Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2015

Homo naledi: ο Ανατέλλων Αστέρας των Homo


Επιστήμονες στη Νότια Αφρική ανακοίνωσαν την ανακάλυψη ενός νέου είδους, συγγενικού του ανθρώπου, που όπως φαίνεται έθαβε και αυτό τους νεκρούς του, η οποία κλονίζει την πεποίθηση της ανθρωπότητας περί της μοναδικότητάς της.

Το νέο είδος –που περιγράφεται στην επιστημονική επιθεώρηση eLife–  αλλα και εδώ -ονομάστηκε «Homo naledi», προς τιμήν του σπηλαίου με την ονομασία «Ανατέλλων Αστέρας» (Ναλέντι σημαίνει «αστέρι» σε αφρικανική διάλεκτο) στο οποίο βρέθηκε, και καταχωρίστηκε στο γένος των Homo, στο οποίο ανήκει και ο σύγχρονος άνθρωπος.

Απολιθώματα από το πλάσμα αυτό βρέθηκαν θαμμένα σε μια σπηλιά στην οποία η πρόσβαση ήταν πολύ δύσκολη, στο Μάροπενγκ, κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ, στην πολύ πλούσια σε προϊστορικούς θησαυρούς τοποθεσία του «Λίκνου της Ανθρωπότητας», η οποία χαρίζει στην ανθρωπότητα εδώ και δεκαετίες κομμάτια που συνθέτουν το παζλ της ανθρώπινης εξέλιξης και έχει περιληφθεί από την Unesco στον κατάλογο με τα μνημεία και τους χώρους της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Οι επιστήμονες συμπέραναν, μετά την ανακάλυψη αυτών των απολιθωμάτων (περισσότερα από 1.500 απολιθώματα, από 15 άτομα, διαφόρων ηλικιών από μωρά ως ηλικιωμένους) ότι το είδος αυτό έθαβε τους νεκρούς του – μια συνήθεια που έως τώρα θεωρείτο μόνο ανθρώπινη. Στη σπηλιά δεν βρέθηκαν απομεινάρια από άλλα είδη και τα ευρήματα δεν έφεραν σημάδια από νύχια ή δόντια – κάτι που θα έδειχνε πως ήταν ό,τι είχε απομείνει σε μια παγίδα ή στο χώρο που φυλούσε τη λεία του ένα σαρκοβόρο.

Η ανακάλυψη αυτή είναι πολύ σημαντική, σύμφωνα με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, καθώς αποτελεί το μεγαλύτερο δείγμα απολιθωμάτων ενός είδους που συγγενεύει με τον άνθρωπο που βρέθηκε ποτέ σε ανασκαφές στην Αφρική. Το νέο αυτό είδος «είχε μικρό εγκέφαλο, μεγέθους πορτοκαλιού, και λεπτοκαμωμένο σώμα», σύμφωνα με τον Τζον Χοκς, ερευνητή του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον και συντάκτη του άρθρου που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση eLife.

Το μέσο ύψος του Homo naledi ήταν 1,5 μ. και ζύγιζε 45 κιλά. Τα χέρια του «αφήνουν να εννοηθεί ότι είχε την ικανότητα να χειρίζεται εργαλεία», τα δάκτυλά του έχουν καμπύλες, ενώ «είναι πρακτικά αδύνατο να ξεχωρίσουμε τα πόδια του από αυτά ενός σύγχρονου ανθρώπου», διευκρινίζεται επίσης σε κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν στη Νότια Αφρική το πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ, η National Geographic Society και το νοτιοαφρικανικό υπουργείο Επιστημών. «Τα πόδια του και οι μακριές του κνήμες αφήνουν να εννοηθεί ότι ήταν φτιαγμένος για να περπατάει πολύ», επισημαίνεται στην ανακοίνωση.



«Σας παρουσιάζω συγκλονισμένος ένα νέο είδος του ανθρώπινου γένους», δήλωσε ο Λι Μπέργκερ του Πανεπιστημίου του Βιτβάτερσραντ του Γιοχάνεσμπουργκ σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε από το Μάροπενγκ. «Βρισκόταν ακριβώς κάτω από τη μύτη μας στην κοιλάδα που έχει εξερευνηθεί περισσότερο στην αφρικανική ήπειρο», σημείωσε.

«Αφού σκεφτήκαμε πολλά σενάρια (…) καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι το πιο εύλογο σενάριο είναι ότι οι νεκροί αυτοί είχαν σκόπιμα εναποτεθεί σε αυτήν την τοποθεσία», υπογράμμισε ο Λι Μπέργκερ.

«Δείχνει ότι ξεχώριζαν τους εαυτούς τους από τα ζώα και στην πραγματικότητα ίσως και από τον φυσικό κόσμο», δήλωσε επίσης ο Μπέργκερ σε συνέντευξή του στο Ρόιτερς.

«Ορισμένα στοιχεία του Homo naledi, όπως τα χέρια του, οι καρποί του χεριού και τα πόδια του βρίσκονται πολύ κοντά σε αυτά του σύγχρονου ανθρώπου. Την ίδια ώρα, ο μικρός του εγκέφαλος και το σχήμα του επάνω μέρους του σώματός του βρίσκονται πολύ πιο κοντά στην ομάδα των αυστραλοπιθήκων», σημείωσε επίσης ο καθηγητής Στρίνγκερ.


«Το κράμα των χαρακτηριστικών του Homo naledi υπογραμμίζει για άλλη μια φορά την περιπλοκότητα του γενεαλογικού δέντρου του ανθρώπου και την ανάγκη να κάνουμε πιο ενδελεχείς έρευνες για να κατανοήσουμε την ιστορία και τις βαθύτερες ρίζες του είδους μας», κατέληξε ο Στρίνγκερ.

Όσον αφορά τη χρονική περίοδο κατά την οποία έζησε ο Homo naledi, ο Μπέργκερ σημείωσε: «Αν ευσταθεί αυτό που καταλαβαίνουμε σήμερα, θα πρέπει να ήταν πριν από παραπάνω από 2,5 εκατομμύρια χρόνια».

Εδώ και χρόνια το «Λίκνο της Ανθρωπότητας» αποδεικνύεται ως μια ζώνη γεμάτη θησαυρούς για τους παλαιοντολόγους, ένα πραγματικό χρυσωρυχείο με πληροφορίες για τους προγόνους μας, ενώ, όπως διαβεβαιώνει ο Μπέργκερ, ο θάλαμος στον οποίο βρέθηκε ο Homo naledi, «δεν έχει αποκαλύψει ακόμη όλους τους θησαυρούς του, καθώς μπορεί να έχει ακόμη εκατοντάδες έως και χιλιάδες απολιθώματα του Homo naledi που περιμένουν να βρεθούν».



Δεν υπάρχουν σχόλια: