Οι Νεάντερταλ συνυπήρχαν με τους Homo Sapiens για περίπου 5.400 χρόνια

Η επιστημονική ομάδα, αποτελούμενη από τον καθηγητή Tom Higham και τη Δρ. Κατερίνα Δούκα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνεπικουρούμενη από 40 αρχαιολόγους από όλη την Ευρώπη, ανέλυσαν με τη μέθοδο του ‘Ανθρακα-14 περισσότερα από 400 δείγματα οστών, άνθρακα και θαλάσσιων οστρέων. Τα δείγματα προέρχονται από 40 σημαντικές προϊστορικές θέσεις της Ευρώπης που συνδέονται με την παρουσία των τελευταίων Νεάντερταλ, μεταξύ των οποίων και δύο ελληνικά σπήλαια: το Φράγχθι στην Αργολίδα και το Λακωνίς κοντά στο Γύθειο.

Σύμφωνα με την μελέτη τους την οποία εκπόνησαν και την δημοσιοποίησαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature,  Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν από την Ευρώπη πριν από 41 με 39 χιλιάδες χρόνια, ενώ επί 2.600 ώς 5.400 χρόνια συμβίωναν με τους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους (Homo sapiens).

«Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ώς τώρα έρευνα που αφορά την ακριβή χρονολόγηση της εξαφάνισης των Νεάντερταλ στην Ευρώπη και της εμφάνισης των πρώτων ανθρώπων του είδους μας στην ίδια περιοχή. Όσον αφορά την Ελλάδα, χρησιμοποιήσαμε δείγματα κυρίως από το Λακωνίς, γιατί από το Φράγχθι έχουμε δημοσιεύσει τα αποτελέσματα, τα οποία απλά χρησιμοποιήσαμε συγκριτικά. Το σημαντικότερο σε αυτή την έρευνα είναι ότι βρήκαμε ακριβώς πότε εξαφανίστηκαν οι Νεάντερταλ, καθώς ξεπεράσαμε πολλά προβλήματα που είχαν να κάνουν τόσο με τη ραδιοχρονολόγηση όσο και με το ανασκαφικό υλικό, το οποίο συχνά δεν ήταν σε καλή κατάσταση» αναφέρει η κ. Δούκα, που ασχολείται με την εξέλιξη και εφαρμογή της μεθόδου χρονολόγησης με ‘Ανθρακα-14 στο Εργαστήριο Αρχαιομετρίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Η 6ετής έρευνα, η οποία ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία ενός μαθηματικού στατιστικού μοντέλου βασιζόμενου στη μέθοδο του Bayes που συνδυάζει τις νέες χρονολογήσεις με αρχαιολογικά, στρωματογραφικά και γεωγραφικά δεδομένα, καθορίζει ότι η εξαφάνιση των Νεάντερταλ από το σύνολο της Ευρώπης έλαβε χώρα πριν από 41 με 39 χιλιάδες χρόνια, σε σύνολο πιθανοτήτων γύρω στο 95%. Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, τα παραπάνω υποδεικνύουν ότι οι Νεάντερταλ συνέχισαν να ζουν στην Ευρώπη για μερικές χιλιάδες χρόνια μετά την άφιξη των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων, που έγινε πριν από περίπου 45 με 43.000 χρόνια.

Αυτό σημαίνει πως υπήρχε αρκετός χρόνος για αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο πληθυσμών και πιθανή ανταλλαγή ιδεών και γενετικού υλικού, ενώ πρόσφατες γενετικές έρευνες έχουν δείξει πως τουλάχιστον 1,5-2,1% του DNA των ανθρώπων που ζουν σήμερα στον πλανήτη, πλην των Αφρικανών, προέρχεται από τους Νεάντερταλ.

«Χρησιμοποιώντας τα πιο σύγχρονα επιστημονικά και στατιστικά εργαλεία έχουμε για πρώτη φορά μια σαφή εικόνα για τα πρώτα βήματα της εξάπλωσης του είδους μας εκτός Αφρικής, καθώς και για το αποτέλεσμα αυτής της εξάπλωσης στους πληθυσμούς που ζούσαν ήδη στην Ευρασία επί εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, όπως οι Νεάντερταλ» υποστηρίζει η κ. Δούκα.

Οι ερευνητές κάνουν σαφές πως σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν ενδείξεις βίας από τον ένα προς τον άλλο πληθυσμό ούτε όμως και ενδείξεις συμβίωσης στις ίδιες περιοχές και σπηλιές. Ο πληθυσμός των Νεάντερταλ κατακερματίστηκε και αποκλείστηκε σε περιοχές στα όρια της Ευρώπης όπου και συνέχισαν να ζουν σε μικρές ομάδες, ωσότου αφανίστηκαν οριστικά πριν από περίπου 40.000 χρόνια. Βάσει των νέων χρονολογήσεων, η εξαφάνιση των κοντινών συγγενών μας δεν προκλήθηκε αποκλειστικά από την εξάπλωση των σύγχρονων ανθρώπων, αλλά από ένα συνδυασμό παραγόντων που έδρασαν παράλληλα, όπως είναι ο χαμηλός πληθυσμός των Νεάντερταλ και η περιθωριοποίηση ομάδων σε συγκεκριμένες περιοχές της Ευρώπης, η ισχυρή πίεση από τις αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες που επικράτησαν στην Ευρώπη πριν από 40.000 και, τέλος, η εξάπλωση του Homo sapiens σε ένα ή περισσότερα κύματα μετανάστευσης.

Χαρακτηριστικά ο κ. Higham τονίζει πως: «Άλλες πρόσφατες μελέτες του γενετικού υλικού μεταξύ των Νεάντερταλ και Homo Sapiens δείχνουν ότι και οι δύο ομάδες διασταυρώθηκαν έξω από την Αφρική, με 1,5% -2,1% ή περισσότερο του DNA των σύγχρονων ανθρώπινων πληθυσμών μη-Αφρικής na προέρχονται από toyw Νεάντερταλ. Πιστεύουμε ότι τώρα έχουμε το πρώτο σοβαρό εύρημα που ρίχνει νέο φως σε μερικά από τα βασικά ερωτήματα γύρω από τις πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ Νεάντερταλ και Homo Sapiens. Η χρονολογία επισημαίνει επίσης τη χρονική στιγμή της εξαφάνισης των Νεάντερταλ και δείχνει ότι μπορεί να επιβίωσαν στην Ευρώπη, μικρές ομάδες των Νεάντερταλ πριν εξαφανιστούν τελείως». 

Ενώ για την τεχνοτροπία που ακολούθησαν σημειώνει: « Οι προηγούμενες ραδιοχρονολογήσεις είχαν συχνά υποτιμήσει την ηλικία των δειγμάτων από τις περιοχές που συνδέονταν με τους Νεάντερταλ, επειδή η οργανική ύλη ήταν μολυσμένη με σύγχρονα σωματίδια. Χρησιμοποιήσαμε τις μεθόδους υπερδιήθησης, η οποία καθαρίζει το κολλαγόνο το οποίο εξάγεται από το οστό, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος σύγχρονης μόλυνσης. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να υπολογίσουμε με περισσότερη βεβαιότητα το χρονοδιάγραμμα της εξαφάνισης των στενών ξαδέλφων μας, των Νεάντερταλ. Φυσικά οι Νεάντερταλ δεν έχουν εντελώς εκλείψει, διότι ορισμένα από τα γονίδιά τους είναι περισσότερο σε εμάς σήμερα».

Η επιστημονική ομάδα χρησιμοποίησε νέες αξιόπιστες μεθόδους χημικής επεξεργασίας και καθαρισμού των δειγμάτων, καθώς και ακριβείς μετρήσεις των ατόμων του ‘Ανθρακα 14 σε επιταχυντή ιόντων (Accelerator Mass Spectrometer), εξασφαλίζοντας 200 περίπου νέες ακριβείς χρονολογήσεις. Παράλληλα, δημιούργησε ένα νέο μοντέλο για το χωρο-χρονικό προσδιορισμό του αφανισμού των Νεάντερταλ σε σχέση με την εξάπλωση των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων.

Ολόκληρη την μελέτη μπορείτε να την δείτε ΕΔΩ.