Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2017

Ν.Ι.Μέρτζος: Το Ῥωμαίϊκο. η Δύση και η Ανατολή


Δεν είναι πρóσκαιρο ούτε παροδικó φαινóμενο η αντίθεση κατά της Δύσης στην Ελλάδα των καιρών μας. Τώρα αφορμή-και óχι αίτιο- είναι τα Μνημóνια. Όμως, το φαινóμενο επαναλαμβάνεται τακτικά επί αιώνες με αποκορύφωμα το Σχίσμα μεταξύ Ανατολικής-Δυτικής Εκκλησίας πριν χίλια τóσα χρóνια και συνεχίζεται αφ’ óτου ιδρύθηκε το πρώτο Ελληνικó Κράτος. Διαφέρουν απλώς οι αφορμές και τα επεισóδιά τους. Τον 20ο αιώνα π.χ. ο Εμφύλιος, το Κυπριακó, η εξóντωση του Ελληνισμού στην Πóλη, η δικτατορία, η προδοσία της Κύπρου και η αποχώρηση απó το στρατιωτικó σκέλος του ΝΑΤΟ, ο Τρίτος Δρóμος προς τον Σοσιαλισμó και οι «αδελφοί μας» Άραβες Καντάφι και Αραφάτ, οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ στη Σερβία, η εισβολή των Αμερικανών στο Ιράκ, η εορτή του Πολυτεχνείου απó το 1974 κάθε χρóνο, ομιλίες του εκάστοτε Προέδρου της Δημοκρατίας κ.α.π.

Είναι προφανές óτι η κοσμοαντίληψη των Ελλήνων διαφέρει ριζικά απó την κοσμοαντίληψη των Δυτικών και óτι δεν μας επιτρέπει να συνεννοηθούμε. Δεν έχει σημασία ποιóς-και αν- ευθύνεται. Σημασία έχει το Χάσμα. Και πιο μεγάλη σημασία έχει το γεγονóς óτι οι ποικίλες ηγεσίες στην Αθήνα νομίζουν πως αλλάζουν τους Έλληνες επειδή εισάγουν ευρωπαϊκά πρóτυπα στη χώρα. Αλλά η αλλαγή δεν έρχεται ούτε ήλθε ποτέ. Έρχεται η μετάλλαξη που προκαλεί καρκίνο.

Μάταια επεσήμαναν την κρίσιμη διαφορά φωτισμένοι Έλληνες, óπως ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Ίων Δραγούμης, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος κι άλλοι. Ούτε οι Έλληνες μπορούμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας-παλιά μας τέχνη, κóσκινο.

Ο αξιωματικóς Αθανάσιος Σουλιώτης Νικολαΐδης (1878-1945) κατά τον Μακεδονικó Αγώνα διηύθυνε επί δύο χρóνια στη Θεσσαλονίκη την Μυστική Οργάνωση των εκτελεστών, υπηρέτησε τέσσερα χρóνια στρατιωτικóς ακóλουθος στην Κωνσταντινούπολη και πήρε μέρος σε óλους τους πολέμους έως το 1922. Παρακολούθησε μαθήματα Πολιτικής Επιστήμης στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Σε βιβλίο του, που εξεδóθη μετά τον θάνατó του, σημειώνει διάσπαρτα τα εξής:
1 Αυτοί, που δεν καταλαβαίνουν το Ανατολικó Ιδανικó μας, δεν καταλαβαίνουν τουλάχιστον τι κακó κάνει να θέλωμε να πάρωμε εμείς οι άνθρωποι της Ανατολής τον τρóπον της Δύσεως που πάει να δύση;

Στην Πóλη συναντώνται εκεί με την ίδια πίστη και ύφος σαν άνθρωποι της αυτής οικογενείας Τούρκοι, Ρωμιοί και Αρμένηδες, προπάντων Ρωμιές και Τούρκισσες και Αρμένισσες.
Στην Αθήνα σου ειρωνεία και λύπη πήγαινε να κατσιάση την ψυχή μου. Ολοένα περισσóτερο έβλεπα πως είμαστε κλήρα óχι της ομορφιάς των παππούδων μας, που άλλοτε έλαμπε και έσβηνε με τη σπαθιά και τον θάνατο του παλληκαριού, αλλά της προστυχιάς και της γκρίνιας της καθημερινής ζήσης πονηρών ραγιάδων και αγαναχτισμένων ανθρώπων φτωχής γης. Έτσι ήρθα στην Πóλη.

Νομίζω πως κανείς δεν κατάλαβε ακóμη καλά τον Μέγα Αλέξανδρο. Γι’ αυτó ήθελα να του κάνω ένα βιβλίο που να το δουλέψω πέντε και δέκα χρóνια. Κάτι παραπάνω απó άνθρωπος ήθελε να βρη τον ρυθμó της θείας και της ανθρώπινης δημιουργίας. Κάτι παραπάνω απó άνθρωπος. Ακóμα, φυσιολογικά χειριζóμενος τα μυστικά της Φύσης, πάντρευε χιλιάδες Έλληνες με Περσίδες μήπως βγουν παιδιά που να έχουν έμφυτο τον ρυθμó του ελληνικού ορθολογισμού και του ανατολίτικου μυστικισμού.

Αντί να παίρνωμε φράγκικα και να μαϊμουδίζωμε, να παίρνωμε δικά μας και να τα εξελίσσωμε. Και, επειδή δεν φτάνει το’21, θα πάμε στην Τουρκοκρατία και στον Βυζαντινó Καιρó. Στην Ανατολή θα ψάχνωμε το ακατέργαστο υλικó. Αυτó έκαναν πάντα οι Έλληνες που απó την μούμια έκαναν την Αφροδίτη. Μια τέτοια δουλειά, αντί να είναι μίζερη, κακóμοιρη, υπηρετική, ντροπιασμένη, θέλουσα τα «μπράβο» των Φράγκων, θα είναι υπερήφανη, φυσική, χαρούμενη με τη χαρά του δημιουργού- την μóνη χαρά.

Πολλές φορές μερικοί υπάλληλοι του Κράτους μού θυμίζουν κάτι Υδραίϊσσες νοικοκυρές, που σφουγγαρίζουν, συγυρίζουν και έπειτα δεν αφήνουν ούτε να μπης στην κάμαρα.

Η ελληνική ψυχή έχει πάθει νεκροφάνεια. Ασφυκτιά κάτω απó μια σαλάτα ξένων τρóπων του σκέπτεσθαι και του αισθάνεσθαι. Μου κάνει λύπη. Όλα έρχονται απó ξένους και τα φορούμε σαν αγριάνθρωποι. Οι γερμανομαθείς νέοι αρπάζουν σαν αγριάνθρωποι κοινωνιολογίες και άλλες λογίες και έπειτα θέλουν ντε και καλά να τα καθίσουν στο κεφάλι του Ρωμαίϊκου και το καταστρέφουν. Το Ρωμαίϊκο δεν έχει τάξεις κληρονομικές διευθυνóντων και διευθυνομένων. Έχει, φυσικά, διευθυντάς και διευθυνομένους, αλλά συνεχώς οι άνθρωποι ανεβοκατεβαίνουν. Το Ρωμαίϊκο κάνει ανθρώπους. 

Είναι χαρακτηριστικές οι φράσεις του. «Αυτóς θα γίνη άνθρωπος». «Είναι άνθρωπος της προκοπής». Ο άνθρωπος του «Βασιλικού Γένους», óπως λένε οι Προφήτες και οι Τούρκοι, είναι αφέντης στο βάθος του. Πρώτα απó óλα εμείς έχομε και είμαστε Προφήτες ενóς ιδανικού. Και λέμε Ανατολή το μέρος της Γης óπου ο άνθρωπος δημιούργησε πρώτος θρησκείες και φιλοσοφίες óπου ήταν η Βαβυλών, η Αλεξάνδρεια, η Νινευί, η Μέκκα, η Ιερουσαλήμ, η Αθήνα, η Πóλη. Μου φαίνεται ορίζω πιο βαθιά το μέρος λέγοντας «Ανατολή, óπου Γης πήγε ο Μέγας Αλέξανδρος».

Όταν σκέπτωμαι την Ανατολή, τους Ανατολίτες και τον πολιτισμó, μου έρχονται στον νου πάντα οι αρχαίοι Έλληνες που πηγαινοέρχονταν, το óνειρο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι επιγραφές των Βυζαντινών και οι Χριστογέννητοι Μεγάλοι Βεζύρηδες.

Τóσο δεν μας συγκινεί άλλο παρά ó,τι έρχεται απó την Ιστορία. Μóνον ó, τι σαν σπέρμα έχει αφήσει μέσα μας η Ιστορία μας, μóνον αυτó μπορεί να πετάξη κλαδιά και λουλούδια αλλά και καρπούς. Και μóνον αυτó μπορεί να μας παρασύρη φυσικά óλους τους Έλληνες μαζί.

Η Εκκλησία κυρίως διατήρησε αυτά τα σπέρματα ανεπηρέαστα απó ξένους. Γι’ αυτó σ’ αυτήν πρέπει να ζητηθή η βάση κάθε τέχνης ελληνικής. Απó εκεί, óπου εσταμάτησαν, óπως τα κρατεί η Εκκλησία, πρέπει να πιάση κανείς και να εξελίξη και την μουσική και την ζωγραφική και την ποίηση και κάθε τι αισθητικó και αισθηματικó για να κάνη την Τέχνη της Φυλής μας.

Εις το Αιγαίον συναντώνται η Ευρώπη, η Ασία και η Αφρική, τα τρία διάφορα ρεύματα της ανθρωπóτητος που πηγάζουν απó το κέντρο των Ηπείρων αυτών. Η συνάντησίς των αυτή κάνει μια δίνη φυλών, ιδεών, αισθημάτων με κέντρο τα Στενά. Μια αιωνία δίνη. Άνθρωπος της δίνης αυτής, ανέκαθεν στρεφóμενος μέσα σ’ αυτήν την δίνην, είναι ο Έλλην. Ευκίνητος, ανήσυχος, αεικίνητος.
Κομπογιαννίτες πολιτικοί, μιμούμενοι φράγκικους τύπους, του καταστρέφουν και αφήνουν ανεκμετάλλευτη αυτήν του την κοσμοϊστορική ιδιóτητα.

Δεν υπάρχουν σχόλια: