερνήσεις των Αθηνών. Αποτέλεσμα τούτου ήταν να διαταχθεί από την κυβέρνηση Ράλλη δια της υπ” αριθμό 18253/10-6-44 διαταγής του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, η σύλληψη του Γ. Γρίβα, η οποία και επιχειρήθηκε το βράδυ της 12ης προς 13η Ιουνίου 1944. Αν και ο Γ. Γρίβας διέφυγε την σύλληψη, οι διώξεις εναντίον του συνεχίστηκαν.
Μεταξύ άλλων δια της υπ” αριθμό 18525/28-7-1944 Διαταγής του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, εστερήθη και αυτών των αποδοχών του. Σχετικά , στα απομνημονεύματά του αναφέρει: “….. υπέστην πολλάς προσωπικάς διώξεις και κακουχίας. Ουδέποτε όμως απέστην των αρχών της ελευθερίας και παρέμεινα πολεμών παρά το πλευρόν των Άγγλών συμμάχων μας μέχρι τέλους του αγώνος….”
Πολλά μέλη της οργάνωσης, παρά τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας που τηρούσε, συνελήφθησαν απο τους Γερμανούς. Ορισμένοι μεταφέρθηκαν σε φυλακές στην Γερμανία, άλλοι καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν, άλλοι διέφυγαν τον θάνατο ως εκ θαύματος.
Την Άνοιξη του 1943 η οργάνωση ενισχύεται με αξιωματικούς και οπλίτες του ΕΔΕΣ του Ναπολ. Ζέρβα και απο το 5/42 του Συνταγματάρχου Δημ. Ψαρού. Την ίδια περίοδο η Οργάνωση αποστέλλει πλέον των 100 αξιωματικών στην Αίγυπτο, που αποτέλεσαν τους πυρήνες του Εθνικού Στρατού που συγκροτήθηκε στην Αίγυπτο.
Την 16ην Αυγούστου 1944 ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου τηλεγραφεί προς τον αντισυνταγματάρχην – Αρχηγόν της “Χ” , Γ. Γρίβαν “ Εθνική ένωσις απολύτως αναγκαία. Δι επίτευξιν σκοπού ορίσαμεν Στρατιωτικόν Διοικητήν Αττικής. Σας διατάσσομεν εκτελέσατε δαταγάς του, οταν κληθείτε δια στρατιωτικήν ενέργειαν.” Η οργάνωση , πάντοτε νομιμόφρων, τίθεται αμέσως υποό τας διαταγάς του αντιστρατήγου Παν. Σπηλιωτόπουλου που ορίστηκε Στρατιωτικός Διοικητής Αττικής. Με διαταγήν του ανωτέρω, συγκροτεί με άλλες εθνικές οργανώσεις το 1ο Σύνταγμα Πεζικού , διοικητής του οποίου ορίζεται ο αντισυνταγματάρχης Γ. Γρίβας.
Τον Σεπτέμβριο 1944, η οργάνωση “Χ”ανέλαβε, κατόπιν διαταγής του στρατιωτικού Διοικητού Αθηνών αντιστράτηγου Σπηλιωτόπουλου την μεταφορά οπλισμού που απεστάλη από το Κάϊρο. Ο οπλισμός (300 περίπου αυτόματα στέρλιγκ και αρκετά τυφέκια με πυρομαχικά) παρελήφθη από το Πόρτο Ράφτη, μεταφέρθηκε στην Αθήνα και παρεδόθη στον Στρατιωτικό Διοικητή Αθηνών. Με τον οπλισμό αυτό εξοπλίστηκαν οι δυνάμεις ασφαλείας και η οργάνωση που προέβαλαν επιτυχώς αντίσταση και απέτρεψαν την εξόρμηση των κομμουνιστών να καταλάβουν την Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1944 . Ταυτόχρονα παρελήφθησαν και δυο άγγλοι αξιωματικοί που με βοήθεια της οργάνωσης απεστάλησαν στον προορισμό τους. Οι μετέχοντες της επιχειρήσεως έτυχαν ευφήμου μνείας.
Το τέλος της Γερμανικής κατοχής πλησιάζει, αλλά ο Ελληνικός λαός αντι να βρεθεί ενωμένος και να αξιώσει την τήρηση των υποσχέσεων των συμμάχων προς το Ελληνικό Έθνος, βρίσκεται διχασμένος με δάκτυλο των ξένων δυνάμεων και δη των συμμάχων που δημιούργησαν την ευκαιρία να αθετήσουν τις υποσχέσεις τους προς την Ελλάδα και επωφελήθηκαν αυτής της ευκαιρίας.
Οι κομμουνιστές αρνούνται να υπακούσουν στον ορισθέντα από την Ελληνική κυβέρνηση Στρατιωτικό Διοικητή και επιδιώκουν πάση θυσία την ανατροπή της κυβέρνησης και την δια βίας κατάληψη της εξουσίας.
Έτσι φθάσαμε στο συλλαλητήριο της 3ης Δεκεμβρίου 1944 και την επίθεση των κομμουνιστών κατά των σωμάτων ασφαλείας και του Θησείου όπου ήταν η έδρα του 1ου Συντάγματος πεζικού με διοικητή τον αντισυνταγματάρχη Γ. Γρίβαν. Χάρις στη λυσσώδη αντίσταση των νομιμοφρόνων δυνάμεων, απετράπη η κατάληψη των Αθηνών και η Ελλάς έμεινε εκτός του Σιδηρού Παραπετάσματος .
Η συμβολή του αντισυνταγματάρχη Γ. Γρίβα στην αποτροπή της απειλής Κομμουνιστικοποίησης της χώρας, είναι αυτό που οι οπαδοί του κόκκινου φασισμού δεν θα λησμονήσουν ποτέ . Ο Γρίβας θα παραμένει σαν πέτρα στο στομάχι τους και πάντα θα αναζητούν ευκαιρίες να τον εκδικηθούν (βλ. Ζαχαριάδης – αποκάλυψη της ταυτότητας του Διγενή στους Άγγλους) και να τον συκοφαντήσουν.
Η Ελληνική πολιτεία τιμώντας ομοφώνως την οργάνωση “Χ” με την υπ αριθμό 155/1950 Εγκύκλιο Διαταγή του Υπουργείου Στρατιωτικών κοινοποιούσα το από 10/3/1950 Βασιλικό Διάταγμα ανεγνώρισε την Οργάνωση “Χ” ως Εθνικήν Οργάνωση Εσωτερικής Αντίστασης με αρχηγόν τον αντισυνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα από του θέρους του 1941 έως 12-3-1945.
Με την οργάνωση Εθνοφυλακής από την Ελληνική κυβέρνηση τον Δεκέμβριο 1944, με διαταγή του αρχηγού της διαλύεται η οργάνωση Χ και τα μέλη της κατετάγησαν στο 143 Τάγμα εθνοφυλακής. Ο ίδιος ο αρχηγός της οργάνωσης “Χ” αποστρατεύεται με αίτηση του και ιδιωτεύει.
Κατά την περίοδο του εμφυλίου, ο Γ. Γρίβας, αποστρατευμένος πλέον, ιδιωτεύει αναλογιζόμενος την αθέτηση των υποσχέσεων των συμμάχων προς τον Ελληνισμό. Εν τω μεταξύ πολλοί Ελληνες στην ύπαιθρο που υποφέρουν από τις επιδρομές και τα εγκλήματα των κομμουνιστών , συνεπαρμένοι και ενθουσιασμένοι από την ηρωική αντίσταση των Χιτών στο Θησείο, συγκροτούν ομάδες εκδικήσεως και αυτοαποκαλούνται Χιτες, ενώ η Οργάνωση ουδέποτε διέθετε δυνάμεις εκτός λεκανοπεδίου
Το 1946 όταν προκηρύχθηκαν εκλογές, ο Γ. Γρίβας, καλείται να συνεργαστεί στο Λαϊκό Κόμμα, πλην όμως το κόμμα αθετεί τις υποσχέσεις του, και ο Γ. Γρίβας, έντιμος και έμπειρος στα πεδία των μαχών, πλην άπειρος από τις πολιτικές πλεκτάνες, στο τέλος κατέρχεται μόνος, χωρίς καμμιά ελπίδα επιτυχίας, με το Εθνικό Κόμμα των Χιτών, χωρίς κομματική οργάνωση , χωρίς οικονομική ενίσχυση με αποτέλεσμα να μην εκλεγεί στο κοινοβούλιο..
Σύμφωνα με τον Γεώργιο Μιχαήλ, στο βιβλίο του «Εθνική Αντίσταση, 2η έκδοση» «Στις 4 του Ιούλη 1944, πάνω από 500 Γερμανοί των Ες-Ες, ταγματασφαλίτες και Χίτες του Γρίβα χτύπησαν τις συνοικίες Γούβας, Παγκρατίου, Καισαριανής και Άη Γιάννη. Οι μάχες κράτησαν από τα ξημερώματα ως τις 4 το απόγευμα. Οι άντρες του ΕΛΑΣ και ο άμαχος πληθυσμός αμύνθηκαν σθεναρά…». Ο συγγραφέας κατηγορήθηκε ότι «προσβάλλει τη μνήμη τεθνεώτος» από το συγγενή του Γρίβα, αλλά αθωώθηκε από το δικαστήριο.
Σύμφωνα με το βιβλίο του Νίκου Καρκάνη «Οι Δωσίλογοι Της Κατοχής Δίκες Παρωδία», ο ταγματάρχης Κωνσταντίνος Πολύζος, ο οποίος ήταν επιτελάρχης της «οργανωσις Χ» ανέφερε πως οι Γερμανοί δεν συνελάμβαναν τους Χίτες, γιατί γνώριζαν πως είναι εθνικιστές, ενώ ο ίδιος ο Πολύζος συνεργαζόταν με σώμα το οποίο υπαγόταν κατευθείαν στα Ες-Ες. Σύμφωνα με τον Πολύζο «Οι γερμανοί έβαζαν τας εθνικιστικάς δυνάμεις να πολεμούν τους κομμουνιστές για να έχουν το κεφαλή των ήσυχο».
Σύμφωνα με τον ιστορικό Xάγκεν Φλάισερ «ο Γρίβας παίρνει γερμανικά όπλα για το δικό του πόλεμο κατά του EΛAΣ, πιθανώς όχι απευθείας από τους αποχωρούντες κατακτητές, αλλά έμμεσα, από τις τοπικές δωσιλογικές “αρχές” (Tάγματα Aσφαλείας, Xωροφυλακή, Eιδική Aσφάλεια), με τις οποίες η “X” είχε στενότατες σχέσεις».
Σύμφωνα με τον Μακάριο Δρουσιώτη, ο οποίος επικαλείται το έργο του Λεωνίδα Λεωνίδου, «Ακόμη, κατά την περίοδο της κατοχής, όταν άλλοι Έλληνες αξιωματικοί βγήκαν στα βουνά και άλλοι έφυγαν για τη Μέση Ανατολή, ο Γρίβας παρέμεινε στην Αθήνα και υπηρετούσε στο στράτευμα της κατοχικής κυβέρνησης. Όταν η Ελλάδα στέναζε κάτω από το γερμανικό ζυγό, ο Γρίβας πήγαινε μέχρι το 1943 στο γραφείο του (Πανεπιστημίου 31) εν στολή!».
Σύμφωνα με τον Γερμανό ιστορικό Χάινς Ρίχτερ: «Οι Χίτες είχαν στενούς δεσμούς με τα Τάγματα Ασφαλείας και τον ΕΔΕΣ Αθηνών. Οι Άγγλοι τις παραμονές της αποχώρησης των Γερμανών εξασφάλισαν τη συνεργασία των Ταγμάτων Ασφαλείας, τα οποία συνεργάζονταν με τους Γερμανούς. Θέλησαν επίσης να χρησιμοποιήσουν τους Χίτες εναντίον του ΕΛΑΣ.»
O Υπολοχαγός, Δημήτριος Γυφτόπουλος, μέλος της αποστολής Τσιγάντε υπηρετών κατά την διάρκεια του πολέμου στην Αγγλική υπηρεσία FORCE 133, βεβαίωσε ότι Κατά την δευτέραν μου αποστολήν εις εχθροκρατουμένην Ελλάδα μετά του Βρεττανού λοχαγού FREZER, γενομένην κατά τον Ιούλιον 1943, ήλθον εις επαφήν μετά του αντ/ρχου κ.ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΡΙΒΑ, αρχηγού της οργανώσεως Χ όστις έκτοτε και μέχρι της αποχωρήσεώς μου κατά Μάρτιον 1944, διά Μέσην Ανατολήν, μοι διέθεσεν ομάδα Αξιωματικών και πολιτών ανηκόντων εις την υπ αυτόν οργάνωσιν, αποτελουμένην από 50 περίπου άτομα, η οποία μοι προσέφερεν πολυτιμοτάτας πληροφορίας περί εχθρού, και σχεδιαγράμματα οχυρωματικών θέσεων τούτου εν Ελλάδι, άτινα απέστειλα εις Συμμαχικόν στρατηγείον Μέσης Ανατολής.
Είναι αμφίβολο αν η Οργάνωση Χ συνεργαζόταν άμεσα με τον Γερμανικό στρατό. Το 1943, ο Γρίβας είχε εκφράσει την επιθυμία για να συνάψει συμφωνία με την Βέρμαχτ, αλλά όπως σημείωσε ο Γερμανός αρχαιολόγος Ρ. Χάμπε, στέλεχος του Γερμανικού Β΄ γραφείου και υπασπιστής του στρατιωτικού διοικητή στην Αθήνα, Χέλμουτ Φέλμυ «οι ηλίθιοι της γερμανικής ηγεσίας τον πληροφόρησαν ότι δεν διαπραγματεύονταν με αρχηγό συμμορίας». Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι το 4/1/Β δεν συνεργάζονταν, αλλά παρακολουθούσε τις οργανώσεις (Χ, ΡΑΝ, ΠΕΑΝ, Τρίαινα, ΙΤ, ΕΔ, ΕΤ). Επίσης έγραφαν συνθήματα σε τοίχους και εξέδιδαν εφημερίδα.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Xάνγκεν Φλάισερ «η οργάνωση “X” διέφυγε το στίγμα του δοσιλογισμού όχι εξαιτίας της συνέπειάς της, αλλά εξαιτίας της έλλειψης ενδιαφέροντος εκ μέρους των Γερμανών. Tο 1943, ο αρχηγός της, συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας, είχε προσφερθεί να συνεργαστεί με τις αρχές κατοχής, τονίζοντας την αγγλοφοβία του και τις αντικομμουνιστικές του πεποιθήσεις. Όμως το γερμανικό γενικό επιτελείο απάντησε ότι “δεν συνομιλεί με λήσταρχο” –και πολύ περισσότερο αφού ο συνταγματάρχης εθεωρείτο εντελώς “ασήμαντος”».
Επικεφαλής της οργάνωσης Χ ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χρύσανθος.
Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος, ο οποίος ήταν ο πολιτικός αρχηγός της οργάνωσης Χ, σε επιστολή της 14-6-1947 αναφέρει ότι κατά την κατοχή ο Γρίβας μέσω του Αρχιεπισκόπου εκτελούσε εντολές που λάμβανε από την εξόριστη κυβέρνηση του Καΐρου. Ότι αρνήθηκε να υπηρετήσει στα Τάγματα Ασφαλείας, λόγος για τον οποίο στερήθηκε των αποδοχών του ως αξιωματικού. Επίσης αναφέρει ότι από τον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου διατάχθηκε να τεθεί υπό τις διαταγές του στρατιωτικού διοικητή Αττικής όποτε κληθεί. Στο ίδιο έγγραφο αναφέρονται και άλλες δράσεις του Γρίβα κατά την κατοχή ή αμέσως μετά την απελευθέρωση.
Στα Απομνημονεύματα του ο Γρίβας αναφέρει ότι η κατοχική κυβέρνηση Ράλλη διέταξε την σύλληψη του, όταν αρνήθηκε να αναλάβει υπηρεσία στα Τάγματα Ασφαλείας, σύμφωνα με διαταγή του κατοχικού Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, αλλά δεν κατάφερε να τον συλλάβει και προχώρησε στη διακοπή των αποδοχών του από την στρατιωτική σταδιοδρομία του.
Η Εποποιία της ΕΟΚΑ
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, μετέβη μυστικά στην Κύπρο με το ψευδώνυμο Διγενής και ενταχθηκε στην ΕΟΚΑ, την οποία ιδρυσε ο Μακάριος και ήταν στρατιωτικός αρχηγός της. Στόχος της ΕΟΚΑ ήταν η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο Γρίβας κήρυξε την έναρξη του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ την 1η Απριλίου 1955 με βομβιστικές επιθέσεις και με μια προκήρυξη που μεταξύ άλλων ανέφερε:
«Με την βοήθειαν τού Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολοκλήρου τού Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον αγώνα διά την αποτίναξιν τού Αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο το οποίον μας κατέλιπαν οι πρόγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκην: «‘Η τάν ή επί τάς».»
Η προκήρυξη έφερε την υπογραφή «Διγενής». Οι Άγγλοι είχαν αόριστες πληροφορίες ότι πίσω από τις επιθέσεις βρίσκεται κάποια οργάνωση «Χ» αλλά δεν γνώριζαν κάτι ιδιαίτερο γι' αυτή, ενώ το «Διγενής» δεν γνώριζαν αν είναι όνομα προσώπου ή οργάνωσης. Πληροφορήθηκαν ότι «Διγενής» είναι ο Γρίβας από ένα άρθρο του Ζαχαριάδη που μεταδόθηκε από τον ραδιοσταθμό του ΚΚΕ «Ελεύθερη Ελλάδα» στις 24/4/1955.
Αρχηγός της ΕΟΚΑ ήταν ο Γεώργιος Γρίβας, ο οποίος πήρε το κωδικό όνομα Διγενής καθώς, ενώ καταγόταν από την Κύπρο είχε ζήσει αρκετά χρόνια ως στρατιωτικός και αργότερα ως πολιτικός στην Ελλάδα. Η ΕΟΚΑ ήταν αρκετά συγκεντρωτική, ο Γρίβας έλεγχε τα πάντα. Επέβαλε την ιδεολογία του στην ΕΟΚΑ, η οποία ήταν συντηρητική, αντικομμουνιστική, εθνικιστική, ενώ το θρησκευτικό συναίσθημα ήταν έντονο.
Ο Γρίβας είχε χωρίσει την Κύπρο σε 19 τομείς, στον κάθε τομέα υπήρχε ένας τομεάρχης που έδινε αναφορά κατευθείαν στον Γρίβα. Την πυρηνική αυτή δομή οργάνωσης την είχε αντιγράψει από τον αγώνα του ΕΑΜ στην Ελλάδα.O κύριος τρόπος δράσης της ΕΟΚΑ ήταν τα σαμποτάζ με ωρολογιακές βόμβες και νάρκες. Οι αντάρτες μετά από τις επιχειρήσεις συνήθως κατέφευγαν σε ορεινά δάση. Άλλος τρόπος δράσης ήταν οι ρίψεις βομβών.
Μια εκ των τακτικών που χρησιμοποίησε η ΕΟΚΑ ήταν ο εκφοβισμός του τοπικού πληθυσμού των Ελληνοκυπρίων που δεν συντάσσονταν μαζί της. Η ΕΟΚΑ, ιδίως μετά την έλευση του Χάρτινγκ, ασκούσε βια, όπως για παράδειγμα δημόσιες εκτελέσεις, όχι μόνο στους προδότες, αλλά και όσους δεν την στήριζαν ενεργά ή της ασκούσαν δημόσια κριτική με στόχο να τρομοκρατηθεί ο πληθυσμός και να συνταχθεί με την ΕΟΚΑ. Σε αυτή την «τρομοκρατική εκστρατεία», όπως έγραψε ο ίδιος ο Γρίβας, η μαθητιώσα νεολαία είχε κομβικό ρόλο, ορισμένοι μαθητές εκπαιδευόντουσαν να γίνουν εκτελεστές.
Η ΕΟΚΑ είχε δώσει βάρος στην εμπλοκή της μαθητιώσας νεολαίας, η οποία με συχνές διαδηλώσεις και την «μάχη της σημαίας» (μαθητές κατεβάζανε την αγγλική σημαία απο το σχολείο, οπόταν η διδασκαλία σταματούσε και στρατιωτικές δυνάμεις έπρεπε να επέμβουν για να αποκαταστήσουν την ομαλότητα) κρατούσαν τους Άγγλους στρατιώτες μακρυά απο τα βουνά όπου κρύβονταν αντάρτες της ΕΟΚΑ. Ο Γρίβας διέταξε την δημιουργία της ΑΝΕ (Αλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) η οποία λειτουργούσε σε σχολεία της Κύπρου με σκοπό να οργανώνει τις δράσεις της τοπικής νεολαίας. H ΠΕΚΑ ήταν η πολιτική οργάνωση της ΕΟΚΑ, ενεργή κυρίως μετά την εξορία του Μακαρίου.
Η ΕΟΚΑ στελεχώθηκε απο μέλη της ΟΧΕΝ (θρησκευτική οργάνωση νεολαίας της Εκκλησίας), της ΠΕΚ (αγρότες) και της ΠΕΟΝ (οργάνωση εθνικιστών στις πόλεις). Ως γενικός κανόνας, μέλη της ΕΟΚΑ δεν μπορούσαν να γίνουν αριστεροί ή τουρκοκύπριοι, αν και υπήρξαν εξαιρέσεις (για παράδειγμα ο Βάσος Λυσσαρίδης).
Μετά την αποτυχία της Διασκεπτικής Συνέλευσης το 1948, η Εκκλησία της Κύπρου ανάλαβε την οργάνωση του ενωτικού δημοψηφίσματος ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους το 1950. Οι τουρκοκύπριοι αντιτάχθηκαν σφοδρά της προοπτικής ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Η αποτυχία του Δημοψηφίσματος ωστόσο να προωθήσει την επιθυμητή λύση των Ελληνοκυπρίων, οδήγησε ορισμένους στην σκέψη της ένοπλης πάλης. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄.Με επικεφαλής τον Μακάριο, μια επιτροπή δημιουργήθηκε στην Αθήνα απο οπαδούς της Ένωσης, με σκοπό την προώθηση του ενωτικού στόχου. Ο Γεώργιος Γρίβας επιλέχθηκε ως στρατιωτικός αρχηγός του αγώνα.
Από το 1954, πολεμοφόδια ξεκίνησαν να καταφθάνουν στην Κύπρο, υπό συνθήκες μυστικότητας. Τα δυο πρώτα πλοιάρια προσάραξαν στην Χλώρακα, δυτικά της Πάφου. Το τρίτο πλοιάριο ωστόσο, το Ἁγιος Γεώργιος, που έφτασε την 25η Ιανουαρίου 1955, έγινε αντιληπτό από τις αγγλικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν πληροφορίες για την έλευση του. Κατασχέθηκαν οπλισμός και προκηρύξεις.
Το βράδυ της 31ής Μαρτίου προς 1η Απριλίου του 1955 η ΕΟΚΑ ξεκίνησε την δράση της με βομβιστικές επιθέσεις σε διάφορες κυβερνητικές, παραγωγικές, αστυνομικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα και Αμμόχωστο. Μεγαλύτερη επιτυχία είχε η ομάδα του Μάρκου Δράκου στη Λευκωσία, η οποία κατάφερε να προκαλέσει ζημιά αξίας 150 χιλιάδων αμερικάνικων δολαρίων στον κυβερνητικό ραδιοφωνικό σταθμό. Στην επαρχεία Αμμοχώστου ο Μόδεστος Παντελή έχασε την ζωή του απο ηλεκτροπληξία κατά την διάρκεια απόπειρας βραχυκυκλώματος γραμμών υψηλής τάσεως.
Οι αγγλικές δυνάμεις αιφνιδιάστηκαν απο τις επιθέσεις της ΕΟΚΑ. Τότε, κυβερνήτης στην Κύπρο ήταν ο Ρόμπερτ Αρμιτέιζ, ο οποίος είχε στην διάθεση του λίγες πληροφορίες για την ΕΟΚΑ. Το ΑΚΕΛ καταδίκασε τις επιθέσεις της ΕΟΚΑ, ενώ και η αγωνία των Τουρκοκύπριων αυξανόταν.
Το επόμενο κύμα επιθέσεων της ΕΟΚΑ εκδηλώθηκε στα μέσα του Ιούνη 1955. Μέχρι τότε η ΕΟΚΑ είχε μείνει αδρανής με εντολή του Μακαρίου. Στις 18 Ιουνίου λοιπόν η ΕΟΚΑ επιτέθηκε σε αγγλικούς στόχους, σε χώρους αναψυχής των Βρετανών στρατιωτών, αστυνομικούς σταθμούς και στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Οι επιθέσεις κράτησαν ως τις 28 Ιουνίου, με τον Γρίβα να είναι απογοητευμένος λόγω της έλλειψης επιθετικότητας (εκτελέσεων) των ανταρτών του κατά Ελληνοκύπριων "προδοτών" - δηλαδή κυρίως αστυνομικών.
Οι Βρετανοί αλλάξανε κυβερνήτη της Κύπρου το φθινόπωρο του 1955. Σε μια προσπάθεια να δείξουν πιο σκληρή απάντηση στην ΕΟΚΑ, αντικαταστάθηκε στις 4 Οκτωβρίου ο Αρμιταζ από Τζον Χάρντινγκ. Σύντομα (στις 26 Νοέμβρη) θα κήρυττε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και θα την συνόδευε με εισαγωγή δρακόντιων νόμων, όπου μεταξύ άλλων προβλεπόταν η ποινή θανάτου σε περίπτωση πυροβολισμού καθώς και στην κατασκευή και μεταφορά όπλων.
Μια άλλη παράμετρος που συνέτεινε στο φορτισμένο κλίμα του φθινοπώρου του 1955 ήταν η δίκη του Μιχαλάκη Καραολή και η καταδίκη του σε θάνατο, η οποία όταν έγινε γνωστή πυροδότησε μαθητικές διαδηλώσεις.
Τον χειμώνα του 1955 προς 1956, διεξήχθησαν οι συνομιλίες Μακαρίου-Χάρτιγκ για επίλυση του προβλήματος, ωστόσο παρά τις υποχωρήσεις αμφοτέρων, οι συνομιλίες κατέρρευσαν στις αρχές Μαρτίου.Οι Βρετανοί αποφάσισαν να εξορίσουν τον Μακάριο, ώστε να αποδυναμωθεί και στις 9 Μαρτίου ήταν ήδη στο αεροπλάνο με κατεύθυνση τις Σευχέλλες.
Μετά την εξορία του Μακαρίου, ο Γρίβας απέκτησε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και η δράση της ΕΟΚΑ εντατικοποιήθηκε, τόσο με εκτελέσεις όσο και με βομβιστικές επιθέσεις. Ξεκίνησαν δε οι πρώτες διακοινοτικές ταραχές μετά την πρώτη εκτέλεση τουρκοκύπριου αστυνομικού. Αυτό οδήγησε σε ταραχές σε αρκετά σημεία της Κύπρου[30] Οι απαρχές της διακοινοτικής βίας, την οποία οι Βρετανοί αντιμετώπιζαν ευμενώς καθώς δικαιολογούσε την παρουσία στο νησί, οδήγησαν απο το 1956 το διαχωρισμό της Λευκωσίας σε δυο μέρη μέσω μιας γραμμής που έμελλε να ήταν ο πρόδρομος της Πράσινης Γραμμής.
Από τα τέλη της άνοιξης, ο Χάρντιγκ εξαπέλυσε επίθεση στο Τρόοδος και τον Πενταδάκτυλο με σκοπό την εξάρθρωση της ΕΟΚΑ με συμμετοχή αρκετών μονάδων του στρατού. Ωστόσο ο Γρίβας έβρισκε τρόπο να ξεγλιστράει. Μια προσφορά για συνθηκολόγηση του Χάρτνιγκ στην ΕΟΚΑ με περιορισμένη ομως αμνηστία στους αγωνιστές, απορρίφθηκε απο την ΕΟΚΑ.
Τον Σεπτέμβρη η ΕΟΚΑ επανεκκίνησε τις επιθέσεις, αυτή την φορά με μεγαλύτερη ένταση κυρίως στις εκτελέσεις, με τον Νίκο Σαμψών να διακρίνεται. Τους επόμενους μήνες η βία κλιμακώθηκε περαιτέρω, οι επιθέσεις της ΕΟΚΑ αυξήθηκαν και ο Χαρντιγγκ αυστηροποίησε επιπλέον τους νόμους της Έκτακτης Aνάγκης. Αυτό οδήγησε σε περισσότερες επιτυχίες τους Βρετανούς στον τομέα των πληροφοριών, πράγμα που με την σειρά του οδήγησε σε αυξημένη καχυποψία ανάμεσα στους αντάρτες της ΕΟΚΑ και ιδίως στον Γρίβα.
Επιτυχίες όμως οι Βρετανοί είχαν και στα βουνά, καθώς κατάφεραν με την βοήθεια των καταδρομών, να εξαρθρώσουν αρκετές ομάδες ανταρτών, με σημαντικότερη στις 3 Μαρτίου 1957, όταν συνέλαβαν τους συντρόφους του Γρηγόρη Αυξεντίου με τον ίδιο να σκοτώνεται μετά από μια ηρωική μάχη. Η δυνατότητες της ΕΟΚΑ για ανταρτοπόλεμο είχαν εξαντληθεί και δεν θα ανακάμπταν ποτέ ξανά
Λίγες μέρες αργότερα, στις 13 Μαρτίου, εκτελέστηκε δια απαγχονισμού ο Ευαγόρας Παλλικαρίδης, ο νεαρότερος και τελευταίος απο τους απαγχονισθέντες αντάρτες της ΕΟΚΑ. Η εκτέλεση του είχε διεθνή αντίκτυπο, στην Ελλάδα προκλήθηκαν ταραχές ενώ ο Χάρντιγκ δέχτηκε πιέσεις από την κυβέρνηση της Βρετανίας να καταργήσει την θανατική ποινή.
Μετά την αποδυνάμωση των ανταρτών στα βουνά τον χειμώνα του 1957, ο Γρίβας κήρυξε μονομερή εκεχειρία τον Μάρτιο. Έτσι κι αλλιώς, οι δυνατότητές του για δράση ήταν περιορισμένες και έπρεπε να αναδιοργανωθεί. Αυτή την εποχή, άρχισε η εσωτερική σύγκρουση στην Κύπρο.
Παρόλο που είχαν προηγηθεί αναίμακτες λεκτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ της ΕΟΚΑ και του ΑΚΕΛ, το καλοκαίρι του 1957 άλλαξε η μεταξύ τους κατάσταση με τις εκτελέσεις αριστερών ως προδότες, μια κατάσταση που συνεχίστηκε και το 1958. Το ΑΚΕΛ τότε εκπροσωπούσε σχεδόν τον μισό Ελληνοκυπριακό πληθυσμό και απαιτούσε να συμμετέχει στις συνομιλίες με τους Άγγλους μαζί με τον Μακάριο ως εκπρόσωποι των Ελληνοκυπρίων. Ο Γρίβας έβλεπε πως εγκυμονούσε τον κίνδυνο οι κομμουνιστές να γίνουν κυρίαρχοι του πολιτικού παιχνιδιού. Καθώς η ένταση μεταξύ ΕΟΚΑ και ΑΚΕΛ κλιμακωνόταν, ο Γρίβας ίδρυσε εντός της ΕΟΚΑ την ΥΑΚΑ (Υπηρεσία Αντιμετώπισης Κομμουνιστικής Αντιδράσεως) ενώ έδωσε εντολή για ξυλοκόπημα και εκτελέσεις αριστερών καθώς ο ορισμός του προδότη πλέον συμπεριελάμβανε όλους τους κομμουνιστές.
Τον Οκτώβριο του 1957, ο Χάρτιγκ παραιτήθηκε από κυβερνήτης της Κύπρου, έχοντας καταφέρει ισχυρό πλήγμα κατά της επιχειρησιακής ικανότητας της ΕΟΚΑ, αλλά χωρίς να την έχει εξοντώσει πλήρως.
Ο νέος κυβερνήτης της Κύπρου, ο φιλελεύθερος Χιού Φούτ ανέλαβε την διακυβέρνηση της Κύπρου μετά τον Χάρτνιγκ με σκοπό να επιδιώξει να λύσει πολιτικά το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόταν το Κυπριακό.
Η περίοδος Φουτ σημαδεύτηκε απο αιματηρές διακοινοτικές συγκρούσεις καθώς και συνέχιση της επίθεσης στην Αριστερά απο την ΕΟΚΑ. Η εναντίωση στην ΕΟΚΑ και της προοπτικής της ένωσης στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, οδήγησαν στην δημιουργία μικρών παραστρατιωτικών οργανώσεων οι οποίες συνενώθηκαν για να καταλήξουν στην ΤΜΤ, μια τρομοκρατική οργάνωση πλήρως ελεγχόμενη από την Τουρκία. Στόχο είχε να αντιμετωπίσει την ΕΟΚΑ, τους κομμουνιστές και την δημιουργία διακοινοτικών ταραχών που θα οδηγούσαν στον διαχωρισμό των δυο κοινοτήτων. Οι διακοινοτικές ταραχές έφτασαν στο απόγειο τους στις αρχές του καλοκαιριού του 1958, όπου άνοιξε ένας φαύλος κύκλος με διαδοχικούς φόνους άοπλων πολιτών οι οποίοι συνεχίζοντα με άλλους φόνους για εκδίκηση και αντεκδίκηση. Συνολικά υπήρξαν 100 νεκροί και 170 σοβαρά τραυματίες από αυτό τον κύκλο βίας.
Ο αγώνας της ΕΟΚΑ έλαβε ουσιαστικά τέλος όταν Ελλάδα και Τουρκία ήρθαν σε συμφωνία για το Κυπριακό στην Ζυρίχη τον Φεβρουάριο του 1959. Αποφασίστηκε η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, με βάση ένα Σύνταγμα που προέβλεπε ενα ανεξάρτητο κράτος με δικοινοτικά χαρακτηριστικά. Στις 9 Μαρτίου 1959, ο Γρίβας με μια προκήρυξη του έθεσε τέρμα στον αγώνα της ΕΟΚΑ, αποδεχόμενος -με κάποια απογοήτευση -τις συμφωνίες.
Την τετραετία που κράτησε ο αγώνας της ΕΟΚΑ, όλες οι αντιμαχόμενες πλευρές υπέφεραν βαριές απώλειες.
Σχετικά με τις απώλειες της ΕΟΚΑ, σύμφωνα με τον Ρίχτερ ο οποίος επικαλείται στοιχεία αγωνιστών της ΕΟΚΑ, σκοτώθηκαν περίπου 250 μέλη της ΕΟΚΑ, εκ των οποίων τα 134 από ατυχήματα ή χρήση βίας εντός της οργάνωσης. Tο Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης της ΕΟΚΑ, αναφέρει 109 νεκρούς. Ο David French αναφέρει η κυβέρνηση της Κύπρου τον Μάρτιο του 1957 ανακοίνωσε πως η ΕΟΚΑ απώλεσε μεταξύ 85-95 μελών από τις βρετανικές δυνάμεις, ενώ άλλοι 17 σκοτώθηκαν σε ατυχήματα (κυρίως από εκρήξεις βομβών)
Όσο αφορά τις βρετανικές απώλειες από τις ένοπλες δυνάμεις, οι συνολικές απώλειες είναι 360 ατομα ( συμπεριλαμβάνονται και θάνατοι από φίλια πυρά, ατυχήματα, δασικές πυρκαγιές κ.ά.). Οι βρετανικές απώλειες απο άμεσες ενέργειες της ΕΟΚΑ ανέρχονται σε 104 Βρετανούς στρατιωτικούς και 51 αστυνομικούς (διαφόρων εθνικοτήτων, μεταξύ των οποίων και 15 Ελληνοκύπριοι) και 26 πολίτες.
Αντιγνωμία υπάρχει και στον αριθμό των Ελληνοκύπριων που έχουν χάσει την ζωή τους από ενέργειες της ΕΟΚΑ. Σύμφωνα με τον κατάλογο Ρίχτερ, εξ αιτίας των δράσεων της ΕΟΚΑ έχασαν την ζωή τους 203 Ελληνοκύπριοι. Ο Μακάριος Δρουσιώτης δημοσίευσε μια λίστα με τα ονοματεπώνυμα τους και την αιτία θανάτου τους. Ο David French αναφέρει διάφορες έρευνες που έχουνε διεξαχθεί: έρευνα του 1974 που βασίστηκε σε ρεπορτάζ κυπριακών εφημερίδων της περιόδου 1955-59, οι νεκροί ανέρχονταν στους 148. Μια έκθεση των βρετανικών αρχών ασφαλείας αναφέρει τον αριθμό των 218 Ελληνοκύπριων νεκρών.
Σύνδεσμοι αγωνιστών της ΕΟΚΑ αναφέρουν πως οι εκτελεστηκαν 80 προδότες.
Η Βουλή των Ελλήνων, με το Νόμο 3944 που δημοσιεύτηκε στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως Α 51 στις 20 Μαρτίου 1959, προήγαγε ομόφωνα τον Γεώργιο Γρίβα από αντισυνταγματάρχη σε αντιστράτηγο, του απένειμε ειδική σύνταξη, καθώς επίσης και τον τιμητικό τίτλο του Αξίου Τέκνου της Πατρίδος.
Η Βασιλική Ακαδημία Αθηνών απένειμε στον Γρίβα το Χρυσό Μετάλλιο, την ύψιστη τιμή απ' όσες διαθέτει, κατά την πανηγυρική της συνεδρία της 24ης Μαρτίου 1959. Πάντως, σύμφωνα με τον Ναϊτζερ Κλάηβ, ήταν αναμενόμενο με βάση τις καλές υπηρεσίες που πρόσφερε η οργάνωση Χ στην βρεττανία. Άλλωστε, «Η Eλλάδα, μολονότι ονομαστικά αποτελούσε ένα ανεξάρτητο κράτος, ουσιαστικά εκείνη τη στιγμή ήταν ένα είδος προτεκτοράτου των Bρετανών. Έτσι από τις αρχές του 1945, ο Bρετανός πρέσβης Pεξ Λήπερ απόκτησε ορισμένες εξουσίες και υπευθυνότητες, τις οποίες συνήθως έχουν οι Kυβερνήτες των αποικιών και όχι οι επικεφαλής των διπλωματικών αποστολών».
Ο Γρίβας και η ΕΟΚΑ ενέπνευσαν πολλά απελευθερωτικά κινήματα και επαναστάτες όπως τον Φιδέλ Κάστρο, όπως ο ίδιος αναφέρει με δύο επιστολές του (1959 και 1974) προς τον Γρίβα, μάλιστα στη πρώτη επιστολή αναφέρει: «Στρατηγέ, ο αγώνας σας με γοήτευσε και αποτέλεσε παράδειγμα για την απελευθέρωση της Πατρίδας μου. Συγχαρητήρια, Εύχομαι η Δημοκρατία και η Δικαιοσύνη να βασιλεύσουν επιτέλους στον κόσμο».
Μέσα στις ενέργειες της βρετανικής αποικιακής κυβέρνησης κατά του Γρίβα, συζητήθηκε και η πιθανότητα αρνητικής προπαγάνδας. Αυτή απορρίφθηκε με το σκεπτικό ότι «κάθε απόπειρα να εφευρεθεί βρωμιά (sic) για τον Γρίβα θα ήταν δίκοπο όπλο». Σε έγγραφο με ημερομηνία 26/4/56 αναφέρεται ότι «η (βρετανική) κυβέρνηση της Κύπρου επιζητεί εναγωνίως να αποκτήσει οποιεσδήποτε διαθέσιμες λεπτομέρειες – όσο πιο φρικιαστικές, τόσο καλύτερα – για τις αντικομμουνιστικές επιχειρήσεις και τις φρικαλεότητες που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα από την Οργάνωση ‘Χ’ του Γρίβα». Σκοπός των Βρετανών ήταν να περιλάβουν τις λεπτομέρειες αυτές σε ένα ανώνυμο φυλλάδιο, με στόχο να στρέψουν τους Κύπριους κομμουνιστές εναντίον του Γρίβα και της ΕΟΚΑ.
Μετά την απελευθέρωση
Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, ο Γρίβας συνέχισε να αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα των εξελίξεων. Αναχώρησε για την Ελλάδα, όπου έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές, του απονεμήθηκε ο βαθμός του στρατηγού εν αποστρατεία και ανακηρύχθηκε ομόφωνα από την Ελληνική Βουλή άξιο τέκνο της πατρίδος. Τον Ιούνιο του 1964, τον έστειλε ξανά η κυβέρνηση Παπανδρέου ως επικεφαλής 5.000 στρατιωτών και ανέλαβε την αρχηγία των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων και στη συνέχεια και της Εθνικής Φρουράς με τη συναίνεση του Μακάριου.
Το Νοέμβριο του 1967, ελληνοκυπριακές δυνάμεις υπό τις διαταγές του Γρίβα επιτέθηκαν στους Τουρκοκυπρίους στις περιοχές Άγιος Θεόδωρος και Κοφίνου δυτικά της Λάρνακας, ύστερα από εντάσεις και προκλήσεις μεταξύ των δύο πλευρών, με αποτέλεσμα τον θάνατο 22 Τουρκοκυπρίων και ενός Ελληνοκύπριου. Η Τουρκία απείλησε να εισβάλει στο νησί και η εισβολή απετράπη μόνο με ανταλλάγματα την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο και την ανάκληση του Γρίβα στην Ελλάδα.
Τα γεγονότα ως εκτίθενται στην έκθεση που υπέβαλε προς την πολιτικήν ηγεσία ο Διγενής έχουν εν περιλήψει ως εξής:
- 18/6/1964 οι Τούρκοι Μασούρας - Αγ. Θεοδώρου επετέθησαν στο Μοσφίλι που είχε αποκλειστεί.
- 9/7/1964 οι Τούρκοι προωθήθηκαν και κατέλαβαν το στρατηγικό ύψωμα Λωρόβουνο.
- 1/8/1964 απεστάλει ενα Τάγμα νεοσυλλέκτων υπό τον ταγματάρχη Ν. Ντερτιλή στη περιοχή μεταξύ Λιμνήτη - Μασούρας.
- 6/8/1964 ο Διγενής επιστρέφων εξ Αθηνών περί την 19ην ώραν καλείται να παρεβρεθεί σε Υπουργικό Συμβούλιο που κάλεσε ο Αρχ. Μακάριος. Αποφασίζεται η παρέμβαση της Ε.Φ. για να επιτευχθεί σταθεροποίηση των θέσεων μας.
- 8/8/1964 περί ώραν 7.30 πρωινή, κατελήφθη το Λωρόβουνο. Ο Διγενής βρίσκεται στο πεδίο της μάχης. Επεμβαίνει και το 216 τ.π και οι μάχες διεξάγονται εφ' όλοκλήρου του μετώπου. Περί ώραν 11π.μ ο Διγενής λαμβάνει μήνυμα εξ Αθηνών να σταματήσουν άμεσα οι επιχειρήσεις. Ο Διγενής προ του διλήμματος να εγκαταλείψει το εγχείρημα για να φανεί υπάκουος στρατιώτης, η να συνεχίσει την επιχείρηση και να φανεί ανυπάκουος, ως άξιος ηγήτορας αποφασίζει την συνέχιση των επιχειρήσεων και επίτευξη του στόχου.
ΕΟΚΑ Β'
Στις 31 Αυγούστου 1971 σε ηλικία 74 χρόνων, όταν οι σχέσεις του Μακαρίου με τη δικτατορία των Συνταγματαρχών και ειδικά με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο είχαν ενταθεί, επέστρεψε κρυφά στην Κύπρο και ίδρυσε την ΕΟΚΑ Β΄, η οποία στελεχώθηκε κυρίως από πρώην άνδρες της ΕΟΚΑ και νέους που πίστεψαν ότι με τη δυναμική δράση θα πειθόταν ή θα εξαναγκαζόταν ο Μακάριος να ακολουθήσει τη γραμμή της ένωσης.
Ο Μακάριος κάλεσε τον Γρίβα να εμφανιστεί και να δηλώσει τις προθέσεις του, προσφέροντάς του μάλιστα και θέση στην κυβέρνηση. Ο Γρίβας δεν εμφανίστηκε, και τον Οκτώβριο του 1971 διένειμε προκήρυξη με την οποία δήλωνε ότι θα αρχίσει ένοπλο αγώνα για την ένωση με την Ελλάδα. Η κυπριακή κυβέρνηση αντέδρασε με τη σύσταση νέας αστυνομικής μονάδας, του λεγόμενου «Εφεδρικού» η οποία εξοπλίστηκε με όπλα από την Τσεχοσλοβακία. Η ενέργεια αυτή προκάλεσε κρίση στις σχέσεις Αθήνας - Λευκωσίας.
Υπό την πίεση της Ελληνικής κυβέρνησης, ο Μακάριος συναντήθηκε μυστικά με τον Γρίβα προκειμένου να γεφυρωθούν οι μεταξύ τους διαφορές. Ο Μακάριος δεν δέχτηκε τις προτάσεις του Γρίβα, η οργάνωση του οποίου από το 1972 εξαπέλυσε έντονη τρομοκρατική δραστηριότητα. Από το 1973 άρχισε η αποδυνάμωση της ΕΟΚΑ Β' λόγω καταστολής της δράσης της από την αστυνομία και της αποδοκιμασίας από την κυβέρνηση Παπαδόπουλου, ο οποίος τότε επιχειρούσε πολιτικοποίηση του δικτατορικού καθεστώτος. Ακολούθησαν δύο καθοριστικά γεγονότα, το πραξικόπημα Ιωαννίδη στην Ελλάδα (Νοέμβριος 1973)και ο θάνατος του Γρίβα (Ιανουάριος 1974). Μετά από το θάνατο του αρχηγού της, η ΕΟΚΑ Β΄ ανέστειλε προσωρινά τη δράση της και η Κυπριακή κυβέρνηση χορήγησε αμνηστία στα μέλη της. Την ηγεσία της οργάνωσης ανέλαβε ο μετριοπαθής Γεώργιος Καρούσος, Έλληνας ταγματάρχης, ο οποίος προσπάθησε να πολιτικοποιήσει την οργάνωση.
Η ΕΟΚΑ Β συνέχισε να λειτουργεί και συμμετείχε στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974. Μέλη της ΕΟΚΑ Β΄ συμμετείχαν κατα την διάρκεια της εισβολής σε επιθέσεις εναντίων τουρκοκυπριακών θυλάκων. Παλιότερα όμως του πραξικοπήματος είχαν εκπονηθεί από τον Γρίβα ή υπό διαταγή του, όπως επικυρώθηκαν μέσα από το Πόρισμα της Βουλής για το Φάκελο της Κύπρου, σχέδια για πραξικόπημα στην Κύπρο (Επιχείρηση Σφεντόνη και Απόλλων).
Ο θάνατος
Πέθανε στο σπίτι του στον Αγ. Νικόλαο Λεμεσού, στις 27 Ιανουαρίου 1974 σε ηλικία 76 χρόνων, 6 μήνες περίπου πριν το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου στην Κύπρο.
Οι φήμες για την κακή κατάσταση της υγείας του, ξεκίνησαν από τον Ιούνιο του 1973. Ο Γρίβας τις απόρριψε χαρακτηρίζοντας τα δημοσιεύματα και τον Μακάριο «χορό καννίβαλων με διευθυντή ορχήστρας τον ίδιο». Ωστόσο, ο καρδιολόγος Δώρος Παπαπέτρου, ανιψιός του Γρίβα, ανέφερε ότι από το 1972 είχε διαγνώσει ότι πάσχει από στένωση αορτής. Σύμφωνα με τον ίδιο, τον Οκτώβριο του 1973 επιδεινώθηκε η κατάσταση της υγείας του με αποτέλεσμα να είναι περισσότερες ώρες κλινήρης παρά όρθιος, ενώ μέχρι τον Ιανουάριο η κατάσταση του εξελίχθηκε ραγδαία.
Η ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδα Χαραυγή στην Κύπρο, έθεσε θέμα δολοφονίας του στρατηγού. Το θέμα το αναδεικνύει μέσα από το εξής ερώτημα: Γιατί δεν έγινε νεκροψία για τον θάνατό του; Για ένα τέτοιο πρόσωπο που διαδραμάτισε το δικό του σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου και στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, όχι μόνο έπρεπε, αλλά και επιβάλλετο να διενεργηθεί νεκροψία.
Μετά το θάνατό του γίνονταν πολιτικές εκδηλώσεις τιμής της μνήμης του από Ελληνοκυπρίους. Το 1976, η Τουρκία καταγγέλλει στον ΟΗΕ ότι στις 25 Ιανουαρίου του ίδιου έτους έγινε συγκέντρωση δεκάδων χιλιάδων Ελληνοκυπρίων στην Λεμεσό, σε τελετή μνήμης του Γρίβα, όπου οι συγκεντρωμένοι φώναζαν το σύνθημα «ένωση». Στην επιστολή ο Γρίβας χαρακτηρίζεται «ηγέτης της τρομοκρατικής οργάνωσης ΕΟΚΑ» (sic).
Μετά το θάνατό του τιμήθηκε με διάφορα μνημεία, ονομασίες οδών κλπ. Μπρούτζινος αδριάντας του Γρίβα υπάρχει και στην Χλώρακα Πάφου. Επίσης ο Γρίβας απεικονίζεται μαζί με τον Μακάριο σε δύο μνημεία, στον Στρόβολο στο Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης του αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59, και στο Ηρώον Απελευθερωτικού Αγώνα 1955-59 που βρίσκεται μεταξύ Κάτω Αμιάντου και Πελενδρίου.
Πηγές:
2) Λήμμα Γεώργιος Γρίβας
3) Λήμμα ΕΟΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου