Paulo Sousa: Το μονοπάτι του μέσω του "καθαρτηρίου"

Δημήτρης Βαρσάνης


"Να απολυθώ αφότου με είπαν ότι υπήρχε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική στο κλαμπ είναι κάτι που βρίσκω πολύ περίεργο". Αυτά ήταν τα λόγια του πρώην Διεθνή με τη Πορτογαλία Paulo Sousa, αφού έφυγε από τη Leicester City ύστερα από 86 μέρες που συμφώνησε να λάβει μέρος στο αναδυόμενο πρότζεκτ στο King Power Stadium.

Πιθανότατα δεν είχε ιδέα εκείνη τη στιγμή ότι η προσπάθειά του για την εξιλέωση του ως προπονητής θα διαρκούσε πάνω από μισή δεκαετία δημιουργώντας μια περιπέτεια στον κόσμο. Ούτε πολλοί θα πόνταραν πάνω του για επιτυχία αφού έπρεπε να ανταλλάξει τις “Αλεπούδες” για τους Ούγγρους πρωταθλητές της Videoton και στη συνέχεια να αντιμετωπίσει όλο και μεγαλύτερες προκλήσεις στο Ισραήλ και στην Ελβετία. Για όλα τα επιτεύγματά του κατά τη διάρκεια αυτών των ετών κανένα δεν θα μπορούσε ευλόγως να χαρακτηριστεί ως ένα μακροπρόθεσμο πρότζεκτ. Επόμενη στάση; η Tianjin Quanjian της Κίνας.

Ο Paulo Manuel Carvalho de Sousa εξακολουθεί να είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους ποδοσφαιριστές όσον αφορά τα προσωπικά του βραβεία. Είναι ένας από τους δύο μόνο παίκτες που κατάφερε να σηκώσει το Champions League με δύο διαφορετικούς συλλόγους. Πρώτα με τη Juventus το 1996 και στη συνέχεια με τη Dortmund το επόμενο έτος. Στο μυαλό του ήταν ο Sven-Göran Eriksson ο οποίος είχε το μεγαλύτερο αποτέλεσμα σε αυτόν ως ποδοσφαιριστή, μετατρέποντάς τον από ένα δεξί εξτρέμ σε έναν επιθετικό μέσο στα πρώτα χρόνια της καριέρας του.

Ήταν ένας από εκείνους τους παίκτες των οποίων η θέση και η ικανότητά έχριζαν πιθανό ότι θα συνέχιζε στη καριέρα του ως προπονητής αργότερα. Ήταν ένας ομαδικός παίκτης, ένας ταπεινός ηγέτης που βασιζόταν στην τοποθέτησή του και όχι στη ταχύτητα του και ένα θρυλικό μέλος της Εθνικής ομάδας της Πορτογαλίας για πάνω από μια δεκαετία, ως κομμάτι της επονομαζόμενης χρυσής γενιάς του. Εκεί άρχισε και η προπονητική καριέρα του. Όλα ξεκίνησαν με την Under 15 της Πορτογαλίας προτού συνεργαστεί με τον Carlos Queiroz στην ανδρική το 2008.

Αυτή η συνεργασία δεν κράτησε πολύ μιας και έφυγε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους για να αναλάβει τους Queens Park Rangers στους ταραγμένους τους καιρούς. Συγκεκριμένα λίγο αργότερα αφού ο σύλλογος σώθηκε από τις οικονομικές δυσκολίες του χάρη στους άρχοντες της Formula 1 Flavio Briatore και Bernie Ecclestone, οι οποίοι “φώναζαν” φαινομενικά για τα ατέλειωτα πλούτη του. Από τη μία πλευρά πρέπει να φαινόταν σαν ένα πολλά υποσχόμενο πλάνο με τη διάθεση τέτοιων κονδυλίων, αλλά από την άλλη ήταν ο τέταρτος προπονητής εντός 18 μηνών από τότε που έλαβαν δράση οι νέοι ιδιοκτήτες.

Ήταν μια σύντομη και γλυκόπικρη περιπέτεια με ένα περίεργο τέλος. Ο Sousa δεν έπληξε ακριβώς το έδαφος και η θητεία του σηματοδοτήθηκε κυρίως από την τάση του με τις λευκές ισοπαλίες προς απογοήτευση του πρώην διευθυντή της Renault που ήθελε να δει πιο όμορφο ποδόσφαιρο. Τα πράγματα όμως χειροτέρεψαν μετά τον 28ο αγώνα του Πορτογάλου, όταν αποκάλυψε στο Τύπο μετά τον αγώνα ότι ο πιο παραγωγικός επιθετικός του συλλόγου στάλθηκε δανεικός στη Nottingham Forest χωρίς καμία έγκριση από μέρους του.

Στα μάτια των ιδιοκτητών αυτό χαρακτηρίστηκε ως "διάδοση ευαίσθητων πληροφοριών", ένα αδίκημα αντάξιο της απόλυσης. Επτά νίκες, επτά ήττες, 12 ισοπαλίες, έξι απ 'τις οποίες χωρίς σκορ. Σίγουρα ένα περίεργο ρεκόρ από έναν προπονητή ο οποίος είχε πει ότι «πιστεύει στο όμορφο και επιθετικό ποδόσφαιρο» λίγο μετά τη πρόσληψη του.

Όμως και πάλι ήταν απολύτως σαφές στους παρατηρητές σε αυτό το σημείο ότι τα πράγματα δεν ήταν ιδιαίτερα ρόδινα στο κλαμπ του Λονδίνου. Το χάος στη QPR δεν θα υποχωρήσει μέχρι την τελική ανάληψη του Tony Fernandes το 2011, πράγμα που σημαίνει ότι αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα δεν θα έβλαπτε πάρα πολύ τις προπονητικές προοπτικές του Sousa. Όσο για τις δικές του σκέψεις σχετικά με το θέμα έχει δηλώσει ότι η QPR ήταν: ”ο σωστός σύλλογος σε λάθος χρόνο" γι 'αυτόν.

Η πρόσληψη του από τη Swansea ήρθε ως μια έκπληξη. Τρεις μήνες αργότερα αποκαλύφθηκε από τους “κύκνους” ως αντικαταστάτης του Roberto Martínez που πήγε στη Wigan. Για ακόμη μια φορά αν οι οπαδοί περίμεναν όμορφο και επιθετικό ποδόσφαιρο έμειναν με την απογοήτευση στο στόμα. Η θητεία του στο κλαμπ της Ουαλίας ξεκίνησε πολύ άσχημα, χάνοντας από τη Leicester εκτός έδρας και στη συνέχεια ταπεινώθηκε με 3-0 από τη Middlesbrough στο Liberty. Ο τρίτος του αγώνας - μάλλον χωρίς έκπληξη - έληξε ισόπαλος δίχως τέρματα.

Ενώ το σύνολο του Sousa δυσκολευόταν στο γκολ, έκανε εξαιρετική δουλειά που στην άμυνα. Διατήρησε το passing game του Martínez ώστε να βασιστεί σε αυτό το κατόρθωμα, κατευθύνοντας την ομάδα σε ένα απροσδόκητο αήττητο σερί 12 αγώνων και με την Swansea να φαίνεται ότι θα διεκδικήσει μέσω των πλέι - οφ την άνοδο της στη Premier League. Όμως έπεσε στην έβδομη θέση ύστερα από τη τελευταία αγωνιστική της σεζόν καθώς κέρδισε μόνο τρία από τα 13 τελευταία παιχνίδια της. Αυτή έμελλε να είναι η καλύτερη θέση της Swansea στη Championship μετά από 27 χρόνια, όμως ακόμα και έτσι δεν θεωρήθηκε ένα ένδοξο επίτευγμα

Οι εντάσεις έτρεχαν σε υψηλά επίπεδα ενώ ο Sousa διαμαρτυρόταν δημοσίως για τους οικονομικούς περιορισμούς του συλλόγου και οι παίκτες μυστικά διοργάνωναν προπονήσεις πίσω από την πλάτη του. Έσπασε το ρεκόρ του Clean sheet στο σύλλογο (25 σε 46 αγώνες) ενώ η ομάδα του σημείωσε μόνο 40 γκολ σε όλη τη σεζόν.

Είναι ασφαλές να πούμε ότι δεν έκανε πάρα πολλούς οπαδούς εντός ή εκτός αποδυτηρίων. Ο Garry Monk - τότε αρχηγός του συλλόγου - αργότερα μίλησε για τη σεζόν 2008/09: "Όσον αφορά σε σύγκριση με την εξέλιξη που είχε κάνει η Swansea κάτω από τον Kenny Jackett και τον Roberto, η περίοδος του Paulo ως υπεύθυνος ήταν μια σπατάλη. Ναι καταλάβαμε την έβδομη θέση, μια καλύτερη θέση από την προηγούμενη σεζόν, αλλά αυτό το επίτευγμα ήρθε χάρη στη στάση των ποδοσφαιριστών και όχι στο τι έδωσε ο Paulo Sousa. "

Όταν καταγράφεται το ταξίδι της Swansea στην εξιλέωση του οι συνεισφορές του Sousa συχνά ξεχνιούνται. Παρ 'όλα αυτά η επίδοση του έμεινε αρκετά εντυπωσιακή στα μάτια της ιεραρχίας της Leicester - μια ομάδα που συμμετείχε στα πλέι-οφ όμως έμεινε έξω στα ημιτελικά στα πέναλτι - για να τον προσλάβει. Αποχώρησε κοινή συναινέσει από τη Swansea στο τέλος της σεζόν για να ενταθεί στις Αλεπούδες καθώς ο ιδιοκτήτης τους δήλωσε ότι ο Sousa είναι: "ο σωστός άνθρωπος για να οδηγήσει την ομάδα μας μπροστά".

Τα λόγια του αποδείχθηκαν λανθασμένα. Έμεινε για λιγότερο από τρεις μήνες μιας και οι συμμετέχοντες των πλέι - οφ τη προηγούμενη χρονιά κατάφεραν μόνο να πάρουν πέντε πόντους από τους πρώτους εννέα αγώνες τους. Ενώ η απόλυση του επικρίθηκε ευρέως λόγω του γεγονότος ότι η Leicester άλλαξε 14 προπονητές μέσα σε έξι χρόνια, ο ιδιοκτήτης ήταν ανένδοτος: “Δεν νομίζω ότι πρέπει να είσαι χειρουργός για να το καταλάβεις. Εάν δίνεις εννέα επίσημα παιχνίδια και κερδίζεις μόνο ένα δεν είναι αρκετά καλό " δήλωσε στο BBC Radio 5 εκείνη την εποχή. Η ομάδα του είχε δεχτεί 10 γκολ στους προηγούμενους δύο αγώνες της στο πρωτάθλημα.

Αυτή έμελλε να είναι η τελευταία δουλειά του Sousa στις Βρετανικές ακτές μέχρι σήμερα. Ο αντικαταστάτης του στη Leicester; ο Sven-Göran Eriksson. Σε κάθε περίπτωση είναι δύσκολο να επανέλθεις από ένα άσημο πρωτάθλημα σε ένα από τα πιο ανταγωνιστικά πρωταθλήματα στον κόσμο. Δεν είναι ίσως περίεργο το γεγονός ότι η επόμενη δουλειά του τον έφερε σε μια μακρινή γη, καθώς τα πρώτα του βήματα μέσα από το “προπονητικό καθαρτήριο” τον οδήγησαν μέχρι την Ουγγαρία για να αναλάβει την Videoton.

Η Videoton πήρε το πρώτο της πρωτάθλημα μια χρονιά πριν την αναλάβει. Αυτό σήμαινε ότι ο Sousa έπρεπε να κόψει τα ¾ από τους προηγούμενους μισθούς του στα συμβόλαια του. Για ακόμα μια φορά περιέγραψε ένα τριετές "πλάνο", ενθυμούμενος τα λόγια του σχετικά με την απόλυσή του στη Leicester.

Η πρώτη του αναμέτρηση τον έφερε εναντίον της Αυστριακής Sturm Graz για τα προκριματικά του Champions League. Τελείωσε με μια ήττα 4-3 στο σύνολο. Αυτό ωστόσο αποδείχθηκε ένα κατάλληλο περιβάλλον για το Πορτογάλο μιας και κατεύθυνε τη Videoton σε ένα ρεκόρ βαθμών στην πρώτη του σεζόν. Ένα εντυπωσιακό κατόρθωμα, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ήταν αρκετά καλό μόνο για ένα “ασημένιο” μετάλλιο στο πρωτάθλημα.

Εντούτοις ίσως να ήταν και ένα σημάδι μελλοντικών γεγονότων με την ομάδα να σημειώνει και στη δεύτερη χρονιά του πολλά τέρματα. Η Videoton έβαλε 140 γκολ συνολικά καθ 'όλη τη διάρκεια της θητείας του με την ομάδα να περνά στους ομίλους του Europa League. Ακόμα, η ομάδα του δέχτηκε μόνο ένα τέρμα σε όλους τους προκριματικούς γύρους. Ενώ νίκησε και τη Sporting CP και τη Basel, τελικά κατέληξε να αποκλειστεί στη φάση των ομίλων.

Παρά αυτά τα επιτεύγματα η τοπική ατμόσφαιρα χτυπήθηκε με απόλυτη εχθρότητα προς το Sousa, από τις αγνοούμενες χειραψίες μέχρι το περιστατικό με έναν δημοσιογράφο σε έναν φιλανθρωπικό αγώνα. Η θητεία του έληξε στη μέση του τριετούς συμβολαίου του μιας και ανέφερε οικογενειακούς λόγους πίσω από την απόφασή του να φύγει. Σύμφωνα με τις φήμες επρόκειτο να συμμετάσχει σύντομα στους Red Bulls της Νέας Υόρκης όμως τίποτα τέτοιο δεν συνέβη. Αυτή ήταν η πρώτη του δουλειά ως προπονητής όπου είχε καταγράψει πραγματικά ένα θετικό ποσοστό νικών. Το επόμενο θα ακολουθούσε αμέσως μετά.

Η επόμενη δουλειά τον βρήκε στο Ισραήλ μετά από ένα πεντάμηνο διάλειμμα. Ο τεχνικός διευθυντής της Maccabi Tel Aviv δήλωσε ότι:” ο Sousa ήταν πάντα ο μόνος υποψήφιος μας". Για ακόμα μια φορά ακολούθησαν εντυπωσιακά αποτελέσματα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, και πολλοί τα δέχθηκαν με ειρωνεία. Το σύνολο του Sousa κατάφερε να κατακτήσει το πρωτάθλημα στην πρώτη και μοναδική του σεζόν, ενώ έχασε ελάχιστα τη πρόκριση στους ομίλους του Champions League ενάντια στη Basel έχοντας ήδη αποκλείσει μια Ουγγρική ομάδα στη διαδρομή. Αυτή τη φορά η ομάδα του πέρασε από τους ομίλους του Europa League για να τη σταματήσει ξανά η Basel στο γύρο των “32”.

Η Ελβετική ομάδα είδε αρκετά για να τον πλησιάσει αργότερα. Ο Sousa δεσμευόταν με συμβόλαιο μόνο ενός έτους με τους Ισραηλινούς και αποφάσισε να ξεκινήσει αμέσως μια νέα περιπέτεια, αλλά όχι πριν δημοσιεύσει μια εγκάρδια ανοιχτή επιστολή στην ιστοσελίδα του συλλόγου. "Τα αποχαιρετιστήρια μου λόγια είναι για τους υποστηρικτές της Maccabi Tel Aviv. Ελπίζω να καταλάβατε την απόφασή μου να φύγω. Δεν ήταν εύκολο για μένα να το κάνω αυτό, αλλά πιστεύω ότι η επόμενη πρόκληση είναι η σωστή για μένα αυτή τη στιγμή στην καριέρα μου. Η χρονιά μας ήταν απίστευτη και από το βάθος της καρδιάς μου λέω ανοιχτά ότι θα ανήκει πάντα ένα κομμάτι μου στο Τελ-Αβίβ. "

Αυτό το κομμάτι κατέληξε στην Ελβετία. Ακολούθησε ξανά μια σύντομη θητεία ανεξάρτητα αν υπέγραψε τριετές συμβόλαιο. Παρά τις κάποιες πρώιμες κριτικές λόγω των συνεχιζόμενων αλλαγών στην ενδεκάδα του, κατάφερε να πάρει με επιτυχία τον έκτο συνεχόμενο τίτλο πρωταθλήματος. Ήταν ωστόσο οι ηρωισμοί στο Champions League που τον έβαλαν πίσω στο χάρτη, αφού πέρασε από έναν όμιλο με ομάδες όπως η Real Madrid και η Liverpool και τη πρωτοεμφανιζόμενη Ludogorets από τη Βουλγαρία. Ενώ δεν κατάφεραν να περάσουν από τη Porto στον πρώτο γύρο των νοκ-άουτ, θεωρήθηκε και πάλι μια επιτυχημένη χρονιά και πιθανότατα ένας από τους κύριους λόγους για το ενδιαφέρον της Fiorentina για το προπονητή της.

Η γοητεία του κάτι καινούργιου και μεγαλύτερου αποδείχθηκε ακαταμάχητη για το Sousa καθώς έφυγε μετά από μια μόνο χρονιά. Η σύγκρουση έμοιαζε αναπόφευκτη στη Φλωρεντία, με την πρώην ποδοσφαιρική περίοδο του Πορτογάλου στη Juventus να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα με τους Ultras. Τα αρχικά αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά όπως και η δέσμευση του προπονητή για επιθετικό ποδόσφαιρο. Η ομάδα βρέθηκε ακόμα και στη κορυφή της Serie A, έχοντας σταθερά στατιστικά στοιχεία υψηλής κατοχής χρησιμοποιώντας ένα δημιουργικό σύστημα του 3-4-2-1.

Σε μια άλλη συστροφή της μοίρας η Fiorentina κληρώθηκε μαζί με τη Basel στη φάση των ομίλων του Europa League. Η καινούργια ομάδα του Sousa τερμάτισε δεύτερη πίσω από την πρώην του, μένοντας έξω από τη Tottenham στον πρώτο γύρο των νοκ-άουτ. Στο πρωτάθλημα τερμάτισε πέμπτη, πέφτοντας μια θέση από την προηγούμενη χρονιά με τους ίδιους πόντους. Τα πράγματα πήραν μια άσχημη τροπή στο τέλος της σεζόν, κερδίζοντας μόνο τους τρεις από τους τελευταίους 11 αγώνες πρωταθλήματος.

Τα πράγματα ξύνισαν ξαφνικά την επόμενη σεζόν. Η Fiorentina δώριζε πόντους παρότι διατήρησε ανέπαφη την εστία στα τέσσερα από τα πρώτα όκτω παιχνίδια της. Υπήρχαν ήδη φήμες για την αποχώρησή του τον Σεπτέμβριο, με τον προπονητή να είναι φανερά οργισμένος από τη πώληση του Marcos Alonso στη Chelsea τη τελευταία μέρα των μεταγραφών παρά τις προηγούμενες διαβεβαιώσεις για το αντίθετο. Αυτό δεν ήταν το μόνο γνωστό μοτίβο που προέκυψε κατά τη διάρκεια του χρόνου του στη Φλωρεντία: ακόμα μια θητεία του διακόπηκε σύντομα καθώς έφυγε τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. "Ίσως δεν κατάφερα να μεταδώσω το πάθος μου για το ποδόσφαιρο" δήλωσε αργότερα.

Προέκυψαν αρκετές φήμες που περιέβαλαν το Sousa, με συνδέσεις με τη Borussia Dortmund και άλλα κλαμπ που επιπλέουν στα κοινωνικά μέσα. Ήταν αυτό το τέλος της προσπάθειάς του για λύτρωση; αυτό αποδείχθηκε με τον επόμενο προορισμός του να είναι η Κίνα.

ΗTianjin Quanjian πρόκειται να αποτελέσει το επόμενο στίγμα σε αυτό το περίεργο βιογραφικό σημείωμα, αποδεικνύοντας ότι το μονοπάτι μέσω του “καθαρτηρίου” θα μπορούσε να διαρκέσει περισσότερο από ό, τι θα περίμενε κάποιος από εμάς εκείνη την βροχερή μέρα όταν απολύθηκε από τη Leicester.