Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2017

Δύο σημαντικές εκθέσεις στο Μουσείο κυκλαδικής τέχνης και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο


Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο σε συνεργασία με την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, υπο την αιγίδα  της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκοπίου Παυλοπούλου, και με αφορμή τη συμπλήρωση 1900 χρόνων από την ανάρρηση του φιλέλληνα αυτοκράτορα Αδριανού στον θρόνο, το 117 μ.Χ., επέτειος που εορτάστηκε ποικιλότροπα από μεγάλα ευρωπαϊκά Mουσεία και πολιτιστικούς φορείς, διοργανώνουν την περιοδική έκθεση «Αδριανός και Αθήνα. Συνομιλώντας με έναν ιδεατό κόσμο» στην αίθουσα 31α της Συλλογής των Γλυπτών.

Στόχος της έκθεσης είναι να παρουσιασθεί ο φιλελληνισμός του Αδριανού και να προβληθεί η αξία και η σημασία που διατηρεί μέχρι τις μέρες μας η κληρονομιά του. Προωθώντας την ώσμωση της ελληνικής διανόησης με τη ρωμαϊκή παράδοση, ο Αδριανός συνεισέφερε αποφασιστικά στη διαμόρφωση μιας κοινής πολιτισμικής βάσης, που αποτέλεσε ένα από τα ουσιωδέστερα στοιχεία του δυτικού πολιτισμού. Από την άποψη αυτή, η έκθεση σηματοδοτεί και προαναγγέλλει το Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που θα εορταστεί το 2018. Τα εκθέματα, 40 στο σύνολό τους, προέρχονται από τις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Η αίθουσα των Αθηναίων Κοσμητών στη μόνιμη έκθεση της Συλλογής Γλυπτών επιλέχθηκε ως το ιδανικό σκηνικό για την ανάπτυξη της μουσειολογικής ιδέας. Πορτραίτα του αυτοκράτορα Αδριανού τοποθετήθηκαν στο κέντρο της αίθουσας σε έναν νοερό φιλοσοφικό διάλογο για τον ελληνικό πολιτισμό με εμβληματικές μορφές διανοητών της αρχαιότητας, όπως ο Μητρόδωρος, ο Αντώνιος Πολέμων και ο Ηρώδης του Αττικού.

Τη φανταστική συνομιλία παρακολουθούν τα πορτραίτα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη ως σύμβολα της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης και οι Κοσμητές, οι αξιωματούχοι που είχαν την ευθύνη της διανοητικής και σωματικής εκπαίδευσης των εφήβων στα αθηναϊκά γυμνάσια της αυτοκρατορικής περιόδου. Μέσα από το εμπλουτισμένο εκθεσιακό αφήγημα, οι θεματοφύλακες της παραδοσιακής ελληνικής παιδείας προσεγγίζονται με νέα ερμηνευτικά μέσα, που αναδεικνύουν τη βαθιά πνευματική συγγένεια του ελληνικού και του ρωμαϊκού πολιτισμού.

Ο κόσμος των Γυμνασίων της Αθήνας ζωντανεύει, επίσης, με μια σειρά αντιπροσωπευτικών εκθεμάτων και την υπέροχη προτομή του Αντίνοου, του αγαπημένου συντρόφου του Αδριανού, που θεοποιήθηκε μετά τον πρόωρο θάνατό του και λατρευόταν στα Γυμνάσια ως πρότυπο νεανικής ομορφιάς και ρώμης.

Η περιήγηση στην έκθεση ολοκληρώνεται με την επίσκεψη σε δύο άλλα σημεία του εκθεσιακού χώρου, που αναδεικνύουν συμπληρωματικές διαστάσεις της παρουσίας του Αδριανού στην Αθήνα και δημιουργούν έναν παράλληλο θεματικό περίπατο στο υπόλοιπο Μουσείο. Στο πλαίσιο της επιτυχημένης δράσης «Αθέατο Μουσείο», έως τις 4 Μαρτίου 2018, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να χαρούν δύο μοναδικά εκθέματα που αναδύονται από τις αποθήκες για πρώτη φορά.

Η επιγραφή με το όνομα του αυτοκράτορα Αδριανού και την επωνυμία Ολύμπιος, χρονολογείται περί το 132 μ.Χ. και αποτελεί αυθεντική μαρτυρία της αναγνώρισης της προσφοράς του αυτοκράτορα από τους πολίτες της Αθήνας. Δίπλα της στέκει μια δεύτερη προτομή του αφηρωισμένου Αντίνοου, από την Πάτρα. Ο θεματικός περίπατος ολοκληρώνεται στην Αιγυπτιακή συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, όπου το αιγυπτιάζον άγαλμα του Αντίνοου από το ιερό των Αιγυπτίων Θεών στον Μαραθώνα υποδέχεται τους επισκέπτες και διηγείται με τον δικό του τρόπο τις πνευματικές αναζητήσεις της εποχής.



Έως τις 15 Απριλίου 2018 θα διαρκεσει η έκθεση  με τίτλο «Χρήμα. Σύμβολα απτά στην αρχαία Ελλάδα» την οποία συνδιοργανώνουν  Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank. Η έκθεση παρουσιάζει μία διαφορετική όψη του νομίσματος, το οποίο έκανε την εμφάνισή του στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. Το νόμισμα αποτελεί, πρωτίστως, το βασικό μέσον συναλλαγής των ανθρώπων, με το οποίο καλύπτουν τις καθημερινές τους ανάγκες, πραγματοποιούν τις πληρωμές και εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους. Στην αρχαιότητα, το νόμισμα είχε και μίαν άλλη χρήση, μία χρήση που σχετίζεται με την εικονογραφία του: ήταν ένα μέσον συμβολισμού, ένα μέσον που ο καθένας μπορούσε να κρατήσει στα χέρια του, ένα σύμβολο απτό.

Τα νομίσματα, τα οποία πρωταγωνιστούν στην έκθεση, είναι και τα ίδια σύμβολα απτά, σύμβολα τα οποία πιάνει κανείς στα χέρια του, τα «διαβάζει», τα αντιλαμβάνεται και γι’ αυτό απεικονίζουν παραστάσεις που προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες που συνδέονται με την εκδότρια αρχή. Εύκολα στη μεταφορά και τη διακίνησή τους, τα νομίσματα μεταδίδουν πληροφορίες στα πέρατα του αρχαίου κόσμου.

Η έκθεση διαρθρώνεται σε οκτώ θεματικές ενότητες, στις οποίες παρουσιάζονται 85 νομίσματα από τη Συλλογή της Alpha Bank μαζί με 159 αντικείμενα (πήλινα αγγεία και ειδώλια, μαρμάρινα και χάλκινα αγαλμάτια, ανάγλυφα, χρυσά κοσμήματα, μετρητικά σκεύη, νομίσματα από κλειστά σύνολα και επιγραφές) που προέρχονται από 32 Αρχαιολογικά Μουσεία και Συλλογές της Ελλάδος, της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, και των οποίων η εικονογραφία συνδέεται άμεσα με το περιεχόμενο κάθε θεματικής ενότητας οι οποοίες είναι:

Χρήμα και συναλλαγές
Το νόμισμα αποτελεί το βασικό μέσο συναλλαγής του ανθρώπου. Τα αρχαία, μάλιστα,, νομίσματα είναι γνωστά –μέσα από επιγραφικές και φιλολογικές μαρτυρίες– με ονομασίες που πηγάζουν άλλοτε από τους εικονογραφικούς τύπους και άλλοτε από την ίδια την εκδότρια αρχή.

Χρήμα και εμπόριο

Η πλειονότητα των προϊόντων και αγαθών που εικονίζονται στα νομίσματα αφορά σε βασικούς τομείς της πρωτογενούς οικονομίας μίας πόλης, ενός κράτους και της επικράτειάς του, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία και η αλιεία. Τα δημητριακά, η ελιά, το αμπέλι, το σύκο, το σέλινο, το σίλφιον, τα βοοειδή, τα άλογα, ο τόνος, το χταπόδι, η σουπιά, το χτένι, ο κάβουρας, ακόμη και ο κροκόδειλος, γίνονται νομισματικά σύμβολα που προβάλλουν και διαφημίζουν ένα τοπικό εμπορεύσιμο προϊόν, το οποίο αποτελεί πηγή πλούτου για την εκδότρια αρχή.

Επιπροσθέτως, στα νομίσματα μπορεί να προβάλλονται η ναυτιλία και το ποντοπόρο εμπόριο με τις απεικονίσεις πλοίων, αλλά και η μεταλλουργία και οι τέχνες με τις παραστάσεις του Ηφαίστου, του θεού σιδηρουργού και των έργων του, που υπαινίσσονται τη γνώση της επεξεργασίας των μετάλλων.

Χρήμα και τέχνη

Στα νομίσματα εικονίζονται και δημιουργήματα του υλικού πολιτισμού -όπως έργα πλαστικής και αρχιτεκτονικής- πολλά από τα οποία δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί χωρίς το νόμισμα. Τα έργα αυτά προβάλλουν εικόνες από τη λατρεία, την ιδεολογία, τα επιτεύγματα και την ιστορία κάθε εκδότριας αρχής.

Χρήμα και ιστορία
Τα νομίσματα αποτελούσαν ένα πολύ πρόσφορο μέσον για τη διάδοση μηνυμάτων και ειδήσεων από την πλευρά της εκδότριας αρχής. Ένας από τους τρόπους που επέλεξαν οι αρχές για να διαδώσουν το πολιτικό τους μήνυμα και να προβάλουν την ταυτότητα που επιθυμούσαν, ήταν και η αναφορά σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα.

Χρήμα και διακίνηση ιδεών

Τα αρχαία νομίσματα, ορισμένες φορές, λειτουργούν ως μέσον για τη διακίνηση ιδεών, όπου κάποιες αφηρημένες έννοιες  -όπως η αφθονία, η τύχη και η νίκη- αποδίδονται συμβολικά ή προσωποποιούνται, ενώ κάποιες άλλες  -όπως ο πλούτος και η ισχύς- δηλώνονται ακόμη και από την επιλογή του μετάλλου των νομισματικών εκδόσεων της εκάστοτε αρχής.

Χρήμα και προπαγάνδα
Από τις παραστάσεις που αποτυπώνονται στη μικρή μεταλλική επιφάνεια διαπιστώνεται ότι το νόμισμα χρησιμοποιήθηκε και ως οπτικό επικοινωνιακό μέσον, ώστε η εκάστοτε εκδίδουσα αρχή να διαδίδει πολιτικά μηνύματα σε ευρύτατες ομάδες πληθυσμού, αποσκοπώντας σε μία ήπια ή ακραιφνή προπαγάνδα που υπηρετούσε στόχους προσωπικούς, πολιτικούς, δυναστικούς και στρατιωτικούς.

Χρήμα και κοινωνία

Το χρήμα είναι ένα μέσον που διευκολύνει τις συναλλαγές ενός οίκου (του ατόμου) και κατ’ επέκταση ενός κράτους (του συνόλου). Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα νομίσματα στις συναλλαγές στην αγορά, αλλά και σε άλλες δραστηριότητές τους: άλλοτε ως «δωροδοκία» προς τους θεούς σε αντάλλαγμα μίας αγαθής τύχης (αποθέτης ιερού στην Άμφισσα), και άλλοτε ως μέσον για την ικανοποίηση των αισθήσεών τους (ταβέρνα στη Δήλο).

Χρήμα και τράπεζες
Μία έκθεση για το Χρήμα η οποία αρχίζει με τις Συναλλαγές, κλείνει με τις Τράπεζες, παρουσιάζοντας την τραπεζική δραστηριότητα της αρχαιότητας, η οποία συμβαδίζει με την όλο και πιο εκτεταμένη χρήση νομισμάτων στην οικονομία και προκύπτει από αυτήν.

Εκπαιδευτικά Προγράμματα

Στο πλαίσιο της έκθεσης, σχεδιάσθηκαν από το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου, δύο νέα εκπαιδευτικά προγράμματα - «Μύθοι και σύμβολα στα αρχαία νομίσματα» για μαθητές της Γ΄ Δημοτικού και «Νομίσματα και σύμβολα της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα», για μαθητές της Δ΄ Δημοτικού και της Α΄ Γυμνασίου.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα και οι ξεναγήσεις για μαθητές της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης πραγματοποιούνται καθημερινά.

Δεν υπάρχουν σχόλια: